Bügınde Astana qalasy tūraqty ekonomikalyq damuǧa qol jetkızıp, elımızdegı tört donordyŋ bırıne ainaldy. Qazırgı künı qalada belsendı jūmys ıstep jatqan 56 myŋ orta jäne şaǧyn käsıpkerlık subektısı bar. Olardyŋ önım öndıru kölemı byltyr 1 trillion 200 mlrd teŋgenı qūrady. Būl turaly «Qazaqstan» ortalyq konsert zalynda ötken käsıpkerler konferensiiasynda elorda äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov aitty. Alqaly jiynǧa QR Ūlttyq käsıpkerler palatasy töralqasynyŋ töraǧasy Timur Qūlybaev qatysty.
–Käsıpkerlık kündelıktı kelıp tūratyn paida ǧana emes, ol, eŋ aldymen, tūnyp tūrǧan müdde. Öitkenı, är şaǧyn biznestıŋ astarynda memlekettıŋ ülken ekonomikalyq müddesı , qoǧamnyŋ äleumettık negızı jatyr. Būl turaly Elbasy jiyrma jyldan berı aityp keledı. Elımızdegı syndarly saiasattyŋ arqasynda ekonomikamyz tūraqty damyp keledı. Būǧan käsıpkerlerdıŋ qosyp jatqan ülesı ülken, – dedı İmanǧali Nūrǧaliūly baiandamasynda.
Qala basşysynyŋ aituynşa, käsıpkerlıktı damytudyŋ eŋ basty şarty – qolaily biznes qalyptastyru. Al, onyŋ negızgı körsetkışı – özın-özı qamtamasyz ete alu deŋgeiıne jetuınde. Osy jaǧynan alyp qaraǧanda, Astana qalasy tiıstı ekonomikalyq damuǧa qol jetkızıp otyr. Būǧan elordanyŋ respublikalyq biudjettıŋ donoryna ainaluy dälel bola alady. «Astanada jyl saiyn ekonomikalyq ahualdyŋ 6-7 paiyzǧa öskenı baiqalady. Jeke tabys kölemı de artyp, byltyr 47 paiyzdy qūrady. Memlekettık biudjetke tüsetın tüsımder orta eseppen, 20 paiyzǧa ūlǧaiyp otyr. Aitalyq, 2008 jyldan berı memlekettık biudjetke tüsken tüsım ekı ese köbeiıp, 610 mlrd teŋgenı qūrady» dedı qala äkımı.
Jalpy, qala ekonomikasynyŋ 60 paiyzyn orta jäne şaǧyn käsıpkerlık qūrap otyrǧany belgılı. Jyl ötken saiyn elordada käsıbın näsıp etkenderdıŋ qatary artyp kele jatyr. Būǧan memlekettık qoldaulardyŋ da äserı bar. Elımızde biznestı qoldau baǧytynda köptegen şaralar jasalyp jatqanyna toqtalǧan İmanǧali Nūrǧaliūly käsıpkerlık salasyn tekseruge moratorii jariialanuy, äkımşılık kedergılerdı joiyluy ıskerlık ortaǧa qolaily jaǧdai tuǧyzatynyna senım bıldırdı.
Käsıpker bolu üşın aldymen qaltaŋda qarajatyŋ bolu kerek. Bügınde ekınşı deŋgeilı bankter şaǧyn jäne orta käsıpkerlıktı aşu üşın kredit berudı belsendı jürgıze bastapty. Biylǧy alǧaşqy toqsannyŋ özınde 53 mlrd teŋgenıŋ nesiesı berılgen. «Būl ötken jyldyŋ osy kezeŋımen salystyrǧanda 23-25 paiyzǧa köp» deidı qala äkımı.
İä, tabysty bolamyn dep, käsıbın aşqan adamdarǧa memleket qoldan kelgen mümkındıktı jasap jatyr. Mūnyŋ esesıne käsıpkerler sapany arttyrudy közdep qana qoimai, biznesın adal jolmen jürgıze bıluı şart. Bügınde köleŋkelı ekonomikadaǧy zaŋsyz tabys 540 mlrd teŋgege jetkenın aita ketken äkım biznes adal bolsa, ekonomikamyzdyŋ tabysy da eselene tüsetının eske saldy. Sondai-aq, İmanǧali Nūrǧaliūly käsıpkerlerdıŋ tabysty boluyna syrtqy jarnama da äser etetının aityp, būl jaǧynan kemşın tūstar baryn synǧa aldy. «Qalanyŋ ajaryn aşyp, köz süisındırudıŋ ornyna, kemşılıkterınen köz sürınetın jarnama taqtaişalary men ūsqynsyz jazbalar – bäsekenıŋ älsızdıgın körsetedı. Öz käsıbıŋdı dūrys jarnamalai bıludıŋ özı – sauattylyq ärı mädeniettılık. Sızder astanalyq käsıpker ekenderıŋızdı ūmytpaularyŋyz qajet. Elordanyŋ köz tartarlyqtai körıktı boluyna är biznes ökılı üles qossa, Astana būdan da ajarlana tüser edı» dedı äkım.
BEDELSÖZ
İMANǦALİ TASMAǦAMBETOV, Astana qalasynyŋ äkımı:
Düniejüzılık ekonomikalyq forumnyŋ mälımetınşe, jahandyq bäsekelestıktıŋ indeksı boiynşa qazaqstandyq biznestıŋ bäsekege qabılettılıgı 50-orynda. Resei 64, Belarus 94 orynda eken. Menıŋşe, XXI ǧasyrda qai eldıŋ bolmasyn ūlylyǧy men qarymyn innovasiialyq, aqparattylyq jäne käsıpkerlık qabıletınen paiymdauǧa bolady. Sondyqtan EAEO bäsekege qabılettılıktı arttyryp, ekonomikalyq keŋıstıkke jol aşady dep senemın
Jiynda Astana qalasy Käsıpkerler palatasynyŋ direktory Meiırbek Mäjitov söz alyp, biznes qauymdastyǧynyŋ bügınge deiın atqarǧan jūmystaryna toqtaldy.
Elordada käsıpkerlıktı damytu, olarǧa qolaily orta qalyptastyrudy basty maqsat etken Palata äkımşılık kedergılerdı azaityp, adami kapitaldy damytu, biznes ökılderınıŋ qūqyqtyq sauattylyǧyn arttyru, bılıktılıgın jetıldıru baǧytynda bırqatar şarualardy qolǧa alǧan eken. «Palata qūqyqtyq-normativtık aktılerdı saraptap, qūrylys salasyna rūqsat beru qūjattaryn räsımdeu merzımın 120-dan 30 künge deiın qysqartu jüiesın engızdık» dedı ol.
Byltyr jeltoqsan aiynda Astanada käsıpkerlerge qyzmet körsetu ortalyǧy aşylǧany belgılı. Jarty jyldyŋ ışınde osy ortalyqqa 1 myŋnan asa käsıpker kelıp, olarǧa 2300 ärtürlı keŋes berılgen. Meiırbek Mäjitovtıŋ aituynşa, käsıpkerlerdı negızınen memlekettık qoldaular men qarjylyq kömek jäne oqytu mäselesı qyzyqtyrady. Sondai-aq, käsıpkerler salasynda bılıktı kadrlardyŋ jetıspeitını de baiqalǧan. Osyny eskergen Käsıpkerler palatasy aldaǧy uaqytta qūrylys, turizm jäne kommunaldyq qyzmet salasynda mamandar daiarlaityn oqu ortalyqtaryn aşudy közdep otyr. Qūrylys mamandaryn daiarlaityn alǧaşqy oqu ortalyǧyn aşu biylǧy mausym aiyna josparlanǧan. Ekınşısı, qyrküiek aiyna qarai tūsauyn kesedı. Bolaşaq mamandar öndırıs oryndarynda täjıribeden ötetındıkten, olardyŋ 100 paiyz jūmysqa ornalasuyna kepıldık bar. Keleşekte mamandar «Bolaşaq» baǧdarlamasy arqyly da bılıktılıgın jetıldıruı mümkın. «Bız biznes salasyna kerektı mamandar daiarlau turaly Ükımetke ūsynys joldaǧan edık. Olardyŋ bızge bergen jauaby özımızdı taŋqaldyrdy. Söitsek, «Bolaşaq» baǧdarlamasynda mamandardyŋ bılıktılıgın köteretın arnaiy tarau bar eken. Jyl saiyn būl salaǧa memleket tarapynan qarajat bölıngenımen, tapsyrys joqtyqtan igerılmei qalady. Sondyqtan, biznesmender özderıne qajet kadrlardy daiarlauǧa tapsyrys beruge bolady» deidı Meiırbek Mäjitov.
Al QR Ūlttyq käsıpkerler palatasy töralqasynyŋ töraǧasy Timur Qūlybaev Astanadaǧy biznes qauymdastyǧynyŋ aldynda zor jauapkerşılık jüktelıp otyrǧanyn aita kele, EKSPO körmesınıŋ sättı ötkızıluı elordanyŋ ısker azamattaryna tıkelei bailanysty ekenın atap öttı. Al, Palata öz tarapynan käsıpkerlerdı qoldauǧa ärdaiym äzır. Biznes ökılderı kez kelgen mäselemen habarlasuǧa bolady.
Konferensiiada käsıpkerlerdıŋ özderı de söz alyp, oi-pıkırlerın ortaǧa saldy. Olardyŋ ūsynys-tılekterı qalalyq äkımdık pen Käsıpkerler palatasy tarapynan da mındettı türde eskerıletın bolady.
Qymbat TOQTAMŪRAT
