Būrnaǧy künı elordada ötken Comic Con halyqaralyq festivalıne pop-mädeniet salasynda täjıribesı bar mamandar jan-jaqtan şaqyrylǧan edı. Bızge solardyŋ bırı, reseilık suretşı-illiustrator Iýliia Nikitinamen äŋgımelesudıŋ sätı tüstı. On şaqty jyldan berı komiks janryndaǧy kıtaptar şyǧaryp jürgen Iýliia byltyr «Tün jarymyndaǧy Jer» tuyndysy üşın Kazimir Malevich atyndaǧy halyqaralyq syilyqty ielengen. Sūhbat barysynda ol jaqsy komiks qūrastyrudyŋ qyr-syryn aityp berdı.
Keiıpkerlerdıŋ şaş ülgısıne deiın josparlap alu kerek
Komiks-kıtap şyǧaru bır qaraǧandaǧydai oŋai dünie emes. Äuelı bükıl jūmystyŋ josparyn jasap, ısteu kerek şaruaŋnyŋ kölemın anyqtaisyŋ. Onda äŋgımenı kadrlarǧa bölıp ornalastyrǧanda qanşa bet şyǧatynyn, qanşa keiıpkerdı beineleuıŋ kerektıgın, tüpnūsqany qai formattaǧy qaǧazǧa salatynyŋdy anyqtap alasyŋ. Odan keiın äŋgımenıŋ janry men mazmūnyna män beresıŋ, sol arqyly grafika tılın taŋdaisyŋ. Qorqynyşty kino körıp otyrǧanda, onda qaraŋǧy tüster men tūla boiyŋdy türşıktıretın muzyka mındettı türde bolady ǧoi. Tura sol sekıldı, komikste de oqiǧaǧa bailanysty tüster gammasyn auystyryp, suretterge jaryq beru täsılın özgertesıŋ. Baǧana keiıpkerler jaily aityp qaldym, bölek däpterge är keiıpkerıŋnıŋ jasy, mınez-qūlqy turaly aqparatty jazyp, onyŋ tür-sipatyn, kiımın, şaş ülgısın kışkentai detaldaryna deiın ap-anyq etıp tüsırıp alǧan dūrys. Mūnyŋ bärı – komikstı saluǧa kırıspes būryn oryndalatyn dünieler.
Mūqaba oqyrmandy aldamaityndai bolsyn
Kelesı kezeŋde oqiǧany kadrlarǧa bölıp ornalastyru qajet. Būl prosess kezınde qandai da bır epizodtyŋ komikste qanşa bettı alatyny belgılı bolady. Sondai-aq keiıpkerlerdıŋ replikalary men mätındı de osy tūsta jazyp alu kerek. Keibıreuler mätın jazudy keiınge qaldyrady, bıraq jūmys aiaqtalǧan soŋ kei sözder kadr ışıne syimai qaluy mümkın. Ondaida salǧan suretıŋnıŋ kei jerın öşırıp, özgertuge tura keledı. Iаǧni eŋbegıŋ men uaqytyŋ şyǧyndalady.
Oqiǧany kadrlarǧa bölıp salyp şyqqannan keiın detalizasiia satysyna kırısesıŋ. Būl kezde salǧan suretterıŋdegı kışkentai detaldardy anyqtap, jetıldıre tüsesıŋ. Detalizasiia barysynda suretterdıŋ ajary aşylyp, būrynǧydan tartymdyraq körınetın bolady.
Komikstıŋ tüpnūsqasy daiyn bolǧan soŋ, mūqaba men promoart jönınde oilanu kerek. Ädette, komiks janryna endı kelıp jatqandar eŋ äuelı komikstıŋ mūqabasy men promoartyn daiyndap alady da, komikstıŋ özın saluǧa sodan keiın ǧana baryp otyrady. Mūnyŋ kesırınen komiks pen mūqaba arasynda alşaqtyq paida boluy mümkın. Jalpy, mūqaba oqyrmandy aldamauy kerek.
Är komikske jarty jyldai uaqyt jūmsaimyn
Komiks saludy joǧarydaǧydai kezeŋderge bölu suretşınıŋ ıstı soŋyna deiın jetkızuıne kömektesedı ärı onyŋ eŋbegın de şyǧyn qylmaidy. Mäselen, menıŋ «Charodeidıŋ saiahaty» atty üştomdyq kıtabymnyŋ är tomy şamamen 150 betten tūrady. Ony bırden soŋǧy nūsqadaǧydai etıp jazuǧa otyrsam, iaǧni bırınşı kadrdy detaldaryna deiın salatyn bolsam, 150-betke jetkende mülde basqa suretşınıŋ jūmysy sekıldı äser qaldyrar edı. Öitkenı prosess soŋyna jetkenşe bırneşe ai, jyl ketuı yqtimal. Būl uaqyt ışınde suretşınıŋ şeberlıgı şyŋdalady, säikesınşe būrynǧy jäne soŋǧy jūmystar arasynda aiyrmaşylyqtar baiqalady. Komiks salu jūmysyn kezeŋ-kezeŋımen ıske asyru osyndai aiyrmaşylyqtardyŋ ızın bıldırmeuge yqpal etedı.
Uaqyt demekşı, men är komikstı bıtıruge ortaşa eseppen jarty jyldai jūmsaimyn. Negızı, būl – öte az merzım. Jaqynda reseilık bır suretşı-illiustratormen tanystym. Ol on ekı jyl boiy bır komikspen jūmys ıstegen eken.
Detal üşın arhivtı aqtaruǧa tura keledı
Suretşılerge jiı qoiylatyn talaptardyŋ bırı – «Öz oiyŋnan salyp üiren». Būl erejenı kım şyǧarǧanyn bılmeimın, bıraq äiteuır sen äldebır närsenı eşqandai suretke qaramastan öz oiyŋnan sala bılmeseŋ, demek – senıŋ naşar suretşı bolǧanyŋ. Komiks salu kezınde osy ereje mülde jürmeidı. Öitkenı adamnyŋ miy aldamşy. Sen özıŋnıŋ bes jasyŋda jolaq-jolaq sary qūlaqşyn kigenıŋe bek senımdı boluyŋ mümkın. Bıraq eskı suretterıŋdı körgende, ol qūlaqşynnyŋ örnegı özgeşe ekenın, tüsı de sary emes, qoŋyr bolǧanyna köz jetkızesıŋ. Al komikste detal öte maŋyzdy. Äsırese, avtobiografiialyq komiksterdı salar kezde adamdardyŋ kiımın, üilerdıŋ dizainyn, köşelerdıŋ kelbetın dälme-däl beruge tyrysqan abzal. Ol üşın arhivterdı aqtaryp, sol uaqytta tüsırılgen fotosuretterdı ızdeisıŋ. Tıptı keide oqiǧa ornyna baryp qaituǧa da tura keledı.
Körkem jazu önerı öte maŋyzdy
Komiks saluda körkem jazu önerı asa qajet. Oqyrmandy kompiutermen emes, avtordyŋ öz qolymen jazǧan jazuy köbırek qyzyqtyrady. Men kalligrafiia kursyn da, lettering kursyn da oqymaǧanmyn. Sondyqtan kompiuterdıŋ kömegımen özımnıŋ jeke şrifımdı jasap aldym. Ony jasau tük qiyn emes. Bırınşı öz qolyŋmen bükıl ärıpter men sandardy grafikalyq planşetke tüsırıp alasyŋ, keiın sodan arnaiy baǧdarlamalar arqyly jaŋa şrift qūrastyruǧa bolady. Aitpaqşy, menen köbısı «qandai planşet qoldanasyz?» dep sūrap jatady. Tüsıngenım, jaqsy komiks şyǧaru üşın grafikalyq planşettıŋ türı asa maŋyzdy emes. Ol – qylqalam nemese kenep tärızdı jai ǧana suret salu qūraly. Mūndaǧy eŋ bastysy, özıŋız surettı jaqsy sala alsaŋyz bolǧany.
Osy janrǧa jaŋadan kırısıp jatqan jas suretşılerge «Köp oqyŋdar!» degen keŋestı jiı aitamyn. Komikstıŋ aiasy künnen-künge keŋeiude. Bügınde qoǧamdaǧy kez kelgen özektı taqyrypty komiks tılınde söiletuge bolady. Taǧy bır maŋyzdy närse – üzdıksız eŋbek. Jalǧyz komiks sızge ataq ta, aqşa da äkelmeidı. Būl salada öz qoltaŋbaŋdy qalyptastyru jyldar boiǧy ızdenıstı talap etedı.
