Ekı bırdei balasyn tūnşyqtyryp öltırgen kelınşektıŋ äleumettık jelıdegı soŋǧy jazbasynda balalary men özınıŋ qolynyŋ suretın salyp, «Jürekterımız mäŋgı bırge» dep jazypty. Oǧan Nūrmahan esımdı änşınıŋ «Bızge berılgen uaqyt az ǧana» degen änın qosqanyn bıldık. Ärine, janymyzdy türşıktırgen jaǧdai turaly aituǧa sözımız joq. Jai-japsaryn anyqtaudy qūzırettı organnyŋ mamandaryna qaldyryp, pendelık qyzyǧuşylyqpen būl ändı nelıkten taŋdady degende, ışte jürgen bır jaittyŋ ūştyǧyn şyǧardy.
Ras, qoǧamnyŋ ruhani daǧdarysta ekenın joqqa şyǧarmaimyz. Bügınde ışer as pen kier kiımnıŋ joqtyǧynan emes, küizelısten küirep baramyz. Adam balasy ömırlık baǧdarynan aiyrylyp kün sanap qoǧamnan oqşaulanyp, öz küiıgıne özı örtenıp jatqandai. Älgı kelınşektıŋ de jazyp qaldyrǧan:
«Kün batyp, kün şyǧyp,
Bıtpeidı tırşılık.
Eşkımge aitalmai,
Baramyn tūnşyǧyp, eeei» degen joqtaudai küŋırengen joldary tūiyqqa tırelgen sorlynyŋ jüregın ezıp, odan saiyn egıltken siiaqty. Aqyry ne boldy?!
Än-jyrdyŋ qazaqtyŋ ömırınde orny bölek. Tek qazaq emes, adamzat paida bolǧaly dünie esıgın aşqannan, esıgın japqanǧa deiın janyna serık etken önerdıŋ köne türlerınıŋ bırı bolyp tabylady. Bır än ruhyŋdy köterıp, jeŋısterge de bastaidy. Ärbır sözı, qaiyrmasy tılıŋnıŋ ūşynda üiırılıp, belgılı bır emosiialardy bastan keşkende erıksız yŋyldap jeŋıldep qalamyz. Ännıŋ ärbır sözınıŋ tüpsanamyzǧa tıkelei äser etıp, hattalyp qalady. Iаǧni būl sol änderdı tyŋdaǧan kezdegı qalai köŋıl küiımızdıŋ köterılıp nemese qalai qūlazyǧany tüpsanadaǧy äserınen sezıledı. Osylaişa jaqsysyn da jamanyn da qaita-qaita tyŋdaǧan saiyn sanamyzdy salmaǧymen nyǧyzdai tüsedı. Ännıŋ de estısı bar, eserı bar degenımız osy şyǧar. Janyŋdy jadyratar jaqsy ändı ızdep tūramyz. Sol ändı tyŋdaǧymyz keledı. Bıraq ne tyŋdap jürmız?
Osy künı küizelgen halyqty küŋırentu qyzyq pa, qazırgı änşılerımız osyndai bır mūŋly yrǧaqqa qūrylǧan, azaly ünmen demıgıp yŋyrsyǧan, dünieden bezdırıp jıberetın änderge qūmar-aq. Qiialynyŋ qaltarysyndaǧy mahabbattaryna ysyp-janyp, baz keşıp, küŋırengen saiyn, änderı «hit» bolyp jatyr.
Qazaqtyŋ qai balasy jastaiynan teatrǧa baryp, klassikalyq öner janrymen tūşyndy deisız?! Osyndai ortan qol änder talǧamymyzdy tozdyryp, ruhani keŋıstıgımızdı toltyruda. Mūndai būqaralyq mädeniettıŋ keŋ taraluy adamnyŋ jeke tūlǧa retındegı qalpynan şyǧaryp, degradasiiasyna alyp keledı. Jastar şynaiy sezımnıŋ şekarasyn paryqtamai, ömırdıŋ naqty bolmysyn tanymai, tırlıktıŋ mänı sol dep, ömırde bolǧan jaǧdailarda tıktep qarai almai küŋırenuge daiyn tūrady. Aqyryndap sanasynda belgılı bır stereotipterdıŋ taŋyluyna, ol jinaqtalǧan saiyn ruhani älemınıŋ bıryŋǧai sūrǧylt reŋkpen bırtektılendıredı. Jeŋıl änge şat bolyp önerdıŋ basqa da türlerıne, ömırdıŋ basqa boiaularyna moiyn būrmaidy. Būqaralyq muzykanyŋ tez taraluy, tez tüsınıp, tez qabyldaudyŋ jeŋıldıgı, aqyly ornyqpaǧan, talǧamy qalyptaspaǧan elıktegış jastardy dualap jatyr.
Qazaqqa qastyǧy bardai än şyǧarǧyştar qazaqtyŋ klassikalyq muzyka dästürıne sai, qarapaiym äuezdı jäne yrǧaqty ülgılerdı paidalanbai talǧampaz tyŋdauşynyŋ qūlaǧyna türpıdei tietın düniesın tyqpalap jatyr. Basynan bastap süiem-küiemge, toryǧyp, tüŋıludı däreje etıp körsetetın sözderdı qaita-qaita qaitalai tüsıp, tyŋdauşysyn meŋduanaǧa ulanǧandai meŋıreu etıp barady. Ony betı jyltyraǧan, ülde men büldegen oranǧandar täulıgıne 24 saǧattap teledidardan, radiodan internetten nasihattasa ne deimız?!
Kez kelgen öner tuyndysy adamnyŋ ruhani sūranysynan tuyndaǧan eŋ aldymen, bırınşı kezektegı qajettılıkterdı qanaǧattandyruǧa, jeke tūlǧanyŋ moraldyq jetıluıne, talǧamynyŋ biıkteuıne äsemdıkpen ündesuıne tärbieleidı. Qazırgı önerden köp närse küte almaityn jaǧdaidamyz. Öner kommersiialandyryldy. Endıgı maqsaty – «oiǧa azyq» beru emes, arzan, jyltyr sözben aldausyratyp, tereŋ boilatpai, köŋıl köteruge yqpaldau. Işkı sezımderın oŋdy-soldy jalaŋaştaudan ǧaşyqtyq, mahabbat siiaqty käusar qymbatymyz näpsınıŋ aiaǧynda taptalyp qaldy. Ännıŋ jyltyr sözıne, kümändı yrǧaǧyna mastanǧan jastar jylt sezımnıŋ ǧana qūly bolyp, naqty ömırdegı süiıspenşılıktıŋ, jalpy adam süiudıŋ maǧynasyn tüsınuden qalyp barady.
Meiırım, otansüigıştık, otbasy elı men jerın jyrlaityn änder sän emes. Sonda da būqaralyq mädeniettıŋ kerı äserın boldyrmau üşın äreket etken jön bolar. Änşılerdıŋ repertuarlaryn qarap jylaŋqylarynan arylatyn kezek edı. Qazaqtyŋ än-jyr önerın qūldyratudy şekteudıŋ amalyn qarastyrǧan jön. Halyq änderınıŋ, dästürlı jyrlardyŋ o bastaǧy halyq qajettılıkterın qanaǧattandyrudaǧy basty mındetın atqaruyna jol aşu. Ony jastardyŋ boiyna qazaqylyqty tärbieleudegı, meiırım men süiıspenşılıktıŋ otansüigıştıŋ naqty sipatyn, san qyryn tanytudaǧy bır qūralyna ainaldyru abzal ıs bolmaq. Būqaralyq mädeniettıŋ topan suyna qarsy tūru arqyly, ūlttyq, klassikalyq, elitalyq mädeniettıŋ joǧary deŋgeiınıŋ idealdaryn engızu, nasihattau, mektep baǧdarlamalaryna engızıp, oqytu arqyly talǧam tüzetıp, äsıre qyzylǧa qarsy tūratyn qabıletımızdı qalyptastyrarmyz.
Jeke tūlǧanyŋ mädenietı men qūndylyqtarynyŋ qalyptasuy būqaralyq mädeniettıŋ äserınen de jüzege asatyny körıp otyrmyz. Demek, būl baǧytta bosaŋdyq tanytsaq, küŋırengennıŋ künı sonda bolmaq.
