Jyluymen köŋıldı köterıp, yzǧarymen etek-jeŋdı jinaǧan küz kezınde oquşylar jaqsy köretın bır mezgıl bar. Ol – küzgı kanikul. Elımız boiynşa mektepterde küzgı demalys bastaldy. 3,9 mln qazaqstandyq oquşy üşın küzgı demalys 30 qazannan bastalyp, 5 qaraşany qosa alǧanda, 7 küntızbelık kündı qūraidy. Küzgı demalys kezınde de elordalyq balalarǧa, 255 myŋ bılım aluşyǧa arnalǧan türlı tartymdy, köŋıldı, qyzyqty ıs-şaralar qarastyrylǧan.
Astana mektepterınde kanikul qalai ötude?
Zamanaui ülgımen boi kötergen elordamyz ekonomikanyŋ draiverı, mädeniettıŋ ortasy, bılım men ǧylymnyŋ ortalyǧy, damuymyzdyŋ barometrı ekenı ras. Elımızdıŋ barlyq öŋırı elordaǧa qarap boi tüzep otyrǧany belgılı.
Astanada jalpy 2023-2024 oqu jylynyŋ basynda oquşylar kontingentı 212866 oquşyny qūrasa, balalardyŋ 72,9 paiyzy, iaǧni 155326 oquşy qosymşa bılımmen qamtylyp otyr. Byltyr 197823 oquşynyŋ 158185-ı (79,9 paiyz) qosymşa bılımmen qamtylsa, 2021-2023 jyldary qosymşa bılımmen qamtu 134614 adamdy (72,7 paiyz) qūrady.
Basqarmanyŋ mälımetıne süiensek, qala aumaǧynda mektepten tys bılım beru ūiymdarynyŋ jelısı jūmys ısteidı. Balalarǧa qosymşa bılım beru baǧdarlamasy bılım beru ūiymdarynda da, mektepten tys ūiymdarda da, onyŋ ışınde jeke ūiymdarda da jüzege asady.
Qazırgı uaqytta qalada 11 memlekettık qosymşa bılım beru ūiymy, 135 filial, 8 community ortalyǧy (2 oquşylar saraiy, 3 balalar muzyka mektebı, 2 öner mektebı, 1 balalar körkemsuret mektebı, 1 tehnikalyq şyǧarmaşylyq ortalyǧy, «Örken» balalar-jasöspırımder dene tärbiesı ortalyǧy) jūmys ısteidı.
Qosymşa bılım berude körkem-estetika, tehnika, ekologiia, ölketanu, gumanitariia, jaratylystanu-matematika, tıl jäne sport baǧyttary boiynşa qyzmetter jüzege asady.
2029 jylǧa deiıngı ıs-şaralar boiynşa aldaǧy uaqytta qosymşa bılım beru ūiymdarynyŋ jelısın damytu boiynşa jūmys jalǧasady. Tūrǧyn üi keşenderınıŋ 1-qabatynda qosymşa bılım beru ūiymdarynyŋ 4 filialyn aşudy josparlap otyrmyz. Sondai-aq 2029 jylǧa deiın 20040 orynǧa qosymşa bılım beruge memlekettık bılım beru tapsyrysyn ornalastyru josparlanuda.
Elorda oquşylary küzgı kanikul kezınde qaladaǧy kıtaphana, muzei, teatrǧa baryp, türlı sport ıs-şaralaryna qatysyp, demalysyn mazmūndy ötkızbek. Mysaly, Astana qalasyndaǧy №38 mektep-lisei direktory Qadyrqazy Mūqanovtyŋ aituynşa, küzgı demalysta oquşylar bırneşe ıs-şaraǧa qatysady. Mektep-liseide qalalyq pändık olimpiadaǧa qatysatyn oquşylardyŋ daiarlyǧy, art-sport boiynşa üiırmelerge qatysatyndardyŋ (tennis, qazaq küresı, dombyra, bi) jūmysy jalǧasady. Sondai-aq mektep boiynşa synyp jetekşılerı mädeni oryndarǧa saiahat, teatrǧa barudy ūiymdastyrady, «Ūşqyr oi» debat boiynşa joldastyq kezdesu ötedı, inkliuzivtı bılım alatyn balalarmen mozaika, qūm terapiiasy, saz balşyqpen jūmys, qolöner şeberlıgı sabaǧy jürgızıledı. Balalardy şynyqtyru maqsatynda voleibol, basketbol seksiialary öz jūmysyn jalǧastyrady.
– Astana qalasy Abai Qūnanbaiūly atyndaǧy №87 mektep-gimnaziiada oquşylardyŋ bos uaqytyn tiımdı ūiymdastyru maqsatynda 7-8-synyp oquşylaryna «Abai» debat kluby üş kündık därıs ötkızdı. Osy aptada Qoja Ahmet Iаsaui mūralaryn oqu boiynşa esse jazu, «Balalar kıtaphanasy» jobasy boiynşa «Kıtap – asyl qazynamyz» viderolik baiqauy jäne oquşylar arasynda ūlttyq oiyndar men sport ıs-şaralaryn ötkızu josparlanǧan, – deidı mektep direktory Aigül Kaşaeva.
Balalar muzeige bardy
Astanada elordalyqtar, qala qonaqtary jiı baratyn jer – qaladaǧy eŋ alǧaşqy mūrajaidyŋ bırı – Säken Seifullin muzeiı. Küzgı kanikulda L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ 3-kurs studentı Şynar Äbiır muzeige soǧyp, aralap, oquşylardan äserın sūraǧan edı.
– Maǧan muzei ūnady. Mūnda türlı eksponatty kördık. Sonymen qatar köptegen qyzyqty mälımetter aldyq, – deidı 9 «Ǧ» synyp oquşysy Erseiıt Nūrmahan.
Synyptasy Bibınūr Jeksen «Bızdıŋ mektepte Respublika künıne orai ötken jarysta 2-oryndy ielengenımız üşın muzeige sertifikat bergen edı. Bız, Säken Seifullin muzeiıne kelmesten, būryn köptegen muzeige baryp, qyzyqty aqparat pen jaŋa bılım aldyq. Mūnda da tūlǧanyŋ ömır jolyn, tarihtaǧy ornyn bılu üşın keldım. Osylaişa küzgı demalysymdy paidaly ötkızuge tyrysyp jürmın» deidı.
– Säken Seifullin muzeiıne synybymyzben keldık. Säken atamyzdyŋ şyǧarmaşylyǧymen mektepte tanysqanbyz. Qazaq halqy üşın aianbai eŋbek etken ırı tūlǧamyzdyŋ bırı. Men jazuşynyŋ «Tar jol, taiǧaq keşu» şyǧarmasyn bılemın. Muzeiden atalǧan şyǧarmanyŋ arab grafikasyna negızdelgen töte jazuy arqyly jazylǧan kıtaptyŋ tüpnūsqasyn körıp quanyp qaldym. Men öskende atalarymyz siiaqty el üşın qyzmet etudı, kıtap jazudy, ataqty boludy jäne Ūlttyq qauıpsızdık komitetınde eŋbek etkım keledı, – deidı 9 «Ǧ» synyp oquşysy Nūrlybek Qaldybai.
Mūstafa Şoqai atyndaǧy №51 mektep-gimnaziianyŋ tarih pänı mūǧalımı Bauyrjan Tompyşev «Mektebımızde Respublika künıne orai jarys ötken. 9 «Ǧ» synyby 2-oryndy ielenıp, Säken Seifullin muzeiıne sertifikat syilady. Jalpy balalardy demalys kezınde ärtürlı mädeni orynǧa alyp baramyz. Būl jerge Säken Seifulinnıŋ şyǧarmaşylyǧymen jäne tūlǧany jaqyn tanu maqsatynda keldık. Muzeiden öte qyzyqty mälımetter aldyq. Tūlǧanyŋ özı qoldanǧan zattaryn körıp balalar tamsanuda. Oquşylardyŋ küzgı demalys uaqytyn dūrys jäne maqsatty türde josparlap, tiımdı ötkızıp jatyrmyz. Balalar demalysta qūr ūialy telefonda otyrmai, tarihi tanymyn keŋeitu üşın mädeni oşaqqa kelgen jaiymyz bar» dedı.
– Biyl muzeidıŋ aşylǧanyna 35 jyl toldy. 1988 jyldyŋ 21 qaŋtarynda Qazaq KSR Keŋesınıŋ Jarlyǧy jäne Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ qol qoiuymen aşylǧan. Jalpy ǧimarattyŋ özı de eskı eskertkışke jatady. Būl ǧimarat – 1846 jyly aqmolalyq köpestıŋ saldyrǧan üiı. Būl jerde Säken Seifullin tūrmaǧan. 1920 jyly būl jerde gazettıŋ redaksiiasy bolǧan eken. Osy jerge ol kelıp-ketıp jürgen, qyzmet etken. Aşylmas būryn köptegen zertteu jūmysy jürgızılıp, tuǧan jerınen, tuysqandarynan, jary Gülbahram saqtaǧan eksponattar äkelındı. Keluşıler köbınese Säken Seifullinnıŋ tūtynǧan zattaryna qyzyǧady. Onyŋ ışınde özınıŋ kigen kostiumı, aiaq kiımı, portmonelerı, fransuz ätırınıŋ flakony bar. 2022 jyldyŋ jaz aiynda otbasy qoldanǧan zattary qosyldy. Būl uaqytqa deiın Almatynyŋ Ortalyq muzeiınde saqtalǧan. Sebebı 1973 jyly Säkennıŋ jary Gülbahram dünieden ötkennen keiın, ol zattar sol muzeige tapsyrylǧan eken. 2020 jyly bız onlain formatqa öttık. Türlı maqala, video, fotosuret jariialanyp, äleumettık jelıde belsendılıktıŋ äserınen boluy kerek, keluşıler sany artty. Onyŋ ışınde studentter, oquşylar, qala tūrǧyndary, şeteldık azamattar da keledı, – deidı muzei ekskursovody Kamila Üisınbaeva.
Elordalyq oquşylardyŋ küzgı kanikuly osylaişa mazmūndy, qyzyqty ötude. Qaladaǧy türlı oiyn-sauyq keşenıne, sport ıs-şaralaryna baryp, qoǧamdyq jūmystarda belsendı bolyp jürgen astanalyq oquşylar az emes.
