Astanada inkliuzivtı bılım beru äjeptäuır jolǧa qoiyldy
Elordada estu, köru qabıletı naşar nemese densaulyǧynda kınäraty bar, arnauly psihologiialyq-medisinalyq, pedagogikalyq mekemede tırkeude tūrǧan balalarǧa inkliuzivtı bılım beru, iaǧni, qarapaiym mektepte alaŋsyz oquyna jaǧdai jasau qolǧa alynǧanyna köp bola qoimasa da, nätijesı körıneu. Qaladaǧy 49 mektepte 143 inkliuzivtı synyp aşyldy, onda 200-ge tarta mümkındıgı şekteulı bala qatar-qūrbysymen teŋ därejede bılım alady.
Äsırese, osy baǧytta ülgılı bılım ordasy sanalatyn №65 mektep-gimnaziianyŋ oŋ täjıribesıne airyqşa toqtalsaq bolady. Atalmyş mektepte oquşynyŋ jaǧdaiyna qarai ekı baǧytta qoldau bıldırıledı. Onyŋ bırınşısı – tiutorlyq qoldau, iaǧni, ǧimarat, bölme ışınde erkın qozǧaluyna kömek körsetıledı. Sondai-aq, keibır mümkındıgı şekteulı oquşylarǧa fizikalyqtan tys arnaiy korreksiialyq demeu men tüsınıstık-tözım auadai qajet. Sondyqtan, mūndai synyptarǧa sabaq beretın pedagog mamannyŋ arnaiy bılım-bılıgı bolǧanyna asa qatty män berıledı.
Jalpy, inkliuzivtı bılım beru keŋıstıgın qūruda «kedergısız orta» balalardyŋ qamy üşın jasalatyn negızgı jaǧdailardyŋ bırı bolyp sanalady. Osy tūrǧyda alǧanda, älgınde aitqan 49 mektep pen 38 memlekettık balabaqşanyŋ barlyǧynda derlık kıreberısındegı pandustar talap etılgen normaǧa sai. Al, tek tırek-qozǧaltqy jüiesınıŋ syrqatynan zapa şekken balalar oqityn 8 memlekettık mektepte pandus, lift, adami qoldau keşendı türde qarastyrylyp otyr.
Tırek-qozǧaltqy jüiesınde aqaulyǧy bar balalarǧa qajetsıngende kömekke keletın invataksiden tys qalalyq №1 avtobus parkınıŋ ekı avtobusy belgılengen marşrut boiynşa balalardy üiınen mektepke, mektepten üiıne deiın tasidy.
2013-2014 oqu jylynda 6-7 jas aralaǧyndaǧy naşar estitın jäne estımeitın, söilei almaityn oquşylarǧa, mektepaldy daiarlyǧy joq balalarǧa arnalǧan daiarlyq toby aşyldy.
Aldaǧy 2014-2015 oqu jylynda inkliuzivtı baǧyttaǧy synyptar Almaty audany boiynşa – №63 orta mektep bazasynda, Saryarqa audany boiynşa – Seifullin köşesınıŋ bas jaǧynda aşylatyn jaŋa mektep bazasynda, Esıl audany boiynşa – 2014 jyly paidalanuǧa berıletın jaŋa mektep bazasynda paida bolady.
MAMANSYZ MARDYMDYISKE BASTAU BOLMAS
Aita keterlıgı, Bılım basqarmasy ötken jyldan bastap inkliuzivtı mektepterde negızgı ştatqa 13 pedagog bırlıgın qosyp berdı. Mümkındıgı şekteulı balalarǧa inkliuzivtı bılım berudı ūiymdastyruda maman tapşylyǧy tuyndaityny jasyryn emes. Kez kelgen ūstaz özıne tän kütımı kerek balalarǧa sabaq beruge batyly men bılıgı jete bermeuı mümkın. Sol sebeptı, Bılım basqarmasy mäselenıŋ tüitkılın şeşudı kadr daiyndaudan bastady.
2012-2013 oqu jyldarynda «İnkliuzivtı bılım beru jäne onyŋ bolaşaǧy» atty bılıktılıgın jetıldıru kurstarynan 155 mūǧalım men maman öttı. Qazır är mekteptıŋ ştattyq kestesınde psihologtar bırlıgı qarastyrylǧan jäne barlyq mektepterde psiholog mamandar oquşylarmen, ata-analarmen arnaiy taqyryptarda treningterdı josparly türde ötkızıp otyrady. Al, qūlaǧy şalys estitın, tılı mükıs balalar üşın mektep ştatynda surdopedagog jäne defektologtar jūmys ısteidı.
DEMEUŞISIZ DAMU JOQ
Jarymjan balalarǧa jaǧdai jasauda tek memlekettıŋ mümkınşılıgı jete bermeidı. Sondyqtan būl mäselenı aqparat qūraldary arqyly keŋırek nasihattap, demeuşılerdı qoldan tabudyŋ jönı bölek. Osy rette, kömek qolyn sozǧan demeuşılerge qaşanda alǧysymyz şeksız.
Mäselen, «DARA» qoǧamdyq qory erekşe jaǧdaidaǧy balalarǧa tehnikalyq, arnaiy qūral jabdyqtar ornatyp, pedagogtardyŋ, logoped, surdolog, tiflopedagog siiaqty arnaiy mamandardyŋ bılıktılıgın köterude köp jūmystar atqaruda. Olar alys-jaqyn şeteldık ǧalymdardyŋ qatysuymen bırlesken seminarlar, konferensiialar ūiymdastyrady. 2013-2014 oqu jylynda №1 psihologilyq-pedagogikalyq tüzetu kabinetıne «Delfa-142.1» nūsqaly jeke kompiuterımen jäne «Multikid» jeke kompiuterımen jabdyqtalǧan multimediialyq bılım keşenı, logopediialyq tranejerdı osyndai qorlar tartu ettı. №65 mektep-gimnaziiasyna estu qabıletın arttyratyn, kedergı dybystardy öşıretın «Amigo» fm-jüiesı tört kabinetke bırdei ornatyldy. Al osyndai jetkınşekterden qūrylǧan «Tomiris» bi toby demeuşılerdıŋ qarjysyna tıgılgen kostiumderımen köp sahnada ūialmai öner körsetedı. Art-studiia, teatr studiiasy tolyqtai demeuşılık körsetudıŋ arqasynda oquşylardy käsıpke baulidy. Mümkındıgı şekteulı balalardy oqu qūraldarymen, kiım-keşektermen qamtuda «Meiırımdılık-M» qoǧamdyq qorynyŋ atqarǧan ısterıne köŋıl tolady. Osyndai qoldauşylarymyz qatary jyl ötken saiyn arta berse eken deimız.
Gülnär KAMAŞEVA,
Astana qalasy Bılım basqarmasy inkliuzivtı bılım beru jüiesınıŋ ädıskerı
