Bortserık, «Su perısı», suretşı… Özım sūhbattasqan eŋ romantikalyq mamandyq ielerınıŋ qataryna endı florist de qosyldy. Adamdarǧa arqa-jarqa köŋıl-küi syilap, näzık jandylardyŋ jüregın dır etkızuge qūdıretı jeterlık ıs öz-özınen romantikaǧa sūranyp tūrǧan joq pa?! Elordalyq gül dükenderınıŋ bırınde ötkızgen künım barysynda osyǧan köz jetkızdım.
Är gülge bölek bap kerek
Äsemgül Omarova esımdı florispen aldyn ala kelıskenımdei, dükenge taŋǧy saǧat segızder şamasynda jettım. Bır ǧana täulık būryn Gollandiiadan gülderdıŋ jaŋa toptamasy äkelınıptı. Olardy ystyq suǧa salyp, kültelerınıŋ qabyn şeşuge kırıstım. Floristıŋ kömekşısı bolǧan tıpten qyzyq eken. Barlyq jūmysty şynaiy yjdahattylyqpen ısteisıŋ. Qūddy närestenıŋ näp-näzık aiaq-qolyn auyrtyp aludan saqtanatynyŋ sekıldı güldı de erekşe qamqorlyqpen, barynşa aialap ūstaisyŋ.
– Endı mynalardyŋ tübın kese ǧoi, – dedı Äsemgül şelektegı rauşandardy berı qarai jyljytyp.
Öŋkei ädemılık pen jūpar iıstıŋ ortasynda otyru jūmsaqtyq darytatyn tärızdı mınezge. Florist kelınşektıŋ ünınen biiazylyq esedı. Qabaǧy da tym jyly. Aitqandaryn
tap-tūinaqtai oryndauǧa tyrysyp, qaişymdy sailai bastaǧanmyn. Abaisyzda ösımdıktıŋ ötkır tıkenderı alaqanyma batyp, baj ete qaldym. Söitsem, mūndai «tötenşe jaǧdai» floristika salasynyŋ daǧdyly zaŋdylyǧy bolyp şyqty.
– Ertelı-keş qoldy suǧa salǧandyqtan, terımız qūrǧap ketken. İısmai da kömektespeidı, – dep jymiyp qoidy keiıpkerımız. Jymiǧanynan onyŋ būl qolaisyzdyqqa äbden etı üirengenı, käsıptıŋ qiyn tūstaryn şybyn şaqqan qūrly elemeitını baiqalady. Bıraq boiǧa jaǧymdy äser, oiǧa mūntazdai tazalyq syilaityny üşın osynau mamandyqtyŋ qai kedergısın de «keşıruge» bolady.
Menıŋ naǧaşy äpkem men jezdemnıŋ üiınde güldıŋ neşe atasy bar. Gül ösırudı janyndai jaqsy köretın tuysym är ösımdıktı balasyndai baǧyp-kütedı. Yqylasynyŋ ystyqtyǧy sonşa, bölmede auyr söz söilemei, dauys kötermeidı. Ara-tūra erlı-zaiyptylar renjısıp qalsa, tek hat arqyly ǧana tıldesıp, yŋ-şyŋsyz ūǧynysady. «Gülder asa sezımtal. Ol tek jaily atmosferada ǧana jaqsy ömır süredı» dep tüsındıretın bızge būl qylyǧyna taŋǧalǧanymyzda. Osyny äŋgımelep bergenımde, Äsemgül qoştap basyn izedı.
– Ädette bızdıŋ ainalamyzdaǧy aura közge körınbeidı. Ony januarlar men ösımdıkter ajyrata bıledı. Ūrys jiı bolatyn üide ösımdıktıŋ tez soluy nemese ūzaq uaqyt boiy güldemeuı sondyqtan, – dedı drasenanyŋ japyraǧyn bipazdai sürtıp jatyp.
Sūlulyq suyqty süiedı
Dükennıŋ ışı sap-salqyn. Esıktıŋ jaqtauyndaǧy termometr baǧanasy 10 gradustyŋ töŋıregınen aspaidy. Öitkenı, temperatura būdan joǧarylasa, gülder tūnşyǧady. Toŋazyǧan deneŋdı tek qana şai qūtqarady. Bız de tamaǧymyzdy moiynşalǧymen tūmşalai tüsıp, şäugımdı qaita-qaita demdedık.
Kezektı kesenı auyzǧa apara bergende alǧaşqy klient kırdı. Keŋ iyqty, qiiaq mūrtty qonaq sörenı bır şolyp öttı de:
– Qyzdar, kömektesıp jıberıŋderşı. Qaryndasymnyŋ qonysyna qūtty bolsyn aita barǧaly jatyrmyn. Mūndai uaqiǧaǧa qandai gül aparǧan dūrys? – dedı bızge qarap. Özı kıreberıstegı aq jäne qyzyl rauşan salynǧan qūmyranyŋ qasynda ainalşyqtap jür.
– Aǧasy, bır aptalyq gülden görı köbırek tūratyn ösımdıktı nege taŋdamaisyz? – dep Äsemgül tör jaqty nūsqady. Artynşa jyldam qimyldap, biıgırek orynǧa qoiylǧan qos qūtyny qolyna aldy.
– Mūnyŋ aty – «Äiel baqyty». Otbasyna tynyştyq pen bereke şaqyrady. Al ekınşısın «Dollar aǧaşy» dep ataidy. Yrym boiynşa, ol qarjylyq mäselelerdı jeŋıldetıp, molşylyq energiiasyn taratady.
– Aqşadan görı jan rahaty maŋyzdyraq qoi. Bırınşısın ber onda, – dedı mūrtty aǧai ämiianyn aşyp.
Aŋǧarsam, är güldıŋ baǧyttalar kısısı men mekenı bar siiaqty. Mäselen, mereitoiǧa ülken, qymbat, sirek kezdesetın gülderdıŋ bailamy syilanady. Al tuǧan künge säl kışırek buket nemese şaǧyndau sebetke salynǧan türı tartu etıledı. Eger auruhanaǧa jinalsaŋyz, kölemdı jäne iısı qatty gülderge jolamaǧan jön. Jaŋa bosanǧan ana men şaqalaqqa arnaiy ydysty qajetsınbeitın yqşam şoǧyr aparǧan abzal. Äuejaidan ne vokzaldan äldekımdı kütıp alar kezde de meilınşe kışkentai nūsqa yŋǧailyraq bolady. Al egde jastaǧy kısılerge küŋgırt tüstı gül syilau – äbestık. Psihologtardyŋ keŋesınşe, qarttar kögıldır, alqyzyl jäne sary tüstı gülderdı ūnatady.
– Qyryqtan asqan äielderge hrizantema, jas qyzdarǧa qyzǧaldaq ūsynamyz. Güldıŋ de mınezı adamdıkındei, – dedı būl oraida florist.
Ömırdegı «kinonyŋ» kuägerı
Sol künı dükenge on ekı tūtynuşy bas sūqty. Mereke qarsaŋynda keluşıler sany jetı-segız ese köbeiedı eken. Äsırese, tauardyŋ eŋ ötımdı mausymy – Halyqaralyq äielder meiramy. Tek būqaralyq datalardy emes, tuǧan kündı de sebep qylyp kıretın jandar jeterlık. Keibıreulerı jaqynynan keşırım sūrau maqsatynda floristıŋ järdemıne jügınedı.
– Bırde dükenge jiyrma besterdegı jıgıt keldı. Kelınşegın ökpeletıp qoiypty. Gül alaiyn dese, aqşasy az. Nietıne riza bolyp bır şoq güldı tegın ūstata saldym. Tarazy basynda otbasynyŋ tatulyǧy tūr ǧoi. Keiın älgı azamat basqa meiramda oralyp, ekı buket satyp aldy da, bırın maǧan syilady, – dep Äsemgül esınde qalǧan äserlı sätterdı baiandap berdı.
Tyŋdap otyrsaŋ, florister nebır kütpegen jaittarǧa kuä bolady eken. Kinoǧa sūranyp tūrǧan körınıster ananyŋ bärı! Byltyr bır azamat jetpıs bır tal rauşan gülıne tapsyrys jasapty. Jetpıs bır kün boiy ıssaparda bolyp, üiıne qaityp kele jatqan betı eken. Äielınıŋ janynda bolmaǧan är künın bır tal rauşanmen ötegısı kelıptı.
Al qazır besınşı synypta oqityn şäkırt – osy dükennıŋ tūraqty tūtynuşysy. Apta
saiyn mūnda kırıp, satuşydan ekı güldıŋ baǧasymen üş gül beruın ötınedı.
– Balanyŋ betın qaitarmaimyn. Sırä, ata-anasynyŋ tüskı asqa bergen aqşasynan ünemdeitın şyǧar. Jaŋaǧy gülderdı synyptas qyzyna syilaidy. Osy künderı djentelmendık qasiet balalarda basymyraq-au, – dep küldı Äsemgül.
Söilesıp tūryp ışke engen er adamdy aŋdamappyz. Elulerdı eŋsergen kısı manadan berı bızdı tosyp tūrǧan syŋaily. Özı toiǧa baratyndai jyp-jinaqy bolyp kiınıp alypty.
– Qūdai qosqan jarymmen otasqanyma – bügın tūp-tura otyz jyl. Quantyp qoiaiynşy. Maǧan myna gülderdıŋ eŋ, eŋ degenınen buket jasap bere qoiyŋdar, ainalaiyndar! – dedı.
Qane, osydan keiın mahabbat joq dep aityp körıŋızşı?! Masairaǧan keiıppen bır qūşaq alqyzyl rauşan gülderdı kölıgınıŋ artqy oryndyǧyna qoiyp jatqan aǧaidy körıp, eljırep kettım. Keşkısın onyŋ üiınde mereke. Jūbaiy alaŋsyz şattyqqa bölenedı. Sol şattyqqa bızdıŋ de qatysymyz bar ekenın ūǧynǧanymda, öz ısınen läzzat alu degen tırkestıŋ maǧynasyn tolyqqandy tüisıngendei boldym.
Botagöz MARATQYZY
