«Astana su arnasy» jabdyq jaŋartyp, qalanyŋ su-kärız jüiesın qalypty ūstauǧa mümkındık aldy
Aita keterlıgı, qalanyŋ küretamyryndai kürdelı qūrylym – sumen qamtu jüiesıne ielık etıp otyrǧan «Astana su arnasy» mekemesı 2011-2014 jyldarǧa arnalǧan investisiialyq baǧdarlamany jüzege asyruda. Baǧdarlama aiasynda öndırıstık būrǧylau keşenı, zerthana, sumen jabdyqtau jäne kärız jelısı auystyryldy. Aldaǧy uaqytta eskırgen energetikalyq qūrylǧyny auystyru qarastyryluda. Jelılerdı auystyru jäne jöndeu qalany sapaly sumen qamtamasyz etudı jaqsarta tüsetını sözsız.
«Astana su arnasy» MKK direktorynyŋ qarjy jäne ekonomika jönındegı orynbasary Arman Danaevtyŋ aituynşa, bügıngı taŋǧa deiın investisiialyq baǧdarlama aiasynda jalpy somasy 2 mlrd 670 teŋgenıŋ jobasy ıske asyrylypty. 2013 jyly 1 mlrd 267 teŋge jūmsalǧan eken. Sonyŋ arqasynda bügınde quatty ünemdeu baǧdarlamasynyŋ aiasynda 74 avtomattandyrylǧan jiılık retteu qondyrǧylary ornatyldy. Oǧan qosa, «ESO» quat ünemdeuşı apparattary, dizel-generatorlar men elektr jabdyǧy, mai transformatorlary jaŋartyldy.
Sumen jabdyqtau jäne su būru nysandaryn qaita jabdyqtau boiynşa su sorǧy jäne kärızdık sorǧy stansiialaryndaǧy jabdyqtar auystyryldy. Oǧan salynǧan investisiia somasy 156,9 mln teŋgenı qūrady. Sondai-aq, nysandardy qaita jabdyqtau maqsatynda 153,4 mln teŋgege 950 jaŋa ört söndıru gidranttary satyp alyndy.
Jaŋanyŋ aty – jaŋa. Atam zamanǧy eskı-qūsqydan bır arylyp qalǧannyŋ nätijesınde ötken jyly käsıporynnyŋ barlyq nysandarynda elektr quatyn tūtynu 2012 jylǧa qaraǧanda 8 paiyzǧa nemese 5 mln kVt-qa deiın tömendegen. Salystyrmaly türde aitar bolsaq, 2010 jäne 2011 jyldary būl körsetkış 70 kVt/saǧ qūraǧan eken.
Sondai-aq, tehnologiia üderısın oŋtailandyratyn jaŋa avtomatty jüieler satyp alyndy. Apatty jaǧdai tua qalǧanda ony joiuǧa şūǧyl şeşım qabyldau üşın öte oŋtaily jüienı jolǧa qoiǧaly berı jelılerdegı apattyq jaǧdailar sany edäuır azaiǧan. Mäselen, 2013 jyly 868 apattyq jaǧdai oryn alǧan eken. Ol 2012 jylǧa qaraǧanda 16 paiyzǧa tömen, al 2011 jylmen salystyrǧanda 40 paiyzǧa az. Sondai-aq, su şyǧynynyŋ deŋgeiı 2010 jyly 21,02 paiyzdan 2013 jyly 19 paiyzǧa kemıgen, iaǧni 1,14 mln tekşe metr su nemese 39,4 mln teŋge qarjy ünemdelıp otyr.
Mamandardyŋ sözıne qaraǧanda, qaladaǧy eskırgen qūbyrlardy auystyruǧa, sudyŋ sapasyn jaqsartuǧa, jaŋadan paidalanuǧa berılgen nysandarǧa su tartu töŋıregınde atqarar şarua şaş etekten. Sondyqtan kärız jelılerın jaŋartu jobasy jalpy ūzyndyǧy 3,7 şaqyrym ekı aryndy kollektorlar saludan bastaldy. Tek sodan keiın ǧana biyl 5,4 şaqyrym qūbyr jaŋartylady. Bügıngı taŋda 7 şaqyrym kärız qūbyrlary sanasiia ädısımen qalpyna keltırılude.
Su qūbyrlaryn qaita salu boiynşa ūzyndyǧy 8,4 şaqyrym uchaskede jūmystar aiaqtaldy. Endı 7 şaqyrym su qūbyryna jöndeu jūmystary josparlanyp otyr.
Aita keterlıgı, jyl saiynǧy tiianaqty jaŋartu, jöndeu nätijesınde qūbyrlardyŋ tozuy 55 paiyzdan 43 paiyzǧa tömendeptı. «Astana su arnasy» tırşılıkpen qamtamasyz etu käsıporny bolǧandyqtan, avtotehnikalyq bazany ünemı jaŋartyp otyrudy qajet etedı. Sondyqtan, jeŋıl avtokölıkterge arnalǧan tūraqtar salynǧan. Aǧymdaǧy jyly jaŋa avto janarmai stansiiasynyŋ qūrylysy josparlanyp otyr.
Oǧan qosa, käsıporynǧa 10 vakuumdy maşina, 8 traktor, 3 ekskavator, 2 özdıgınen audarǧyş jük kölıgı, 17 jyljymaly şeberhana, onyŋ ışınde 6 furgon, 2 KamAZ, 1 aiyrly tiegış, 1 su tasuşy, 1 vibrategıstegış, 2 qūbyr juuşy maşina satyp alynǧan. Olardyŋ barlyǧyna GPS jüiesı ornatylypty. Bır jaqsysy, avtopark janarmaidy ünemdı şyǧyndaityn jaŋa kölıktermen jaŋartylǧan. Mysaly, 2012 jyly bır tehnika 13,5 litr benzin şyǧyndasa, 2013 jyly būl körsetkış 12 litrge azaiǧan. Dizeldı janarmaidyŋ şyǧyny 2012 jyly künıne 59 litr bolsa, 2013 jyly baqandai bes litr ünemdeudıŋ oraiy keldı.
«Zamanaui tehnikanyŋ kömegınsız sapaly qyzmet körsetu mümkın emes. Olardy jaŋartu käsıporynnyŋ eŋ basty mındetterınıŋ bırı» deidı käsıporyn qyzmetkerlerı.
Sonymen qatar, öndırıs üşın kommunikasiialardy tranşeiasyz salu qondyrǧysy, qūbyrlardy būzuǧa arnalǧan qondyrǧy, basqarylatyn tesu qondyrǧysy, ultradybysty şyǧyn ölşegışter, sarqyndy sulardy tartuǧa arnalǧan sorǧy agregattary, qūbyr ötkızgışterdı teleinspeksiialau jüiesı, boks-ter men garajdarǧa arnalǧan jabdyq, jasyryn jylystaulardy anyqtauǧa arnalǧan loggerler, zerthanalarǧa arnaiy jabdyqtar satyp alynǧan. Jelılerdıŋ kartografiialyq ülgısı, tūrǧyndardy sumen qamtudy esepke alu men baqylaudyŋ jüiesı, mälımetterdıŋ aqparattyq qauıpsızdıgı, käsıporyn nysandarynyŋ serverlık jabdyǧy, elektrondy qūjat ainalymy siiaqty baǧdarlamalyq qūraldar engızılgen.
«Qazırgı taŋda jaŋa jabdyqtardy paidalanudyŋ igılıgın körıp otyrmyz. İnvestisiialyq baǧdarlamanyŋ odan ärı damuy keleşekte sumen qamtamasyz etu men kärız jüiesınıŋ sapasyn jaqsarta tüsedı. Oǧan qosa, qalanyŋ ekologiialyq qauıpsızdıgın arttyrady. Būl Astana qalasynyŋ barlyq tūrǧyndaryna qolaily ömır süruge jaǧdai jasaidy» deidı käsıporyn qyzmetkerlerı.
Erkejan SÄTIMBEK
