Basty aqparat

İt jylynyŋ itjyǧysy men igılıgı



2018  jyldyŋ eŋ atyşuly oqiǧasy atanǧan «Skripalder ısı».
Keşe ǧana Kerch būǧazynda bolǧan kikıljıŋ AQŞ pen Europa elderınıŋ Reseige qarsy sank­siialarynyŋ qataiuyna äkeldı. Būl teketıres şeşımın qiyndatyp jıbergendei.

AQŞ prezidentı Donald Tramp 2 myŋ amerikan soldatynyŋ 60 kün ışınde Siriiadan ketetının mälımdedı. «Bız İGİL-dı jeŋdık, endı ol jerde äskerlerdıŋ qajetı joq» degen Tramp­tyŋ sözın Pentagondaǧylardyŋ özı qoldamady. Resei basşysy V.Putin: «Amerikanyŋ äskerın äketu degenın tüsınbeimın. Olar Auǧanstandaǧy äskerın 17 jyl boiy äkete almai jür» dep tüsındırdı. Bır anyǧy, Başar Asadtyŋ rejimıne qarsy 7 jyl būryn bastalǧan soǧysqa nükte qoiyl­ǧan joq. Siriiadaǧy soǧys­ty toqtatuǧa Qazaqstan da üles qosty. Astanada Siriia kelıssözderınıŋ 12-şı basqosuy ötıp, taraptar äskeri qimyldardy toqtatu tärtıbın engızdı. Şetel sarapşylary Astana prosesınıŋ Siriia daǧdarysyn retteude tiımdı mehanizmge ainalǧanyn mälımdedı.

Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev qaŋtarda Vaşingtonǧa resmi saparmen bardy. AQŞ-tyŋ jaŋa prezidentı D.Tramppen kezdesıp, ekı eldıŋ syrtqy saiasatynyŋ negızgı baǧdarlaryn anyqtady. 1 qaŋtardan bastap Qazaqstan BŪŪ-nyŋ Qauıpsızdık Keŋesıne töraǧalyq etuge kırıstı. Nūrsūltan Nazarbaev BŪŪ-nyŋ mınberınen jappai qyryp-joiatyn qarudy taratpau taqyrybyna baiandama jasady. D.Tramptyŋ şetel prezidentterınen bırınşı bolyp Qazaqstan basşysyn qabyldauy bızdıŋ Orta Aziiadaǧy jetekşı, bedeldı el ekenımızdı körsettı. Qaibır saiasi oqiǧany alsaq ta, astarynda ekonomikalyq müddeler jatatyny anyq. Biyl bes el: Qazaqstan, Resei, Äzerbaijan, İran, Türkımenstan basşylary Kaspiidıŋ qūqyqtyq märtebesıne nükte qoidy. Teŋızdıŋ betınıŋ negızgı bölıgı ortaq bolsa, tübı men bailyǧy memleketter arasynda ädıl bölındı.
Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev «Qazaq tılı älıpbiın kirillisadan latyn grafikasyna köşıru turaly» QR Prezidentınıŋ 2017 jylǧy 26 qazan­daǧy №569 jarlyǧyna özgerıs engızu turaly jarlyqqa qol qoidy. Būl jolǧy nūsqada däiek­şeler qysqaryp, ekı taŋbaly ärıpter paida boldy. Sol künı Senat töraǧasy Qasym-­Jomart Toqaev: «Būl tarihi maŋyzǧa ie oqiǧa» dep qazaq halqyna qūttyqtauyn latyn älıpbiımen jazdy. İt jyly Elbasynyŋ erekşe bastamalarymen, maqalalarynyŋ jaryqqa şyǧuymen eldıŋ esınde qaldy. Är otbasyna baspana aludyŋ jaŋa mümkındıkterın beru, jalaqysy tömen jūmysşylardyŋ eŋbekaqysyn köbeitu, joǧary bılım aludyŋ qoljetımdılıgı men sapasyn arttyru, şaǧyn nesie berudı köbeitu, Astanany gazben qamtamasyz etu – būl Prezidenttıŋ 5 äleumettık bastamasynda ha­lyqqa syilaǧan igılıkterı. 5 qa­zanda jariialanǧan dästürlı joldauda halyq tabysynyŋ ösuı, tūrmys sapasyn arttyru, ömır süruge jaily orta qalyptastyru siiaqty äleumettıŋ arqasyna batyp kelgen mäiektı mäseleler köterıldı. Elbasynyŋ tapsyrmasymen daiyndalǧan «7-20-25» baǧdarlamasy bırneşe myŋdaǧan üisızderdıŋ ümıtın oiatty. 2018 jyldyŋ 20 jeltoqsanyna deiın osy baǧdarlamamen qaryz aluǧa 5621 adam ötınış berıp, onyŋ 3542-sı maqūldanǧan.

Elbasy jazda el üşın asa ma­ŋyzdy tarihi şeşım qabyldady. Türkıstan oblysy qūrylyp, Şymkentke respublikalyq ma­ŋyzy bar qala märtebesı berıldı.
Endı Ükımet pen Parlament ne tyndyrdy degenge keleiık. Eseptek körsek, Ükımet üiınde jyl basynan berı 50 otyrys, 10-ǧa juyq baspasöz mäslihaty ötıptı. Sonyŋ ışınde eldı eleŋdetkenı mynalar: arzan ipoteka, Astanaǧa gaz tartu merzımı, meŋdegen meningitke tosqauyl qoiu, bıryŋǧai jiyntyq tölem engızu, elektrondyq densaulyq tölqūjaty, päter ielerı kooperativınen bas tartu, plastmassa, qaǧaz ben şynyny kömuge tyiym salu (aitpaqşy, 2021 jyldan bastap qūrylys, azyq-tülık qaldyqtaryn kömuge tyiym salatyn zaŋ şyǧarylady), 16 jasqa tolǧan qyzdarǧa ata-anasynyŋ kelısımınsız tüsıkke rūqsat beru jäne t.b.
Biyl düiım jūrtty süisındırgen bır jaŋalyq, Elbasynyŋ tapsyrmasynan keiın Parlament pen Ükımettegı jiyndar memlekettık tılde ötıp jürgenı. Juyrda Elbasy İndus­triia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgın qūryp, investisiia komitetın Syrtqy ıster ministrlıgınıŋ qaramaǧyna berdı. Demek, endıgı jerde investisiia tartumen elşıler ainalysady. Bız būl turaly gazetımızde «Elşılıkterdıŋ qaitarymy qandai?», №141, 27 qaraşa, 2018 jyl jazǧan edık. Elbasynyŋ saiasaty bızdıŋ basylymnyŋ kötergen mäselelerımen ündesıp jatqany anyq.

Parlament üşın de it jyly tabysty boldy. Mäjılısşıler VI şaqyrylymnyŋ 3-şı sessiia­synyŋ basynan berı Ükımetten kelgen 82 zaŋ jobasynyŋ 40-yn qabyldap, Senatqa jıbergen. Älı qaralmaǧan 45 zaŋ jobasy bar. Tömengı palatada 7 ükımet saǧaty, 7 köşpelı otyrys, 3 halyqaralyq konferensiia, 1 parlamenttık tyŋdau öttı. Senat jyl basynan berı 28 zaŋ jobasyn maqūldaǧan. Qazır joǧarǧy palatanyŋ suyrmasynda 10 zaŋ jobasy jatyr. Jalpy, jyl basynan berı Prezident Parlamenttıŋ qos palatasy qabyldaǧan 21 zaŋǧa qol qoidy.
Jūrttyŋ narazylyǧyn tuǧyzyp, qoǧamdy dürlıktırgen tüzetuler de joq emes. Būǧan ūialy telefondy tırkeu, özın-özı asyrauşylarǧa arnalǧan bıryŋǧai jiyntyq tölemdı, frilanserlerdıŋ zeinetaqy jarnasyn töleuge mındetteluın jäne t.b. jatqyzuǧa bolady.




Taǧyda

Tölen Tıleubai

«Astana aqşamy» gazetınıŋ şef-redaktory

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button