Astanadaǧy şaǧyn jäne orta biznestıŋ damu baǧyty, osy salada alda atqaryluy tiıs mındetter jönınde Astana qalasy Käsıpkerlık jäne önerkäsıp basqarmasynyŋ basşysy Rysgül QAUǦABAEVA gazet tılşısıne jauap berdı.
– Rysgül Boranbaiqyzy, Elbasy bastap, özge basşylar qostap, būl künderı şaǧyn jäne orta biznestıŋ damuyna ülken köŋıl bölıp jatyr. Elordanyŋ osy baǧyttaǧy jalpy jaǧdaiymen tanystyrsaŋyz. Bilık käsıpkerlerge qandai qoldau berude?
– Astanada käsıpkerlıktı damytudyŋ memlekettık jäne jergılıktı baǧdarlamalary jüzege asyrylyp jatyr. Solardyŋ bırı – «Biznestıŋ jol kartasy-2020» memlekettık baǧdarlamasy ıske qosylǧan uaqyttan elordada 123 mlrd teŋge somasyndaǧy 680 jobaǧa qoldau bıldırıldı. Būl baǧdarlamanyŋ özınıŋ bırneşe baǧyty bar. Paiyz üstemesın subsidiialau boiynşa käsıpker bankten 14 paiyzdyq mölşerlememen nesie alsa, onyŋ 7 paiyzyn memleket käsıpkerge tölep beredı. Biyl jyl basynan berı būl baǧyt boiynşa 53 joba qoldau tapty. Onyŋ ekeuı – infraqūrylymdy tartuǧa qatysty joba.
Al kelesı baǧyt kepıldendıru dep atalady. Iаǧni, kepıldemesı joq klientke bank kömek beredı. Osy 680 jobanyŋ 31 paiyzy qaita öŋdeu önerkäsıbıne tiesılı. Astanada ışkı jalpy önımnıŋ 80 paiyzyn sauda jäne qyzmet körsetu salalary qūraityndyqtan, qalǧan 69 paiyzy qyzmet körsetu salasyna jatady. «Biznestıŋ jol kartasy-2020» memlekettık baǧdarlamasy negızınen öndırıs sektoryn qoldauǧa baǧyttalǧandyqtan, elordada şaǧyn jäne orta biznestı ılgerıletu üşın jergılıktı bes baǧdarlama äzırlendı.
– Jergılıktı baǧdarlamalardyŋ erekşelıgı qandai? Olarǧa tolyǧyraq toqtalsaŋyz.
– «Biznestıŋ jol kartasy -2020» baǧdarlamasyna sauda sektory engızılgen joq. Sondyqtan jergılıktı jerde «Astana-biznes» baǧdarlamasyn äzırledık. Oǧan qoǧamdyq tamaqtanu jäne sauda salalary engızılıp, 41 joba maqūldandy. Ekınşı baǧdarlama «Astana – ZhasStarT» atalady. Atauy aityp tūrǧandai, būl 29 jasqa deiıngı adamdardyŋ käsıpkerlıgın qoldauǧa baǧyttalǧan. Osy baǧdarlama boiynşa 2,6 mln teŋgenıŋ 57 jobasyna qoldau berıldı. Sonyŋ arqasynda Dinara Säduaqasovanyŋ şahmat akademiiasy, balalarǧa arnalǧan şaǧyn ortalyqtar, sport keşenderı ıske qosyldy.
«Start up» baǧdarlamasy boiynşa adamdardyŋ jasyna bailanysty eşqandai şekteuler qoiylmaidy. Oǧan biznestı jaŋa bastaǧan kez kelgen käsıpker qatysa alady. Būl baǧdarlamalardyŋ barlyǧynda banktıŋ aldynda «Damu» käsıpkerlıktı qoldau qory kepıl bola alady. Bır käsıpker 7,9 paiyzdan aspaityn üstememen 50 mln teŋgege deiın nesie ala alady.
Kelesı «Astana Retail» baǧdarlamasy sauda jelılerın qoldauǧa baǧyttalǧan. Būl baǧdarlama «EKSPO-2017» halyqaralyq mamandandyrylǧan körme qarsaŋynda negızgı azyq-tülık tauarlary baǧasyn baqylau men retteu maqsatynda daiyndaldy. «Astana» äleumettık-käsıpkerlık korporasiiasy, qalalyq auyl şaruaşylyǧy basqarmasy tarapynan äzırge 11 sauda jelısıne qoldau bıldırıldı.
– Būl baǧdarlamalardyŋ äzırlenıp, ıske qosyluy qandai nätijeler körsetıp otyr?
– Byltyr Astanada bölşek saudadaǧy tauar ainalymynyŋ indeksı tömendep ketken edı. Al biylǧy jyldyŋ alty aiynda atalmyş baǧdarlamalar jüzege asyryla bastaǧan uaqyttan bastap būl indeks 97 paiyzdan 110 paiyzǧa östı. Būǧan qosa azyq-tülık tauarlarynyŋ infliasiiasy deŋgeiı alǧaşqy ret respublikalyq ortaşa körsetkışten tömendedı. Iаǧni, respublikalyq ortaşa körsetkış – 103,7 bolsa, Astanada – 103, 5.
– Juyrda elordada «ASTANA TAXI» jobasy ıske qosyldy. Būl joba turaly keŋırek äŋgımelep berseŋız.
– Būl jobaǧa säikes «Astana Service» baǧdarlamasy äzırlendı. Jeke memlekettık ärıptestık aiasynda jüzege asyrylyp otyrǧan «ASTANA TAXI» – öte auqymdy joba. Sol maqsatta 300 jaŋa avtokölık satyp alyndy. Aldymen otandyq avtokölık öndıruşılerdı qoldaudy közdedık. Atap öterlık jait, biudjetke eşqandai salmaq tüspei, biudjetten tys investisiialar tartyldy. Sonyŋ arqasynda biudjettıŋ 7,2 mlrd teŋgesı ünemdeldı. Atalmyş jobaǧa qatysyp jatqan 6 avtopark avtokölıkterdı özderı satyp aldy.
Būl joba aiasynda bıryŋǧai bailanys ortalyǧy qūryldy. Kölıkterdıŋ stilı aiqyndalyp, jürgızuşılerdıŋ jūmys kiımı de anyqtaldy. Sol arqyly klientter özderıne qyzmet körsetıp jatqan «ASTANA TAXI» ekenın aiyra alady. Bıryŋǧai tarifpen adamdardy tasymaldaityn kölıkterdıŋ salonyna taksometr ornatylǧan. Tıldı tüsınbeitın turister mıngen jaǧdaida sall-ortalyq arqyly bailanysqa şyǧuǧa bolady. Būl ortalyq alty tılde keŋes beredı.
Jobanyŋ ärıptesı – «Taksomotorlyq park» assosiasiiasy.
Negızgı ekpın köleŋkelı biznestı qysqartuǧa, adamdardyŋ qauıpsızdıgıne, sapaly qyzmet körsetuge qoiylyp otyr. Sondyqtan «ASTANA TAXI» kölıkterıne bırqatar jeŋıldıkter berıldı. Atap aitsaq, qoǧamdyq kölıkke arnalǧan jolaqtarmen jüru. Sol arqyly jolauşylardyŋ uaqyty ünemdelude. Negızgı qoǧamdyq maŋyzdy oryndarda, adamdar köp jüretın jerlerde kölıktı qaŋtaruǧa da kūqyq berıldı. Sonyŋ ışınde, äuejai, «Nūrly jol» temırjol vokzaly, «Han şatyrdyŋ» janynda toqtauǧa rūqsat etıldı. Qazır keiıngı atalǧan sauda-oiyn-sauyq ortalyǧynyŋ maŋaiynda «ASTANA TAXI» kölıkterı ǧana qaŋtarylyp jür.
– «Köşe saudasyna arnalǧan 1000 oryn» baǧdarlamasy bar ekenın bılemız. Onyŋ erekşelıkterı qandai?
– Būl baǧdarlama jergılıktı bes baǧdarlamadan tys bır jarym jyldan berı jüzege asyryluda. Sol üşın jeŋıl tamaq ışetın, gül men jemıs-kökönısterdı, sonyŋ ışınde balmūzdaq siiaqty mausymdyq taǧamdardy satatyn, demalysty ūiymdastyratyn 12 uchaske anyqtaldy. Qazırge deiın 425 kelısımşart jasaldy.
Atalmyş baǧdarlama boiynşa jerdı 7 jylǧa jalǧa aluǧa bolady. Iаǧni, bastaǧan ıstı ılgerıletuge, jabaiy saudada jürgenderdı zaŋdy bizneske tartuǧa mümkındık berıldı. Būl baǧdarlamaǧa qatysuşylary kietın arnaiy kiım belgılendı. Äzırge «Nūrjol» suly-nuly jelekjoly men Esıldıŋ jaǧalauyndaǧy satuşylar ǧana būl kiımmen tūr. Būl arnaiy kiımdı industriialandyru kartasyna qatysyp jatqan otandyq käsıporyn tıktı. Sol arqyly tūtynuşylar sauda zaŋdy jolmen jürgızıp jatqanyn aiyra alady.
– Elordada käsıpkerlıktı damyta tüsudı qajet etetın qandai salalardy atai alasyz?
– Turizmdı älı de ılgerıletuge tiıstımız. Turisterdıŋ sanyn köbeitkımız kelse, oǧan qatysty baǧdarlama da jetıldırudı qajet etedı. «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǧynyŋ jūmysyna bailanysty qarjy qyzmetterı de damytyluy tiıs. Kölık logistikasy da öz deŋgeiıne şyqpai tūr. Qazır Astanada osyndai üş ortalyq qana bar. Bılım beru qyzmetı men bailanys pen aqparat salalaryn da alǧa bastyru qajet. Sonyŋ ışınde IT tehnologiialary, atap aitsaq, «Smart Astana» qosymşasy da bar.
Biyldan bastap «Önımdı jūmyspen qamtu jäne jappai käsıpkerlık» atalatyn jaŋa qanatqaqty baǧdarlama jüzege asyryla bastady. Oǧan 476 mln teŋge bölındı. Būl negızınen özın-özı jūmyspen qamtyǧan jūrtşylyqqa arnalyp otyr. Sol boiynşa tegın oquǧa, käsıpker statusyn aluǧa, 8 myŋ AEK-ten aspaityn soma kölemınde nesie aluǧa bolady.
Al jalpy Astana käsıpkerlıktı damytudyŋ jergılıktı baǧdarlamalaryn äzırleu, qoldanysqa engızu jaǧynan el boiynşa köş bastap keledı. Elordanyŋ būl täjıribesı qazır öŋırlerde engızılude. Sondai-aq, bas qala şaǧyn jäne orta biznestıŋ ışkı jalpy önımge qosar ülesı jönınen jäne jan basyna şaqqanda önım öndıruden bırınşı orynda.
– Äŋgımeŋızge raqmet!
Sūhbattasqan:
Amanǧali QALJANOV
