29 qazan – Düniejüzılık insultpen küres künı. Osyǧan bailanysty Astanada arnaiy aksiia qolǧa alynyp, bes ırı sauda ortalyǧynda qan qysymyn ölşeitın tonometr qondyrǧysy ornatyldy.
Bastyŋ qan ainalymy jüiesınıŋ būzyluynan bolatyn insult elımızdıŋ medisinasyn da alaŋdatyp otyr. Jyl saiyn Qazaqstanda 49 myŋnan astam insult alu oqiǧasy tırkeledı. Al Astanada biylǧy jyldyŋ soŋǧy toǧyz aidyŋ ışınde 161 adamǧa «insult» degen diagnoz qoiylyp, dispanserlık esepke alynǧan.
Adam ömırıne qauıp töndıretın būl syrqattyŋ aldyn alu üşın jyl saiyn älemde 29 qazan – İnsultpen küres künı atalyp ötedı. Elordada da būl kün atausyz qalmaidy. Astana qalasy äkımdıgınıŋ qoldauymen qalalyq Densaulyq saqtau basqarmasy «Neirohirurgiia ūlttyq ortalyǧy» AQ, «ADHARA» JŞS men Salauatty ömır saltyn saqtau ortalyǧymen bırlesıp, insulttıŋ aldyn aluǧa baǧyttalǧan arnaiy aksiiany qolǧa aldy. Sonyŋ aiasynda «Han Şatyr», «Mega», «Saryarqa», «Astana Mall» jäne «Keruen» sauda-oiyn-sauyq ortalyqtarynda «Omron» markaly qan qysymyn avtomatty türde ölşeitın elektrondy tonometr qondyrǧysy ornatyldy. Onda kez kelgen adam özınıŋ qan qysymyn ölşei alady. Sebebı, insulttıŋ basty sebebı – arterialdy gipertenziia. Sonymen qatar, ateroskleroz, qant diabetı, semızdık, jürek-qan tamyrlary aurulary da insultqa sebep bolady. Elordalyq №1 qalalyq auruhanadaǧy İnsult ortalyǧynyŋ nevropatolog-därıgerı Elena Şihaleevanyŋ aituynşa, būryn insultqa köbıne 60-70 jastan asqan egde adamdar ūşyrasa, bügınde 40-50 jas aralyǧyndaǧy jandardyŋ şaldyǧuy jiılegen. İnsult ortalyǧy aiyna 100-dei adamdy emdep şyǧarady eken. «Araq-şarapqa,temekıge üiırsektık, adam psihologiiasynyŋ streske jiı ūşyrauy, qalai bolsa solai tamaqtanu, uaqytyly dem almau, qozǧalystyŋ azdyǧy, semızdık – qan ainalymyn özgerıske ūşyratady. Sondyqtan insultten aman bolu üşın salauatty ömır saltyn saqtap, tamaqtanu mädenietın meŋgergen jön» deidı Elena Vladimirovna.
№1 qalalyq auruhana keşe İnsultpen küres künıne orai aşyq esık künın ötkızdı. Onda İnsult ortalyǧynyŋ bılıktı mamandary jäne «Astana medisinalyq universitetı» AQ nevropatologiia kafedrasynyŋ qyzmetkerlerı jūrtşylyqty tegın qabyldap, insulttıŋ aldyn aluǧa bailanysty därıgerlık keŋes berdı.
Jalpy, bastyŋ qan tamyrlary jüiesınıŋ aurulary – medisinanyŋ ǧana emes, äleumettık salanyŋ da özektı mäselesı. İnsult alǧandarǧa bırden şūǧyl medisinalyq kömek körsetıluı kerek. Būl syrqat ölım körsetkışı jaǧynan jürek-qan tamyrlary auruynan keiıngı ekınşı orynda. Alaida insulttıŋ 80 paiyzynda onyŋ aldyn aluǧa bolady. Sondyqtan är adam qan qysymyn ünemı ölşep, qandai da bır özgerıster bolsa, därıgerge qaralǧany jön.
Qalalyq äkımdıktıŋ qoldauymen sauda ortalyqtarynda ornatylǧan qan qysymyn ölşegış qūrylǧy İnsultpen küres künı ötkennen keiın de sol ornynda qala bermek. Būl astanalyqtardyŋ densaulyǧyna degen janaşyrlyqtan tuǧan bastama ekenı sözsız.
Qymbat NŪRǦALİ
