Älem elderıne saiahattai qalsaŋyz, jolyŋyz tüsken şahardyŋ köpırlerıne de män beretınıŋızge kämıl senımdımın. Öitkenı, köpır – qos jaǧalaudaǧy adam men kölık nöpırın jalǧastyruşy ǧana emes, qalanyŋ saltanatyna sän qosuşy. Jer betındegı alpauyt qalalardaǧy är turistke belgılı, erekşe qūrylysy men bai tarihy bar köpırlerdı esımızge tüsırsek, aldymen oiǧa oralatyndary – Singapurdegı Heliks tek bolattan jasalǧan. Şveisariiadaǧy saǧatty köpır, aspan asty elındegı «Chenian» köpırı – būl nysandy saluda bırde-bır şege qoldanylmaǧan körınedı. Londondaǧy «Rolling», AQŞ-taǧy «Altyn qaqpa»… Japoniiada älemdegı eŋ ūzyn Akaşi-Kaikio köpırı bar. Semeidegı aspaly köpırdı soŋǧysyna ūqsatyp salypty mamandar. Būlardy nege eske tüsırıp otyrmyz? Bızdıŋ Astananyŋ köpırlerı de jaŋaruda.
Būl sänımız būrynǧydan kem emes… «Astana köpırlerınıŋ būrynǧy saltanaty men sänı de jarasymsyz emes edı ǧoi» deitınder de tabylar. Oryndy-aq. Qos jaǧalaudy jalǧaǧan joldardyŋ būrynǧy aqşaŋqa ajary da köŋıl toiattaityndai edı. Bırde beine bır kempırqosaqqa ūqsasa, bırde būlyqsi aqqan özen betındegı şaǧalalarmen jarasym taba ketetın-dı. Alaida, är uaqyttyŋ öz ünı men kelbetı bar emes pe? Qai dünienıŋ de jaŋaryp tūrǧany abzal. Būl sänıŋız būrynǧysynan kem tüspese, nesı aiyp? Soŋǧy ailary özımız künde jürıp ötetın köpırlerde qyzu jöndeu jūmystary bolyp jatqanyn bärımız de baiqadyq. Tıptı, bıtken tūstaryn da körıp ülgerdık. Endı būl şaruanyŋ män-jaiyna üŋılıp, qūrylys barysymen tanyssaq… Saltanatyna sai «Saryarqa» Äsırese, soŋǧy jyldary «Saryarqa» jäne «M-2» köpırlerı kölık qozǧalysynyŋ ileuıne ainalǧanyn bılemız. Aeroport pen vokzaldy jalǧaityn töte joldar bolǧandyqtan ba, qos ötkeldı basyp ötetın kölık nöpırı qai kezde de tolastaǧan emes. 
«Ūra berse, kiız qazyq ta jerge kıredı», būl köpırlerge de salmaq tüskenın, berıktıgı bosai bastaǧanyn aitady mamandar. Iаǧni, tynymsyz aǧylǧan kölıktıŋ saldarynan köpırlerdıŋ negızgı tūǧyrlary men jolǧa töselgen asfalt qabattary eskırgen. Astana qalasy Jolauşylar kölıgı jäne avtomobil joldary basqarmasynyŋ mälımetınşe, qazır būl nysanda qolǧa alynǧan kürdelı jöndeu jūmystary aiaqtaldy. Qarqyndy jürgızılgen qūrylys qos jaǧalaudy jalǧauşy joldyŋ tözımdılıgı men berıktıgın arttyryp qana qoimai, säuletın de özgerttı. Naqty sandarǧa jügınsek, «Saryarqa» köpırınde jürgızılgen jöndeu jūmystarynyŋ nätijesınde 440 tekşe metr ūzyna boiy salmaq qaiyrǧyş böreneler auystyryldy. Köpırdıŋ qorşau betterındegı ärlendıru plitalary granitpen almastyryldy. Ūzyndyǧy 544 metr qorşaular bolattan jäne 20 syrtqy jaryq baǧanalary şoiynnan. Köpır jolyna 6 myŋ şarşy metr asfalt-beton töseldı. Sondai-aq, köpır üstınde äşekeilı qorşalǧan köru alaŋdary jasaldy. «Saryarqa» köpırınıŋ şyǧu baspaldaqtaryna arhitekturalyq-müsındık kompozisiialar ornatylǧan. Ärbır kompozisiianyŋ negızı şar tektes biık baǧanalardan tū-rady, onyŋ betı qazaq dalasynda kezdesetın ösımdıkter stilınde bezendırılgen. Ärbır şardyŋ qasbetınen qazaq dalasynyŋ qaitalanbas tabiǧatynyŋ körınısterın baiqaisyz. Şardy ainala qorşaityn torközder jäne jaryq baǧanalarynyŋ tömengı tūǧyrlary altyn tüstes boiaularmen ärlengen. Būl säulet önerınıŋ ozyq ülgılerı saqtardyŋ qaitalanbas tuyndylaryn körsetumen bırge, täuelsız Qazaqstannyŋ astanasy qonys tepken Saryarqanyŋ saltanatyn, iaǧni «Altyn dalanyŋ» körkemdıgın paş etedı. Köşpendıler örnegı körınıs tapty Jalpy ūzyndyǧy 700 metr, Orynbor köşesındegı «M-2» köpırındegı kürdelı jöndeu barysynda da 2160 metr ūzyna boiy salmaq qaiyrǧyş böreneler almastyrylǧan. Köpır qorşaulary granitpen ärlendırılude. Mūnda da 1500 metr syrtqy bolat qorşaular jäne 30 jaryq baǧanalary şoiynmen bekıtıldı. Erekşe atap aitarlyǧy, kürdelı jöndeu jūmystarynyŋ arqasynda nysandardyŋ säulet-müsındık kompozisiiasy mülde özgertılıp, onda qazaq halqynyŋ bai mädeni tarihynan mūra bolyp qalǧan köşpendıler örkenietınıŋ örnekterı körınıs tapty. Köpırlerdı arhitekturalyq ärlendıru jūmystarynyŋ nätijesınde saqtar däuırınıŋ qoldanbaly önerı keŋınen paidalanyldy. 
«M-2» köpırınıŋ ekı jaqtaǧy kıreberısıne tört biık baǧana tūrǧyzyluda. Būl baǧanalar da saq mädenietınen qalǧan aŋ-ösımdık stilımen ärlengen. Köpırdıŋ jaqtau qorşaulary kiıktıŋ basy beinelengen şamdarmen bezendırıledı. Aitpaqşy, qos köpırdegı şamdar tüngı uaqytta kestege qarai är türlı jaryq säulelerın şaşatyn bolady. P.S. Är düniemızden, är ısımız ben sözımızden keşegınıŋ, tarihtyŋ, dala danyşpany bolǧan babalarymyzdyŋ isı aŋqyp tūrsa, ūrpaqtyŋ sanalylyǧyn aiǧaqtamai ma. Bız söz qylǧan qos köpırdegı ırgelı jūmys älı de jalǧasady degen senımdemız. Osyndai ūlttyq naqyştar, köşpendıler örkenietınıŋ körınısı basqa da nysandarda zaman talabyna sai saltanatpen ūştassa degen tılek te kökeide.
Ashat RAIQŪL
