Elordada gazdandyru jobasy bırneşe jyldan berı jürgızılıp jatyr. Bügıngı taŋda bas qalada 7528 üi gazdandyryldy, būl abonentterdıŋ jalpy sanynyŋ 65 paiyzyn qūraidy.
«QazTransGaz Aimaq» AQ Astana öndırıstık filialy direktorynyŋ bırınşı orynbasary Aibek Erǧalidyŋ aituynşa, būl mekeme 2020 jyldyŋ qyrküiegınde aşylǧan. Joba boiynşa Astana qalasynda 11724 üi gazdandyryluy tiıs edı.
– Soŋǧy jartyjyldyqta 5500 abonent kögıldır otynǧa qosylsa, 2020 jyly tek 44 abonent gazǧa köşken bolatyn. 2022 jyldyŋ bırınşı jartyjyldyǧynda 2100 üi gazǧa qosyldy. Qazır abonentterdıŋ jalpy sany 7 myŋnan astam üidı qūraidy, qosylymdardyŋ jalpy sany şamamen 65 paiyzǧa teŋ. Jyl soŋyna deiın taǧy 10 paiyzyn qamtuǧa tyrysamyz, sonda aldaǧy 2023 jylǧa 25 paiyzy qalady, – dedı orynbasar.
Biyl gaz qosuǧa qajettı qūjattar tızımı de qysqartyldy. Būryn gazǧa qosylu üşın tūrǧyndar 8 qūjat ūsynu kerek bolsa, qazır 4 qūjat jetkılıktı. Jaŋa paketke abonentten ötınış, jerge memlekettık aktı, üige tölqūjat, HQKO beretın menşık iesı turaly mälımet kıredı.
Tabiǧi otynmen jylytudy bastau üşın jeke üilerdıŋ tūrǧyndaryna bırqatar talap qoiylady. Būl rette gazǧa qosylatyn üi töbelerınıŋ biıktıgı kemınde 2 metr boluy jäne bölmenıŋ kölemı kemınde 15 m3 boluy kerek. Terezeler mälımdelgen kölemnen kem bolmauy tiıs, bıraq äinektıŋ audany 0,8 m2 kem bolmauy tiıs. Üide tabiǧi jeldetu ūiymdastyryluy kerek. Sondai-aq qazandyq pen qabyrǧa (eden) arasynda aǧaştan jasalǧan üi-jaida qaptama bolǧan kezde örtke qarsy saqtyq jasaluy tiıs. Eger qazandyq üi-jaiynda üige şyǧu bolmasa ne ol jertöle üi-jaiynda ornatylsa, SO2-ge dabyl jüiesın ornatu qajet. Üi-jaidyŋ ışınde gaz qūbyrlary tek tūrǧyn üige jatpaityn üi-jailar arqyly ötuı mümkın. Gaz qazandyǧyn jatyn üilerge ornatuǧa bolmaidy, sondyqtan ol vanna bölmelerınde ornatyluy kerek.
Astana äkımdıgı elordany tolyq gazdandyru 2023 jyldyŋ soŋyna deiın aiaqtalady dep josparlap otyr. Bügıngı taŋda qalanyŋ tört audanynan tek ekı audan – Almaty jäne Saryarqa üilerın gazǧa qosu mümkındıgı tolyq qamtamasyz etılgen. Osy ekı audandaǧy 20 äleumettık nysannyŋ 13-ı gazǧa auystyryldy, qalǧan 7 nysanda ıske qosu-jöndeu jūmysy jürıp jatyr
– Eger üige gaz ötkızuge mümkındık bolmasa, bıraq üige jaqyn jerde japsarlas qūrylys bolsa, äkımdık tūrǧyn üi iesıne gaz kolonkasyn jabdyqtauǧa rūqsat qūjatyn beredı. Būl rette eskeretın bır jaǧdai, «Qazaqstan Respublikasynyŋ Gaz jäne gazben jabdyqtau turaly» zaŋynda adamdar köp jinalatyn bölmede gaz jabdyǧy bolmauy kerek dep jazylǧan. Būl sızdıŋ qauıpsızdıgıŋız üşın qarastyrylǧan. Tabiǧi gaz janǧan kezde ol joǧary köterıledı. Sondyqtan apattyŋ aldyn alu turaly habarlaityn dabyl nüktesı qajet. Jalpy üi iesı öz qalauy boiynşa tūrǧyn üidıŋ janynda qazandyq ornata alady jäne jermen üige jylu ötkıze alady. Mūnyŋ bärı üidıŋ dizainyna bailanysty, – dedı A.Erǧali.
Bügıngı taŋda jekemenşık tūrǧyn üilermen bırge elordada 19 äleumettık nysan gazǧa qosyldy. Olardyŋ gazǧa qosyluy kelesıdei jüzege asyryldy: äkımdık aldymen türlı ūiym qatysatyn konkurs jariialaidy. Olar tabiǧi otynmen jylu ötkızudı josparlap otyrǧan nysannyŋ janynda gaz qūbyryn salady. «QazTransGaz Aimaq» kompaniiasynyŋ mamandary jabdyqtyŋ paidalanuǧa daiyn ekenın tekseredı. Eger bärı talapqa sai bolsa, onda ǧimaratqa gaz berıledı.
GAZǦA QOSYLU QANŞA TŪRADY?
Qala basşylyǧy qūbyrdy qorşauǧa deiın jetkızudı qamtamasyz etkennen keiın ışkı montaj abonenttıŋ esebınen jürgızıledı. Jetkızuşını ötınış beruşı özı taŋdaidy.
Aibek Erǧalidyŋ aituynşa, bügıngı taŋda Astanada lisenziiasy bar 75 jeke kompaniia jūmys ısteidı. Abonentter olarmen jeke kelısedı. Gazǧa qosyludyŋ baǧasy üidıŋ kvadraturasy men jabdyǧyna bailanysty. Mysaly, üidıŋ audany 100 şarşy metrge deiın bolsa, tölemge şamamen 600 myŋ teŋge bölınedı. Eger odan köp bolsa, onda baǧa da säikesınşe ösedı. Būl somanyŋ 50 paiyzyn tek qazandyq qūraidy, ol, ärine, qymbat.
– Janarmai baǧasyn monopoliiaǧa qarsy komitet belgıleidı jäne retteidı. Osy tūsta zeinetkerlerge arnalǧan jeŋıldıkter turaly da ūmytpaǧanyŋyz abzal. Üidı gazdandyru üşın ol jeke kompaniiamen kelısım jasasyp baryp gazdy ötkızedı. Barlyq qūjattardy, şot-fakturalardy jinaidy jäne osy qaǧazdarmen äkımdıkke barady. Būl rette memleket qazırdıŋ özınde 412 myŋ teŋgenı qaitaryp jatyr, – dedı ol.
Tötenşe jaǧdailar tuyndaǧan jaǧdaida, mamandar retpen jūmys ısteidı jäne uaqytpen sanaspaidy.
– Bızde 24/7 jūmys ısteitın apattyq-dispetcherlık qyzmettıŋ 5 brigadasy bar. Barlyǧy – täjıribesı mol adamdar. Bızge ötınım kelıp tüskennen keiın, 25-30 minut ışınde bız abonenttıŋ üiıne baramyz. Brigada täulık boiy jūmys ısteidı, eşkımdı qiyndyqta qaldyrmaimyz. Bırde-bır ötınım jauapsyz qalmaidy, – dedı A.Erǧali.
Gaz kompaniiasy mamandarynyŋ pıkırıne sensek, eger qala tūrǧyndaryn gazǧa qosu osy qarqynnan toqtamasa, 2025-2026 jyldary elordadaǧy üilerdıŋ 90 paiyzǧa juyǧy gazdandyrylady.
ŞYǦYN EDÄUIR AZAIDY
Astana äkımdıgı elordany tolyq gazdandyru 2023 jyldyŋ soŋyna deiın aiaqtalady dep josparlap otyr. Bügıngı taŋda qalanyŋ tört audanynan tek ekı audan – Almaty jäne Saryarqa üilerın gazǧa qosu mümkındıgı tolyq qamtamasyz etılgen. Osy ekı audandaǧy 20 äleumettık nysannyŋ 13-ı gazǧa auystyryldy, qalǧan 7 nysanda ıske qosu-jöndeu jūmysy jürıp jatyr.
Äleumettık nysandardy gazǧa auystyru esebınen biudjet qarajatynyŋ jalpy ünemdeluı jylyna 1 mlrd teŋgeden asady. Mysaly, eger būryn №40 mektep dizel otynymen jylytylyp, jylyna şamamen 160 mln teŋge jūmsalsa, gaz qosylǧannan keiın soma tört esege azaidy. Sonymen qatar mamandardyŋ mälımdeuınşe, elordany gazdandyru qala atmosferasyna jyl saiyn ziiandy şyǧaryndylardy alty esege azaituǧa mümkındık beredı.
