Örkeniettı elder memleket qūndylyqtaryn aialap, közdiŋ qaraşyǧyndai saqtap qorǧaidy. Memleket qūndylyǧynyŋ negizi – rämizderi. Ol – Tu, Eltaŋba, Änūran. Jaŋa älemdegı jaŋa Qazaqstannyŋ müddesı men bereke-bırlıgı tūrǧysynan qarap, osy qūndylyqtarǧa Elbasy ūǧymyn engızu – zaŋdy jäne halyq tılegı. Ol – Qazaqstan Täuelsizdigın jariialap, şirek ǧasyrdan astam uaqyt aianbai ter tögıp, 4-5 myŋ jyldan berı ata-babasy tūryp kele jatqan baiyrǧy öz jerinde jaŋa memleket qūrdy.
Tarihymyzda tūŋǧyş ret Prezident sailandy. Ol tūlǧany el aldyndaǧy qyruar eŋbegı men älemdık dara bedelıne qarap, «Ūlt köşbasşysy» dep tanydyq. Baǧamdai qarasaq, jaŋa memlekettılıgımız ben Tūŋǧyş Prezident – birin-biri tolyqtyratyn ūǧymdar.
Eger Täuelsizdigimizdiŋ 30 jylǧa juyqtaǧan tarihi oraiynda saraptasaq, elimizde biliktiŋ üş būtaǧy men halyq arasyndaǧy tüsinistik oŋ nätije berıp, baiandylyqqa bastaǧanyna köz jetkizemiz. Täuelsızdıgımız – eŋ basty qūndylyǧymyz. Būl rette Elbasy: «Täuelsizdik tuyn tiguge qanşalyqty qajyr-qairat kerek bolsa, ony qūlatpai saqtap qaluǧa sonşalyqty qajyr-qairat kerek» dep jazǧan edı.
2019 jyly 19 nauryzda Qazaqstan öz damuynyŋ jaŋa kezeŋıne köterıldı. Elbasy jaŋa Prezidenttıkke ümıtker retınde Täuelsızdıktıŋ alǧaşqy künderınen janynan tabylǧan saiasi serıgı, senımdı şäkırtı, qairatker, diplomat Q.K.Toqaevtyŋ kandidaturasyn ūsyndy. Elbasy senımı – el senımı, eldıktıŋ mūraty.
Elbasy men jaŋa Prezident bırlıgı, sabaqtastyǧy Qazaqstan qoǧamyn odan ärı ūiystyra tüstı.
Batystyŋ da, Şyǧystyŋ da eŋ abyroily memleketterınde Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ esim-soiy – jaŋarǧan Qazaqstannyŋ, Ortalyq Aziiadaǧy eŋ bedeldı tūlǧanyŋ, äsırese iadrolyq qarudan öz erkımen bas tartqan eldı ūiystyrǧan qairatkerdıŋ ülgısı retınde asa tanymal.
Älem jūrtşylyǧy Elbasymyzdyŋ Euraziialyq ekonomikalyq odaq ideiasy men jaŋa elorda – bügıngı Nūr-Sūltan qalasyn qalyptastyryp, damytqan batyl şeşimine qyzyǧa, taŋdana qaraidy. Qazaqstannyŋ täuelsizdik kūndylyqtaryna zalaly timeitin Euraziialyq ekonomikalyq odaq bastamasy TMD işindegi halyqaralyq şeşimderge adaldyǧymen, euraziialyq baǧyttaǧy oqu ornyn, ǧylymi jäne öndiristik mekemelerdi aşyp-qalyptastyrumen ömırşeŋdıgın körsettı. 1996 jyly 23 mamyrda Tūŋǧyş Prezidenttıŋ Jarlyǧymen aşylǧan
L.N.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universiteti älemdık bilim-ǧylym jüiesin euraziialyq qūndylyqtar men jetistikterdı jaŋa deŋgeige köterumen tanymal.
Märtebelı Elbasynyŋ bırneşe kıtabynda L.N.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ aty men zaty ataldy. Būl – oqu ornymyz üşın ülken abyroi. Bızge jüktelgen basty missiia – euraziialyq jäne eldık qūndylyqtar aiasynda jaŋa formattaǧy, innovasiialyq ızdenıstegı maman daiarlau. Ǧylymi-zertteu universitetıne ainalyp, ǧylymnyŋ basym baǧyttary boiynşa ırgelı jäne qoldanbaly zertteuler jürgızu. «Mädeni mūra», «Halyq tarih tolqynynda», «Mäŋgılık el», «Ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamalary aiasynda ǧylymi-praktikalyq jobalardy jüzege asyru.
Universitet damuynyŋ ärbır kezeŋı Elbasy aiqyndap bergen jolmen jäne Tūŋǧyş Prezidenttıŋ qamqorlyǧymen örlep otyrǧanyn maqtanyş sezımmen aitamyz. Prezidenttık «Altyn sapa» syilyǧy, osy baǧdardaǧy TMD tarapynan alǧan zor marapatymyz ūjymnyŋ bedelın köterıp, jauapkerşılıgın de arttyrdy. Älemdık jäne ūlttyq reitingterdegı köşbasşy ornymyz – nätijelı eŋbegımızdıŋ jemısı. Bügınde oqu ordamyz – Euraziia keŋıstıgındegı asa tanymal bılım, ǧylym, mädeniet ortalyǧy. Universitetımız 24 jylda 24 myŋdyq ūjym bolyp östı. El men elordanyŋ intellektualdyq temırqazyǧyna ainaldyq. Otanşyl, alǧyr, talantty jastardyŋ jaŋa buyny keldı. Būlardyŋ bärı – Täuelsızdık ūlandary, köbı – «Nazarbaev ziiatkerlık mektepterınıŋ», Bılım-innovasiia liseilerınıŋ, «Daryn» mektepterınıŋ tülekterı, eldıŋ barşa öŋırınıŋ jüzden jüirık, myŋnan tūlparlary.
Kelesı jyly oqu ornymyzdyŋ aşylǧanyna 25 jyl tolady. Būl – elge de, ırgetasymyzdy qalaǧan Elbasyna da, bügıngı baǧdarymyzdy aiqyndap bergen Memleket basşysyna da esep beretın eleulı kezeŋ.
Būl oraida Prezident Qasym-Jomart Kemelūlynyŋ tapsyrmasymen 25 myŋ şarşy metrlık jaŋa oqu-zerthanalyq keşen tūrǧyzuǧa kömek qolyn sozǧan el Ükımetıne, joǧary mekteptı memlekettıŋ intellektualdyq äleuetı retınde damytyp otyrǧan Bılım jäne ǧylym ministrlıgıne alǧysymyz şeksız.
Qazaqstannyŋ bılım salasyndaǧy damuy sabaqtastyq üderısımen jürıp jatyr. Jaqynda Memleket basşysy öŋırlerde Nazarbaev universitetı formatyndaǧy ekı zamanaui oqu orny aşylatynyn mälımdedı. Sondai-aq kürdelı kezeŋde eleulı äleumettık qoldau körsetıp, pedagogtar jalaqysyn köteruın, memlekettık grant sanyn ūlǧaityp, bılım aluşylar stipendiiasy kölemın arttyruyn eldık ıske balaimyz. Ǧylymi jobalar baiqauy jyl saiyn jariialanyp, ızdengış jas talanttar men äleuettı ǧalymdardy yntalandyru da dūrys jolǧa qoiyldy. Osynyŋ bärı otandyq bılım-ǧylym salasyn odan saiyn älemdık bäsekege qabılettı boluyn mındetteidı.
Qazaqstannyŋ jaŋa elordasy turaly köp aitylyp, köp jazyldy. Astana abyroiy Nūrsūltan Äbişūlynyŋ esimimen tikelei bailanysty. Oblys ortalyǧyn astanaǧa ainaldyru, Esildiŋ sol jaǧasyndaǧy maŋ dalany güldengen, säuleti közdiŋ jauyn alǧan äkimşilik baitaqqa ainaldyru – qiial-ǧajaiyp ertegi emes, täuelsiz Qazaqstannyŋ şyndyǧy. Büginde 1 mln astam tūrǧyny bar Nūr-Sūltan qalasy – elimizdiŋ saiasi-äkimşilik, mädeni-ruhani bas şaharyna ainaldy.
Keşegı Astana, bügıngı Nūr-Sūltan qalasy – azat Qazaqstannyŋ jaŋa joly, aiqyn betbūrysy jäne baiandy bolaşaǧynyŋ kepili. Osynyŋ bäri Tūŋǧyş Prezidentimizdıŋ däleldi sözi men tabandy isiniŋ arqasynda jüzege asty.
Taiaudaǧy «Abai amanaty» atty tūjyrymdamalyq maqalasynda Elbasy: «Aqyn armanynyŋ oryndalǧanyna, Esıldıŋ jaǧasynda eŋselı baitaq qalanyŋ ırge teuıp, boi köteruıne mūryndyq bolǧanyma myŋ da bır şükırşılık etemın» dep jazypty. Mıne, osy sözder jüregimız ben zerdemızdıŋ törınde tūruy kerek.
Qazaqstan az uaqyt işinde halyqaralyq qarym-qatynastyŋ baiypty tūjyrymdamasyn jasap ülgerdi. Asa kürdeli kezeŋde N.Ä.Nazarbaev bastamasymen Täuelsiz memleketter dostastyǧy, Ortalyq Aziia Yntymaqtastyǧy, Keden Odaǧy, Şanhai yntymaqtastyq ūiymy, Euraziialyq ekonomikalyq odaq, Aziiadaǧy özara iskerlik jäne senim keŋesi qūrylǧany – tarihta altyn ärıppen jazylǧan faktıler.
Europadaǧy qauıpsızdık jäne yntymaqtastyq ūiymy men İslam Yntymaqtastyǧy ūiymyna, keiınırek Bırıkken ūlttar ūiymy Qauıpsızdık keŋesıne töraǧalyq etuımız – Qazaqstannyŋ älemdık bedelın aiqyndaǧan jol boldy.
Işkı bırlıgımızdı anyqtaǧan Qazaqstan halqy Assambleiasyn qūrudan bastap, elordada älemdik dinder köşbasşylarynyŋ sezderın ötkızuge deiıngı şaralar – üilesım men sūhbatty jaŋa deŋgeige kötergen kelisim men yntymaqtastyq jönımız edı. Osy rette bügın qaita jaŋǧyryp jatqan Türkıstan – türkı düniesı men isı qazaqtyŋ dıni-ruhani tūstastyǧyn aiqyndaǧan eldık meje.
Astana, Almaty qalalarynda (qazırgı Nūr-Sūltan) VII qysqy Aziada oiyndarynyŋ jäne 28-şı Bükılälemdık qysqy Universiadanyŋ ötuı, äigılı halyqaralyq EKSPO-2017 körmesınde sansyz memleketterdıŋ ısker toptaryn toqailastyruymyz – būlar da tarihta qaitalanbas şaralar boldy.
Täuelsızdık jyldary qarjy ünemdep, talantty ūl-qyzdarymyzdy Prezidenttik «Bolaşaq» baǧdarlamasymen şetelderdiŋ taŋdauly joǧary oqu oryndarynda oqytu, ekonomikalyq jäne tehnologiialyq bılımdı örkendetetın Qazaqstannyŋ menedjment, ekonomika jäne boljau institutyn, Qazaq-Britan universitetın, euraziialyq yqpaldasudyŋ ǧylymi negızderın aiqyndaityn L.N.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetin, türkı yntymaqtastyǧyn bılım tūrǧysynan jandandyratyn Q.A.Iаsaui atyndaǧy qazaq-türik universitetin, otandyq bılım jüiesıne serpın beretın Nazarbaev universitetı men Nazarbaev intellektualdyq mektepterın qalyptastyryp, örkendetu de – Qazaqstan jolynyŋ baiandylyǧyn däleldei tüsedı.
Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentınıŋ ömır joly men qairatkerlıgı «tūlǧa jäne tarih» ūǧymyna jäne «tarihty tūlǧalar jasaidy» degen anyqtamaǧa däl säikes keledı. Mūny bız tereŋ tüsınıp, maqtana bıluımız qajet.
Taiau jäne alys şeteldıŋ saiasi sarapşylary: «Qazaqstan – baqytty el. Tūŋǧyş Prezidentı paiymdy, halqy qarymdy, dosy köp. Bilık transformasiiasy da jüielı,
demokratiiaǧa sai öttı. Älemge
tanymal diplomat Q.Toqaev Memleket basşysy retınde sabaqtastyq pen örleudı basşylyqqa aldy» dep jazdy.
El tarihyn tūlǧalar jasaidy. Tūlǧa – eldıŋ tūǧyry, tūlǧa – eldıŋ tūtqasy. Bızdıŋ Tūŋǧyş Prezidentımız – osyndai tūlǧa.
Eger otanşyldyq pen elşıldıktıŋ naqty bır qaǧidaty – dästür men köşbasşyny ardaqtau desek, bız qaşanda osy qaǧidatqa adal bolyp qaluymyz qajet. Būl – älemdık qaǧidat.
Erlan SYDYQOV,
L.N.Gumilev atyndaǧy
EŪU rektory, ŪǦA akademigı
