Astana – bas qala. Onyŋ üstıne tek resmi tırkelgen 391 myŋ avtokölıgı bar elımızdegı ırı megapolis. Ärine, kölık mıngen jaqsy. Uaqyt ünemdeisız, şaruaŋyz tez bıtedı. Sondyqtan bügınde avtomobil halyq arasynda bailyq emes, qajettı qozǧalys qūraly retınde qabyldanady. Osyndai bır millionnan astam tūrǧyny bar qalada ömır sürıp, jūmysyŋyzǧa baruǧa, balaŋyzdy balabaqşaǧa nemese mektepke aparuǧa kölıgıŋız bolmasa, qalai qiyndyq körer edıŋız…
Qūdaiǧa şükır, sızdıŋ tūrmystyq qajetıŋızge kerek maşinaŋyz bar eken. Endı onymen qala köşelerınde jürgende, jol jüru erejesınıŋ barlyq talaptaryn saqtaisyz ba? Asyqsaŋyz, jol jüru erejelerın būzsaŋyz, onda sız basqa adamdardyŋ ömırıne de qauıp töndıresız. Osyny myqtap qaperıŋızge saqtaŋyz.
Mäselen, Astana qalasynda tek mausym aiynda ǧana 72 jol kölık oqiǧasy tırkelıp, 27 adam mas küiınde maşina jürgızgenı üşın jazalanypty. Aita keteiık, Qazaqstan Respublikasynyŋ Qylmystyq kodeksınde (345-bap) mas küiınde kölık jürgızgenı üşın qylmystyq jauapkerşılık qarastyrylǧan. Araq ışıp nemese esırtkı qoldanyp, jol kölık oqiǧasyn jasasyŋyz, söitıp adam densaulyǧyna ortaşa därejede zaqym keltırseŋız, 40 künge qamauǧa alynyp, ekı jylǧa deiın kölık jürgızu qūqynan aiyrylasyz.
Eger sızdıŋ kınäŋızden bolǧan jol kölık oqiǧasynda adam densaulyǧyna auyr zardap kelse, jürgızuşı ekı jyl bas bosandyǧynan aiyrylady. Al kısı ölımı bolsa, bes jyldan on jylǧa deiın türmege qamalyp, jetı jyl kölık jürgızu qūqynan aiyrylady.
Mas küiınde jol kölık oqiǧasyn jasau jürgızuşınıŋ kınäsın arttyra tüsedı. Qazaqstan Respublikasy Qylmystyq Kodeksınıŋ 345-baby 1-tarmaǧy, 347-baby boiynşa kölık rulıne alkogoldı ışımdık ışıp otyru, söitıp adam densaulyǧyna ortaşa därejede ziian keltıru – bır jylǧa deiın bas bostandyǧynan aiyryp, kölık qūraldaryn on jyl boiy basqaruǧa tyiym salady. Al jol kölık oqiǧasy ornyn öz betınşe tastap, qaşyp ketse, jürgızuşı ekı jylǧa türmege jabylyp, üş jyl kölık jürgıze almaidy. Al eger jürgızuşılık kuälıgınen aiyrylǧan jürgızuşı mas bolyp, kölık jürgızse, (QR QK 346-baby) bes jylǧa bas bostandyǧynan aiyrylyp, ömır boiy kölık jürgızuge tyiym salynady.
Astana qalasynda jyl basynan berı araq ışıp kölık jürgızgen 28 jürgızuşı ıstı boldy. Bır ökınıştısı, olardyŋ arasynda äiel adamdar da bar.
Bır ǧana mysal keltırsek, ötken mamyr aiynda elordadaǧy Saraişyq köşesınıŋ boiyndaǧy köpırde N. atty azamat araqqa toiyp alyp «BMW X1» markaly maşinasymen jyldamdyqty şamadan tys asyryp, basqara almai joldyŋ qarsy betıne şyǧyp ketken. Saldarynda qarsy baǧytta kele jatqan «Toyota Camry 70» markaly kölıgıne soqtyǧysqan. Ärı taǧy bır «Ravon Nexia» markaly avtokölıgın de soqqan. Alǧan jaraqattan ekı kölıktıŋ de jürgızuşısı oqiǧa ornynda köz jūmdy. Esıl audanynyŋ №2 audandyq sotynyŋ ükımımen jürgızuşı QR QK 345-baby 4-tarmaǧy jäne 347-baby boiynşa segız jylǧa sottalyp, jetı jylǧa kölık jürgızu qūqynan aiyryldy.
Mas jürgızuşı – qylmysker ekenın ūmytpaiyq.
Eldar NŪRMAHANOV,
Astana qalasy
prokuraturasy
2-şı basqarmasynyŋ bastyǧy, zaŋ keŋesşısı
