Jylda aqpan aiynyŋ basynda aqiyq aqyn Mūqaǧali Maqataevtyŋ tuǧan künın el bolyp atap ötu ürdıske ainaldy. Basqasyn aitpaǧanda, Astananyŋ memlekettık akademiialyq filarmoniiasy bırneşe jyldan berı qazaq jyrynyŋ Hantäŋırısı atanǧan tūlǧaǧa arnap än-jyr keşın ötkızude. Al Q.Quanyşbaev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq qazaq muzykalyq drama teatry rejisser Bolat Ūzaqov sahnalaǧan Serık Tūrǧynbekūlynyŋ «Mūqaǧali» poetikalyq dramasyn 9 aqpan künı üzbei qoiyp kele jatqanyna 15 jylǧa juyqtady. Biyl būl qatarǧa «Qazaqkonsert» memlekettık konserttık ūiymy da qosylyp, keşe «Jyrlaidy jürek» atty ädebi-sazdy keştı ūiymdastyrdy.
Osy joly astanalyq filarmoniia ūiymdastyryp, öner oşaǧynyŋ şyǧarmaşylyq ūjymdary men solisterı qatysqan keş aldyndaǧylardan erek boldy. Öleŋ men än qatar örılgen keşke kelgen körermender ekı saǧatqa juyq uaqyt boiy Mūqaǧalidyŋ ruhymen tynystady. Sahnanyŋ törıne aqyn beinesı keskındelıp, Alatau biıgınen qanatyn qomdap ūşyp şyqqan mūzbalaq Arqa tösıne qonǧandai äser ettı.
«Men HHI ǧasyrdyŋ qūrdasymyn. Bälkım odan keiıngı ǧasyrlardyŋ da qūrdasy şyǧarmyn» degen sözderdı kündelıgıne jazyp ketken şaiyr özınıŋ şyǧarmaşylyq ǧūmyryn däl boljady. Onyŋ öleŋderı qazır de el auzynan tüspei jür. Al änge ainalǧandary qanşama! Muzyka maitalmandary Nūrǧisa Tılendiev pen Şämşı Qaldaiaqovtan bastap qazırgı kompozitorlarǧa deiın Mūqaǧalidyŋ öleŋderıne qūmartyp, än şyǧardy. Aqynnyŋ jyrlaryna jaŋa änder älı de jazyluda. Halyqqa tanys bırneşe änmen qatar tyŋ muzykalyq tuyndylar keşte jandy dauysta şyrqaldy. Bızge bır ūnaǧany, änder, negızınen, Qazaqstannyŋ Mädeniet qairatkerı Nūrlan Bekenov dirijerlık etken Qazaq orkestrınıŋ nemese «naǧyz qazaq» – dombyranyŋ ǧana süiemeldeumen şyrqaldy. Estradalyq baǧytta tek qana ekı än aityldy.
Aqiyq aqyn beinesıne engen jas ärtıs Ädılet Rahymbaev, QR Mädeniet salasynyŋ üzdıgı Nūrai Tanabaev öleŋderdı oqysa, daryndy körkemsöz oqu şeberı Aqgül Jarylqasyn Mūqaǧalidyŋ monologtarymen, jyrlarymen susyndatty.
Kezınde Nūrǧisa Tılendiev pen Mūqaǧali Maqataev 35 kün bırge jürıp, 31 än jazyp tastaǧan eken. «Sönbeidı äje, şyraǧyŋ», «Kel, erkem, Alatauyŋa», «Men senderdı ızdeimın», «Sarjailau» syndy sol qatardaǧy änder osy konsertte de şyrqaldy. Bır ännıŋ tarihyn da aita ketsek, «Men senderdı ızdeimın» änınıŋ düniege keluıne halqymyzdyŋ daŋqty perzentı Bauyrjan Momyşūly sebep bolypty. Aqyn men kompozitor batyrdyŋ maidandas dostaryn saǧynyp otyrǧan kezınıŋ üstınen tüsıp, sodan osy än düniege kelgen.
Mūqaǧali bırtuar kompozitor Şämşı Qaldaiaqovpen dos bolǧany belgılı. Än süier qauymda «Şämşı Mūqaǧalidyŋ öleŋderıne än jazbaǧan ba?» degen sūraq tuyndauşy edı, keiıngı jyldary onyŋ da jauaby tabyldy. Ekeuı «Taldyqorǧan» änın jazǧan eken. Būl ändı halyqqa Alma Amanjolova tanytty. Al būl keşte Arailym Raqymqyzy oryndady.
Mūqaǧali degende kompozitor Tūrsynǧazy Rahimovtı, Tūrsynǧazy Rahimov degende Mūqaǧalidı eske alatynymyz bar. Şyndyǧynda da, kompozitordyŋ şyǧarmaşylyǧynda Mūqaǧali öleŋderınıŋ alatyn orny zor. Basqalaryn aitpaǧanda, onyŋ «Säbi bolǧym keledı», «Qazaǧym-ai», «Aiagöz aru» änderın bılmeitın qazaq kemde-kem. Keşte būl tuyndylar men Tūrsynǧazynyŋ elge jete qoimaǧan «Sanauly kün» änı aityldy.
Tūrsynjan Şapai, Gülnär Däukenova syndy kompozitorlardyŋ Mūqaǧalidyŋ öleŋderıne jazylyp, halyqtyŋ köŋılınen şyqqan «Qairan, Qarasazym», «Küreŋ küz» änderı de jaŋǧyrdy. Talantty kompozitor Jäudır Artyqbaevanyŋ «Mūŋaidym özıŋ joqta» änın Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Gülzira Bökeihanqyzy syzyltty. Körermender Almahan Kenjebekovanyŋ «Japyraq jürek jas qaiyŋ» änınıŋ baǧyn aşqan änşı İndira Rasylhanǧa qol soqty.
Keşte tyŋ tuyndylar dep aituǧa tūrarlyq Meiırhan Adambekovtıŋ «Kezımde qadırımdı sezbes mynau», Äigerım Nartueeva, Perizat Tūrarova, belgılı änşı Aigül Qosanova şyrqaǧan «Aqqular, qoş bolyŋdar», «Eske alamyn», «Aqyndy aŋsau» änderı äueledı. Äserlı keş Mūqaǧali Maqataev özı aitqandai, «öleŋdı eşkım öltıre almaitynyn», ömırşeŋ öleŋderımen bırge aqiyq aqyn da jasai beretının paş ettı.
Amanǧali QALJANOV
