Tūrǧyndarynyŋ ǧūmyr jasy ūzaryp keledı
Astana qalasynyŋ densaulyq salasynda ılgeruşılık bar. Elordada būryn-soŋdy bolmaǧan densaulyq saqtau nysandary ıske qosylyp, olar ırı medisinalyq klasterdı qūrap otyr. Emdeu mekemelerınıŋ bärı zamanaui qūrylǧylarmen jabdyqtaldy. Osy salanyŋ jetıstıkterın sandarmen aişyqtap köreiık.
Elordalyqtardyŋ ömır jasy ūzardy
Adamnyŋ tūrmys jäne densaulyq sapasynyŋ artqany onyŋ ömır süru ūzaqtyǧynan jäne tuu körsetkışınen de bılınedı. Osydan 15 jyl būryn astanalyqtyŋ ortaşa ömır süru ūzaqtyǧy 67 jas bolsa, qazırgı kezde būl körsetkış 73 jarym jasqa jettı. Mamandar astanalyqtardyŋ ǧūmyr jas ūzaqtyǧy aldaǧy üş jylda 74,5 jasqa deiın jetedı dep boljap otyr.
Al, elorda tūrǧyndarynyŋ tabiǧi ösımı bügıngı uaqytqa deiın 6 esege artty. Eger 2009 jyly Astanada 12 710 bala düniege kelse, 2012 jyly 21 266 säbi düniege esıgın aşty. Soŋǧy tört jyl ışınde Astanada 70 myŋ bala tudy. Naqty sanmen aitsaq, 1998 jyly 4191 näreste düniege kelse, 2012 jyly būl körsetkış 5 esege köbeiıp, 21266 boldy.
Al, biylǧy alty aidyŋ ışınde tuǧan närestenıŋ sany – 10788
Medisinalyq ūiymdardyŋ äleuetı
Densaulyq saqtau basqarmasynyŋ mälımetıne süiensek, qala boiynşa barlyq emdeu mekemelerı qaita jaraqtandyrylǧan jäne jappai jöndeuden ötkızılgen. Soŋǧy üş jylda Astanada 8 auruhana men emhana ıske qosyldy.
2013 jyldyŋ soŋǧy alty aiyndaǧy mälımet boiynşa, qalada 32 medisinalyq ūiym jūmys ısteidı. Sonyŋ ışınde 14-ı – auruhana, 9-y – emhana, 1-euı – qalalyq jedel järdem stansasy, 2-euı – medisinalyq bılım mekemesı bolsa, 6-uy basqa da emdeu nysany.
Būdan özge, elordada respublikalyq deŋgeidegı 9 auruhana jäne 7 vedomstvolyq ūiym, 2 jekemenşık auruhana mekemesı, 8 jekemenşık ambulatorlyq-emhanalyq keşen bar.
2013 jyldyŋ 1 mausymyndaǧy jaǧdai boiynşa, stasionarlyq kömek körsetetın ūiymnyŋ sany 35-ke jetken.
Qazır qalada jürgızılıp jatqan 7 qūrylys nysannyŋ üşeuı emhana mekemelerı bolyp otyr. Ekı nysan boiynşa qūrylys-montaj jūmystary aiaqtalǧan. Būdan özge, Qabanbai batyr daŋǧyly men №30 köşe qiylysynda 250 oryndyq qalalyq balalar jūqpaly aurular auruhanasy, 250 oryndyq därıgerlık-äleumettık oŋaltu ortalyǧy, 150 adamdy bır mezette qabyldaityn emhana, ambulatorlyq-emhanalyq keşennıŋ (iaǧni, bır kezekte 350 keluşını qabyldaityn eresekter jäne 150 keluşını qabyldaityn balalar emhanasy) jūmystary jürgızılude. Sondai-aq, Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa ötken jyldyŋ qyrküiek aiynda «Jeleznodorojnyi» kentınde Tuberkulezge qarsy dispanser qūrylysy bastaldy.
Sol jaǧalauda boi köteretın ambulatorlyq-emhanalyq keşennıŋ jobasy bekıtılıp bolǧan. Endı memlekettık saraptamalyq anyqtamasy äzırlenude.
2017 jylǧa deiıngı jospar boiynşa barlyǧy 15 densaulyq saqtau nysany, onyŋ ışınde auysymyna 750 adamdy qabyldai alatyn 5 alǧaşqy medisinalyq-sanitarlyq kömek ortalyǧy, 1000 keluşını qabyldauǧa mümkındıgı bar 5 ambulatorlyq-emhana keşenı jäne 1000 oryndyq 4 stasionar ıske qosylmaq. Sondai-aq, 2017 jyly tabiǧi balama därı-därmek öndıretın farmasevtikalyq fabrika paidalanuǧa berılmekşı.
Bılıktı kadr – sapaly qyzmet
Biylǧy 1 qaŋtardaǧy mälımet boiynşa, qalaǧa qarasty 32 medisinalyq ūiymda 2839 därıger men 4759 medbike jūmys ısteidı. Sonyŋ 7 myŋy –äielder. Demek, elordanyŋ densaulyq saqtau salasyn damytuǧa näzık jandylardyŋ ülesı mol.
Kadr jetıspeuşılıgı – bas şahardyŋ medisina salasyna da qatysty mäsele. Tiıstı mekeme ökılderı qol qusyryp otyrǧan joq. Tüitkıldı mäselenıŋ tüiının şeşu üşın köptegen jūmys qolǧa alynǧan. Basqarma medisinalyq joǧary oqu oryndarynda ötkızıletın bos jūmys oryndary järmeŋkesıne tūraqty türde qatysyp, būqaralyq aqparat qūraldary arqyly emhanalar men auruhanalarǧa qajet mamandar turaly mälımet berıp otyrady.
Astana adamdarynyŋ amandyǧyn basty maqsat etken aq halattylar bılıktı kadr – elge sapaly qyzmet körsetudıŋ bır körsetkışı dep sanaidy. Sol sebeptı kadrlardyŋ bılıktılıgın jetıldırudı erekşe nazarǧa alǧan.
2013 jyly osy maqsatqa jäne densaulyq saqtau salasyn bırtındep halyqaralyq standartqa jüielı türde köşıruge respublikalyq jäne jergılıktı biudjetten 165 444 800 teŋge bölıngen eken. Osy qarajat esebınen 2013 jyldyŋ alǧaşqy 5 aiynda 973 maman alys-jaqyn şet memleketterde bılıktılıktı jetıldıru kursynan ötıp kelgen. Onyŋ 62,6 paiyzy Resei, İzrail, Koreia, Fransiia, İtaliiaǧa baryp, täjıribe almasqan. Medbikelık jūmysty damytu jönındegı üilestıru keŋesınıŋ toby öz salalaryna qatysty taqyryp boiynşa Finliandiiada bılıktılıgın jetıldırgen. Endı olar täjıribelerın elordadaǧy ambulatorlyq-emhanalyq qyzmetter jüiesıne engızbekşı.
Sondai-aq, biyl Seul, Litva, Koreia jäne Resei medisinalyq joǧary oqu oryndarymen özara ärıptestık turaly memorandumdarǧa qol qoiyldy. Bolaşaqta astanalyq därıgerler men medbikeler osy eldıŋ mamandarymen bırlese jūmys ısteitın bolady.
Biyl şeteldıŋ aituly mamandary jürgızgen şeberlık-klastary men köşpelı sikldık jinalystaryna 230 tyŋdauşy qatysqan. Şeberlık-klastar negızınde astanalyq aq halattylar şetel mamandarymen bırlesıp, innovasiialyq ädıstemelerdı qoldana otyryp, hirurgiialyq otalar jasady. Söz oraiynda aita keteiık, bügınde elordanyŋ auruhanalarda operasiialar zamanaui tehnologiiamen jasalyp jür. Jyl ötken saiyn onyŋ sany arta tüsken. Aitalyq, zamanaui ädıspen 2011 jyly 1132 ota jasalsa, byltyr onyŋ sany 1738-ge köbeigen. Al osy jyldyŋ soŋyna deiın 1902 ota jasalmaqşy.
Elordaǧa bılıktı därıgerler men medbikelerdı tartu üşın olardyŋ äleumettık mäselesın şeşu maqsatynda da bırqatar jobalar qolǧa alyndy. Atap aitqanda, qalalyq äkımdık medisinalyq qyzmetkerlerge arnalǧan otbasylyq jataqhana saludy közdep otyr.
Alaida, tiıstı mekeme kadr jetıspeuşılıgın şeşudıŋ joldaryn qarastyrsa da, Astanada būl mäselenıŋ tübegeilı şeşımın tabu qiyn. Onyŋ bır sebebı, aq halattylar aqşasy az qalalyq auruhana men emhanalardan görı jalaqysy köp respublikalyq jäne jekemenşık medisinalyq ūiymdardy jaǧalaǧandy jön köredı.
Respublikalyq densaulyq saqtau salasyn damytu ortalyǧynyŋ mälımetıne süiensek, biyl Astana qalasynyŋ medisinalyq qyzmetkerlermen qamtylu deŋgeiı
10 myŋ adamǧa şaqqanda mynadai körsetkışke ie:
Därıgerlermen qamtamasyz etıluı – 37,35 paiyz, medbikeler – 63,64 paiyz.
Iаǧni, bügınde elordada 2481 medisinalyq qyzmetker jetıspeidı, sonyŋ 1064-ı – därıgerler.
Äzırlegen: Qymbat TOQTAMŪRAT
