Aldaǧy 10-15 jylda ülken ǧylymi-tehnologiialyq töŋkerıs bolady. Sol töŋkerıske qazaqtyŋ ǧylymy tötep beruı üşın, bügın bızge naqty qareket kerek. Sonyŋ ışınde älemdık media industriiada da adamzatty taŋ qaldyratyn özgerıster bolmaq. Mysaly, Google jasaǧan bır keremet algoritm bar. Bır ǧana sözdı jazsaŋ, sol sözge 1 minuttyŋ ışınde rolik tüsırıp beredı eken. Ärıptesterıme qyzyqty bolatyn jaŋalyqtyŋ bırı – biyl şaǧyn tıldık modelderge (LLM) qatysty jasandy intellekttıŋ evoliusiiasy kütılude. Bır ǧana mysal.
Būryn bız mätınderdı jazyp alyp, ony basqa tılge audaryp, äurege tüsuşı edık. Endı telegramdaǧy bottardyŋ bırınıŋ kömegıne jügınıp, bır adamnyŋ söilegen sözın jedel mätınge, ia bolmasa mätındı lezde sözge ainaldyra alasyz. Iа bolmasa jasandy intellektke audio habarlama jıberseŋız, ol qolma-qol öŋdep, mätın şyǧarady. Iаǧni, qazaq tılınıŋ ömır süruınıŋ bır kepılı – sifrlyq formatqa köşu.
Juyrda Bas redaktorlar klubynyŋ prezidentı, senator Bibıgül Jeksenbai bastaǧan bır top BAQ basşylary Ǧylym jäne joǧary bılım ministrı Saiasat Nūrbekpen kezdesıp, otandyq ǧylymdy damytudaǧy bügıngı jäne bolaşaqtaǧy baǧdarlar men basymdyqtar turaly äŋgıme-düken qūrdyq. Saiasat Nūrbektıŋ aituynşa, qazır dünie jüzı jasandy intellektke eleŋdep otyr. «Bız aldaǧy 10-15 jylda ülken ǧylymi tehnologiialyq töŋkerıstıŋ aldynda tūrmyz. Qazırgı kezde genetika, jasandy intellekt, termoiadrolyq sintez, bioenergetika siiaqty salalarda adamdy taŋ qaldyratyn nebır ǧylymi jaŋalyqtar şyǧyp jatyr. Būryn-soŋdy adamzat balasy aşpaǧan ǧylymi jaŋalyqtardy jasandy intellekt aşyp berude. Qazır älemdegı jasandy intellekttıŋ eŋ myqty ekı ortalyǧy – AQŞ pen Qytaida. Osy ekı el būl baǧytty qarqyndy damytyp, qyruar qarajat saluda» dedı qūzyrly ministrlık basşysy.
Ministr S.Nūrbek Qazaqstan qazır jasandy intellekt töŋkerısınıŋ aldynda osy tehnologiiany tüsınetın jäne tüsınbeitın elderdıŋ arasynda tūrǧanyn atady. «Eger älemdık ǧylymdaǧy şynaiy bäsekeden qalyp qoimaimyz desek, onda jasandy intellektke qarajat salyp, osy salada ozyq täjıribesı bar eldermen qarym-qatynas jasap, maman daiarlaityn bolsaq, onda ortadaǧy elder tobyna qosylamyz» dei kele vedomstvo basşysy maman daiarlau mäselesıne erekşe den qoiylyp otyrǧanyn aitty. Atap aitsaq, biyl Qazaqstandaǧy 14 universitette Google-dıŋ jasandy intellekt boiynşa oqytu kurstary engızıledı. Sätbaev universitetınıŋ bazasynda Gonkong universitetınıŋ filialy, Qorqyt ata universitetınde SEOUL TECH filialy, Nazarbaev universitetınde AI akademiiasy jäne t.b. joǧary oqu oryndarynda jasandy intellekt mamandaryn daiarlaityn ortalyqtar aşylady.
Ǧylym jäne joǧary bılım ministrı bızdıŋ universitetter pedagogikalyq formatta jūmys ısteitının tılge tiek ettı. «626 myŋ studentımız bar, sonyŋ ışınde 92 paiyzy – bakalavrda, 7 paiyzy – magistraturada, 1 paiyzǧa da jetpeitın bölıgı – Phd doktorlar. Al özımızdı Oŋtüstık Koreiamen salystyryp körsek, studentterınıŋ 52 paiyzy – bakalavrda, 42 paiyzy – magistrler, 7-8 paiyzy – Phd doktorlar. Iаǧni, studentterınıŋ jartysy ǧylymmen ainalysady. Ozyq elderdıŋ qataryna qosyluymyz üşın zertteuşı universitetter qūru kerek. Byltyr tört universitet: äl-Farabi atyndaǧy Qazaq ūlttyq universitetı, L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetı, Sätbaev universitetı, Äuezov universitetıne osyndai märtebe berdık. Sonyŋ nätijesınde ǧylymǧa qosymşa qarajat bölınedı. Mysaly, byltyr Sätbaev universitetıne ǧylymdy damytuǧa 15 mlrd teŋge bölındı. Jyl saiyn 4-5 mlrd teŋge ǧylymdy örkendetuge bölıp otyramyz» dep tüsındırdı ministr.
İä, ǧylymi tehnologiianyŋ köşınen qalmaimyz desek, bügın qamdanyp, älemdegı ozyq oily, intellektualdy ūlttardan üirenuge tiıspız. Jyp-jyly atmosferada ötken jüzdesuden öte köp aqparat aldyq. Bır quanarlyǧy, ministrlık pen klubtyŋ arasyndaǧy yntymaqtastyqty jandandaryp, aldaǧy uaqytta üş ai saiyn kezdesıp, otandyq ǧylymnyŋ jaŋalyqtaryn BAQ, äleumettık jelıler arqyly jūrtşylyqqa jetkızudı ızgı dästürge ainaldyruǧa uaǧdalastyq.
