Astana el mädenietınıŋ de ortalyǧy bolyp otyr. Elorda törınde boi kötergen mädeni nysandar bügıngı taŋda halyqaralyq ıs-şaralardyŋ ordasyna ainalǧandai. Astana jaŋa zäulım ǧimarattarymen qatar, köne tarihi öner oşaqtaryna jaŋaşa tynys beruımen de ülgı.
Astana qalasy mäslihatynda mädeniet salasynyŋ mäselelerı qaraldy. Sonyŋ ışınde atalmyş salany damytudyŋ 2024-2026 jyldarǧa arnalǧan keşendı jospary jobasyn pysyqtauǧa tapsyrma berıldı. Salanyŋ jaǧdaiy men atqarylǧan jūmystarmen, aldaǧy josparlarmen deputattardy qalalyq Mädeniet basqarmasynyŋ basşysy Jaŋabai Meiırmanqūlov tanystyrdy.
TURİSTERDI QALAI TARTAMYZ?
Baiandamany tyŋdaǧannan keiın deputattar saualdaryn qoiyp, ūsynystaryn jetkızdı. Deputat Kendebai Adambekov teatrlardyŋ, konsert zaldarynyŋ syiymdylyǧy şekteulı bolǧandyqtan önerdı taratu üşın şyǧarmaşylyq ūjymdardyŋ tūrǧyn alaptarǧa, aulalarǧa, sauda üilerıne baryp, qoiylymdaryn, konsertterın qoiudy ūsyndy. Mädeniet qyzmetkerlerınıŋ jalaqysy tömen ekenın aita kelıp, ony kezeŋ-kezeŋımen köteru, öner adamdaryn baspanamen qamtu mäselelerın qozǧady.
Deputat Säule Samidinnıŋ aituynşa, elordada mädeni mekemeler bıraz bolsa da, tıptı sany jaǧynan Almatydan assa da, qazır özektı de, maŋyzdy ıs kreativtı ekonomikany damytudan Astana keibır qalalardan qalyp qoidy.
– Būl jaǧynan öŋırlerge ülgı boluymyz kerek edı. Elordadaǧy Kreativtı industriialar ortalyǧynyŋ atauy Mädeni ıs-şaralardy ötkızu jönındegı direksiia bolyp özgertıldı. Būl dūrys şyǧar, bıraq resurstar men tiıstı ǧimarattar jetkılıktı bolǧanmen kreativtı mädeni önımder tapşy, – dedı Säule Samidin.
Onyŋ pıkırınşe, özın-özı aqtap qana qoimai, asyra paida äkeletın mädeni önımderge bilet satudan tüsken tabysty mädeniet qyzmetkerlerınıŋ jalaqysyn köteruge, bonustar beruge jūmsauǧa bolady. «Osyndai önımderdı köbeitu kerek» dedı deputat. Kez kelgen eldıŋ mädeni qyzmetı, ülken mädeni oqiǧalar turizmnıŋ damuyna da yqpal etetının atap ötken ol qazır älemdegı jaǧdaidy paidalanyp, Astanada ırı mädeni oqiǧalardy köptep ötkızudı, söitıp tartylys ortalyǧyna ainaldyrudy ūsyndy.
Deputat Ǧabit Täjımūratov «Nūrsūltan Nazarbaev halyqaralyq äuejaiy» basqarma töraǧasy bolǧanda qalaǧa turister şynymen köp keletınıne közı jetkenın, sondyqtan jaqsy mädeni ıs-şaralar jarnamasyn äuejaidan bastap ornalastyru kerektıgın aitty.
QUYRŞAQ TEATRY KÖŞE ME?
Deputat Asqar Smaǧūlov qalanyŋ Quyrşaq teatryn köşıru mäselesın qozǧady. Onyŋ pıkırınşe, öner oşaǧynyŋ qazırgı ǧimaratynda jūmys ısteu mümkın emes. Mädeniet basqarmasynyŋ basşysy Jaŋabai Meiırmanqūlov atalmyş teatr basşylyǧyna bırneşe ǧimarat körsetılgenın, alaida eşqaisysy sai kelmei qalǧanyn aityp, kelesı jyly Quyrşaq teatryna ǧimarat salu josparlanǧanyn atap öttı.
– Būl mäselenı talqylap kele jatqanymyzǧa üş jylǧa juyqtady. Taiauda qalalyq filarmoniiaǧa berılgen būrynǧy «Oktiabr» kinoteatrynyŋ ǧimaratyn aldynda Quyrşaq teatryna ūsynǧanbyz. Bıraq öner ūjymy būdan bas tartty. Jaŋa ǧimaratty saluǧa kem degende tört jyl ketedı. Sondyqtan qaladaǧy daiyn ǧimarattardy qarap, bıreuın taŋdau kerek. Men sony dūrys dep esepteimın. Jaŋa ǧimarat qūrylysyn jürgızu daiyn ǧimaratty satyp aludan üş ese qymbat bolady, – dedı qalalyq mäslihat töraǧasy Erlan Kanalimov.
MÄDENİ MEKEMELER MŪQTAJDYǦY
Mädeni nysandardy jöndeu mäselesıne toqtalǧan töraǧa M.Gorkii atyndaǧy Memlekettık akademiialyq orys drama teatry men «Naz» memlekettık bi teatry biyl jaqsy jöndelgenın atap öttı.
– Qala äkımdıgıne qaraityn bar bolǧany 12 mädeni nysan bar. Onyŋ barlyǧy jöndeudı qajet etıp tūrǧan joq, bıraq teŋ jartysyn jöndeu kerek. Qalalyq filarmoniiaǧa aǧymdaǧy jöndeu kerek, soŋǧy ret mūnda jöndeu 10 jyl būryn jürgızıldı. Sirk te tozyp qaldy. Oǧan jäne «Atameken» Qazaqstan kartasy» bazasynda otyrǧan Bırlesken muzeiler direksiiasyna da jöndeu kerek. «Jastar» teatryn kelesı jyly jöndeuge qarjy salynyp jatyr. Jöndeuden basqa qūral-jabdyqtar, muzykalyq apparatura, dybys apparaturasy, sahna, teatr rekvizitterı bar. Solardy mädeni mekemelerge bır ret alyp beru kerek. Jalǧa alu degendı qoiu qajet. Jalaqy mäselesın qaraimyz, mädeniet qyzmetkerlerınıŋ jalaqysy respublika boiynşa ortaşa jalaqyǧa sai bolǧany jön. Qazır bızde ortaşa jalaqy – 350-370 myŋ teŋge kölemınde. Soǧan ekı-üş jyl ışınde jetuımız kerek. Adamnyŋ basynda baspana bolmai, dūrys ömır süre almaidy. Ärkımnıŋ qabaǧyna, köŋılıne, būryşyna qarap jürgen adam bolaşaǧyn da dūrys josparlai almaidy. Bızde bılım jäne densaulyq saqtau salalary qyzmetkerlerıne 100 päterlı üiler salynyp jatyr. Mädeniet qyzmetkerlerın baspanamen qamtuda da būl täjıribenı qoldanu kerek. Qala biudjetınıŋ būǧan mümkındıgı bar, – dedı Erlan Kanalimov.
SALA SİFRLANDYRUDY QAJET ETEDI
Mäslihat töraǧasy «Naz» memlekettık bi teatryn qala şetınen ortalyqqa köşıru kerektıgın aityp, aldaǧy jyldary tūrǧyn alaptarda on şaqty dene şynyqtyru-sauyqtyru keşenı salynatynyn jetkızdı. Būl nysandarmen qatar eldı mekenderde mädeniet üiın salatyn mümkındık joq ekenın, sondyqtan dene şynyqtyru-sauyqtyru keşenderınde mädeni ıs-şaralardy, konsertterdı ötkızetın bölme bolu kerektıgıne nazar audardy.
– Şynyn aitqanda, teatrlarǧa jaŋa repertuarlar kerek. Mädeniet basqarmasynyŋ janynda redaksiialyq alqa qūrylyp, teatrlardyŋ josparyn bekıtu kerek. Elımızde 280 audan bar. Är audan ortalyǧynda Mädeniet üiı jūmys ısteidı. Elordanyŋ öner ūjymdaryn tabys tabu üşın sonda gastrolderge jıberuge bolady. Avtobus alyp bereiık, ıssapar qarjysyn şeşeiık. Elordada halyqaralyq deŋgeidegı mädeni ıs- şaralar joq, bärın qala künıne äkelıp tyǧamyz, nätijesınde ol standartty ıs-şara bolyp şyǧady. «Şabyt» festivalın, «Jas qanatty» qaitaruymyz kerek. Būl festivalder joq bolyp kettı. Ötkende «Aziia dauysy» Almatyda keremet bolyp öttı. Sony nege Astanada ötkızbeske? Bızdegı mädeni oşaqtarda ekskursiialyq baǧdarlama da joq. Milanǧa barsaŋyzdar, sondai baǧdarlama boiynşa bükıl teatrlaryn, bükıl muzeilerın aralatady. Onda bır kündık ekskursiia 350 evro tūrady. Nege osy ülgını bızge paidalanbasqa? – dedı Erlan Kanalimov.
Mäslihat töraǧasy jas mamandardyŋ täjıribe almasuy üşın şetelderge oquǧa jıberu kerektıgın aitty. Elşılık arqyly körşı Reseiden sūratyp alǧan mälımetterdı keltırdı.
– Mäskeude soŋǧy ekı jyl ışınde teatrǧa kelu 40 ese ösken. Repertuar 15 ese jaŋarǧan. Tabys ta 5 ese ösken. Būl neden deisızder? Bızde mädeniet salasyn sifrlandyru joq. Jasyratyny joq, bilettıŋ jarty aqşasy şaqyrumen ketedı, jartysy bälkım, satylar. Qalanyŋ 12 mädeni nysanyn sifrlandyruǧa ne kedergı? Bızdıŋ teatrlarda taqyryptyq dükender joq. Mäselen, akterler ömırbaiany jazylǧan kıtapşalardy tappaisyzdar. Mäskeuge barsaŋyzdar, olardyŋ teatrlarynda, tıptı taqyryptyq meiramhanalar bar, – degen Erlan Kanalimov mädeniet salasyn damytudyŋ 2024-2026 jyldarǧa arnalǧan keşendı josparyn taǧy bır qarap şyǧyp, kelesı aidyŋ ortasynda bekıtudı ūsyndy.
