Mektepte tamaqtanudy jaqsy ūiymdastyru – uaqytynyŋ köbın mektepte ötkızetın oquşy üşın densaulyǧyn jaqsartudyŋ kepılı. Tolyqqandy tamaqtanu köptegen aurulardyŋ aldyn alyp, balanyŋ oquǧa ülgerımın, yntasyn damytyp, zamanǧa sai ömırge beiımdeluıne jaqsy äser etedı.
Al bala jas kezınde jetkılıksız tamaqtansa, onyŋ dene bıtımı damuyn tejep, auruyna, zat almasu jüiesıne äser etıp, aǧzasy men dene bıtımınde özgerısterge äkelıp soǧuy yqtimal. Qazır otandyq önımderdı paidalana otyryp, mekteptegı tamaqtanuǧa ūlttyq taǧamdardy engızu – balalar densaulyǧyn saqtaudaǧy maŋyzdy qadamnyŋ bırı. Osy maqsatta Oqu-aǧartu ministrlıgı Ūlttyq salauatty tamaqtanu ortalyǧymen bırlesıp, Astananyŋ alty mektebınde «Ūlttyq mektep ashanasy» qanatqaqty jobasyn jüzege asyryp keledı.
50 ūlttyq taǧam engızıledı
– Ärbır bılım oşaǧy «salamatty ömır saltyn ūstanatyn mektepke» ainaluǧa tiıs. Mekteptıŋ kez kelgen qyzmetı sauyqtyru-pedagogikalyq baǧytta bolady. «Ūlttyq mektep ashanasy» jobasy ūlttyq taǧam mädenietın qalyptastyruǧa jäne mekteptıŋ as mäzırıne 50 ūlttyq taǧamdy engızuge mümkındık beredı. Būl – erteden kele jatqan dästür boiynşa jasalǧan mäzır, ejelden kele jatqan täjıribenıŋ nätijesı, – dedı Oqu-aǧartu bırınşı vise-ministrı Natalia Jūmadıldaeva.
Biyl qyrküiek aiynan berı 1,6 millionnan astam bala tegın ystyq tamaqpen qamtylǧan edı. Onyŋ ışınde 1,4 million bala – 1-4-synyp oquşylary jäne 200 myŋnan astamy – äleumettık osal top sanatyndaǧy 5-11-synyp oquşylary. Taǧamnyŋ sapaly boluyn qadaǧalaǧan ministrlık bılım beru ūiymdaryndaǧy balalardyŋ tamaqtanu normalaryn qaita qarady. Dälırek aitsaq, as mäzırıne öŋırlerde öndırılgen otandyq önımderdı engızu normasy qosyldy. Brakerajdy komissiialardyŋ jäne vedomstvoaralyq sarapşylyq toptardyŋ müşelerıne arnalǧan monitoringtık toptar qyzmetınıŋ tärtıbı turaly zaŋnamalyq normalar bekıtıldı.
Tek taǧamnyŋ sapasy emes, tamaqtanu mädenietın qalyptastyruǧa da erekşe köŋıl bölınıp otyr. Mysaly, sanitarlyq tazalyq pen gigienany saqtau, dūrys tamaqtanudy nasihattauǧa köŋıl bölınıp jür. Bılım beru ūiymyna jetken barlyq önımnıŋ sanitarlyq därıgerlerden qorytyndysy boluy şart. Al tamaqty brakerajdy komissiialar baqylaidy. Olardyŋ qatarynda ata-analar, qamqorşylyq keŋes müşelerı, sonymen qatar mektep äkımşılıgı men medisina qyzmetkerlerı bar.
Mektep ashanasyn qaitsek jaqsartamyz?
Mektepterde ūlttyq taǧamnyŋ berıluı – jaǧymdy jaŋalyq. Sebebı mekteptegı taǧamnyŋ sapasyna köp ata-ananyŋ köŋılı tolmai jürgenı ras. Äzırge mektepterde taŋǧy jäne tüskı astyŋ sapasyn jaqsartu üşın algoritmder äzırlenbegen. Mektep ashanalarynda jūmys ısteitın jeke käsıpkerler jüielı jūmys atqarmauda. Astana qalasynyŋ mäslihat hatşysy elordalyq mäslihattyŋ äleumettık-mädeni damu jönındegı tūraqty komissiiasynyŋ otyrysynda mektep ashanalaryn tek tamaq pısırıp qana qoimai, qala tūrǧyndary arasynda tanymal azyq-tülık jelılerınıŋ senımgerlık basqaruyna beru mäselesın pysyqtaudy tapsyrǧany belgılı.
– Dämdı taǧamdar daiyndaumen qatar, infraqūrylymdy – jabdyqtardy alyp, ashanalarǧa investisiialaudy, balalarymyzdyŋ tamaqtanuyn ärtaraptandyru jäne jaqsartudy tapsyrdym. Būl rette nysanaly maqsatyn özgertpei, 5 jyldan aspaityn merzımge beru kerek dep esepteimın, – dedı mäslihat hatşysy Erlan Kanalimov. Äzırge būl mäsele, ökınışke qarai, özektılıgın joimai tūr.
– Mektep oquşylaryn ystyq tamaqpen qamtu prosesın ata-analardyŋ tıkelei baqylau mümkındıgı bar. Mektepte ystyq tamaq beru bala aǧzasyna jäne intellektualdyq damuyna oŋ yqpal etedı. Osy oraida būl mäselege erekşe nazar audaryp otyrmyz. Būǧan deiın elımızdegı 9 öŋırde ǧana oquşylar tegın ystyq tamaqpen qamtylǧan bolsa, biyl 1 qyrküiekten bastap barlyq öŋırdegı 1,4 mln bastauyş synyp oquşysy men 5-11 synyptar aralyǧyndaǧy 200 myŋ äleumettık az qamtylǧan otbasy balalary mektepterde tegın tamaqtanyp jatyr, – dedı Oqu-aǧartu ministrı Ǧani Beisembaev juyrda Ortalyq kommunikasiialar qyzmetı alaŋynda ötken baspasöz mäslihatynda.
Ministrdıŋ aituynşa, tamaqtandyru jüiesınıŋ normativtık-qūqyqtyq bazasy jetıldırıldı. Mektepte tamaqtandyrumen ainalysatyn ūiymnyŋ aldyn ala sanepidemiologiialyq qyzmet qorytyndysy boluy kerek. Mekteptegı qamqorşylyq keŋes, ata-analar komitetı, mektep äkımşılıgı, medisina qyzmetkerınıŋ ökılderınen qūralǧan komissiia qyzmetı küşeitıldı. Qabyldanǧan şaralar tamaqtanu sapasyn jaqsartudy ǧana emes, tamaqtanu mädenietın arttyrudy da közdeidı.
Bala tamaǧy sapaly ma?
Astana qalasy Bılım basqarmasynyŋ kämeletke tolmaǧandardyŋ qūqyqtaryn qorǧau bölımınıŋ basşysy Diana Amangeldıqyzy «Mektep ashanasyna tekserudı kımder jürgızedı? Astanada biyl qanşa mektep ashanasy tekserıldı?» degen sūraqtarymyzǧa bylai jauap berdı:
– Memlekettık orta bılım beru ūiymdarynda, mektepten tys qosymşa bılım beru ūiymdarynda bılım aluşylardy tamaqtandyrudy ūiymdastyru, sondai-aq memlekettık mektepke deiıngı ūiymdarda, jetım balalar men ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balalarǧa arnalǧan bılım beru ūiymdarynda, tehnikalyq jäne käsıptık bılım beru ūiymdarynda tärbielenetın jäne bılım alatyn balalardy tamaqtandyrudy ūiymdastyru jäne ony qamtamasyz etuge bailanysty tauarlardy satyp alu tärtıbı Qazaqstan Respublikasy Bılım jäne ǧylym ministrınıŋ 2018 jylǧy 31 qazandaǧy № 598 «Memlekettık orta bılım beru ūiymdarynda, mektepten tys qosymşa bılım beru ūiymdarynda bılım aluşylardy tamaqtandyrudy ūiymdastyru, sondai-aq memlekettık mektepke deiıngı ūiymdarda, jetım balalar men ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balalarǧa arnalǧan bılım beru ūiymdarynda, tehnikalyq jäne käsıptık, orta bılımnen keiıngı bılım beru ūiymdarynda balalarǧa tamaqtandyrudy ūiymdastyruǧa bailanysty tauarlardy satyp alu Qaǧidalaryn bekıtu turaly» būiryǧymen aiqyndalǧan.
Tamaqtandyru sapasyn baqylaudy küşeitu üşın qalanyŋ ärbır mektebınde sapany baqylau jönındegı brakerajdyq komissiia qūrylǧan (onyŋ qūramyna qamqorşylyq keŋes müşelerı, direktor, medisina qyzmetkerı, äleumettık pedagog jäne ata-analar kıredı (kemınde 10 adam). Komissiianyŋ mındetterıne kelıp tüsetın tamaq önımderınıŋ sapasyna, ydys-aiaq daiyndau tehnologiiasyna, toŋazytqyş-tehnologiialyq jabdyqtyŋ jaramdylyǧyna, önımder men daiyn taǧamdardy saqtau merzımderı men şarttarynyŋ saqtaluyna monitoringtı jüzege asyru kıredı.
Sondai-aq vedomstvoaralyq saraptama tobyn qūru turaly bekıtılgen būiryq bar, onyŋ qūramyna Qoǧamdyq keŋestıŋ, Qazaq tamaqtanu akademiiasynyŋ Tamaqtanu problemalary institutynyŋ ökılderı, qalalyq mäslihat deputattary, «Ädılet» tūtynuşylardyŋ qūqyqtaryn qorǧau qoǧamy» qoǧamdyq bırlestıgı jäne ata-analar qoǧamy kıredı.
Sonymen qatar, tamaqtanu qaǧidalaryna säikes qalanyŋ tamaqtanu sapasyn baqylau jönındegı vedomstvoaralyq saraptamalyq toptar ärbır bılım beru ūiymynda oquşylardyŋ tamaqtanu sapasyn monitoringteu jönındegı brakerajdyq komissiianyŋ qyzmetıne jüielı monitoring jürgızedı.
Aǧymdaǧy jyly elordanyŋ barlyq 95 mektebınıŋ ashanalary tekserıldı.
Anyqtalǧan būzuşylyqtar äkımşılık şaralar qabyldanǧannan keiın joiyldy.
Diana Amangeldıqyzynyŋ aituynşa, qazırgı uaqytta azyq-tülık şyǧystarynyŋ kalkuliasiiasyn esepteu negızınde bır balaǧa ortaşa qūn 584 teŋgenı qūraidy (2021 jylǧy qaraşaǧa deiın 376 teŋgenı qūrady. 2021 jylǧy 1 qaraşadan bastap Astana qalasy mäslihatynyŋ şeşımımen bır bılım aluşyǧa bır rettık tamaqtanu qūny 402 teŋgege deiın östı).
