Men üşın qazaqtar tuǧan bauyrlarymdai

Bala künınde anasyna «Ülkeigende Prezident kömekşısı bolǧym keledı» degen Şerzod keşegı ötken sessiia otyrysynda osy armany turaly Elbasyǧa aityp berdı. Mūny estıgen Prezident Nūrsūltan Nazarbaev «Sen onsyz da menıŋ kömekşım bolyp jürsıŋ ǧoi» dep şynaiy rizaşylyǧyn bıldırdı. Elbasynyŋ barlyq bas­tamalaryna qoldau bıldırıp, jüzege asyruǧa atsalysyp jürgen QR Prezidentınıŋ janyndaǧy qoǧamdyq sanany jaŋǧyrtu baǧdarlamasynyŋ ıske asyru jönındegı Ūlttyq komissiianyŋ müşesı Şerzod Pulatovpen mereke qarsaŋynda äŋgımelesudıŋ sätı tüsken edı.

– Şerzod Abbosūly, sızdıŋ ünemı bılım jolynda ızdenıp jüretın qasietıŋız ūnaidy. Segız tıldı, onyŋ ışınde qazaq tılın de erkın bılesız. Adamnyŋ bılımdı boluy alǧan tärbiesıne bailanysty. Ösken ortaŋyz turaly oqyrmandarǧa aityp berseŋız…
– Men 1978 jyly Özbekstan Respublikasy, Ändıjan qalasynda därıgerler otbasynda
düniege keldım. Men tuǧan kezde ata-anam student bolǧandyqtan şyǧar, bälkım, osy jasqa jetkenşe ızdenuden, ılım üirenuden jalyqpaimyn. Ärine, balalyq şaǧym būrynǧy Jambyl, qazırgı Taraz qalasynda öttı. Segız jyldan berı Qazaqstan halqy Assambleiasynyŋ müşesımın. Özıŋız aitqandai, qazaq, orys, aǧylşyn jäne arab tılderın jaqsy meŋgergenmın. Urdu, türık jäne parsy tılde­rınde de söilese alamyn. 2010 jyldan berı Astana qalasynyŋ özbek etnomädeni bırlestıgınıŋ basşysymyn.
– İslam qūqyǧyna baila­nys­ty köptegen eŋbekterdıŋ de avtorysyz. Ǧylymǧa den qoiyp jürsız be?
– Būiyrtsa, Päkıstannyŋ İslamabad qalasyndaǧy Halyq­aralyq İslam qūqyǧy men qū­qyqtanu bılıktılıgı boiynşa PhD doktorlyqty aiaqtaimyn. Jalpy, islam qūqyǧymen bai­lanysty ūltaralyq jäne qū­qyqtyq taqyryptarǧa qalam terbeimın. 2015-2016 jyldar aralyǧynda AQŞ-ta «Planning Change» mediatorlardy da­iyn­dau ortalyǧynda jäne Niu-Iork qalasyndaǧy «Peace» ins­titutynda mediatorlar da­iyndyǧynan tabysty öttım.
– Biyl özıŋız basqaratyn ortalyqtyŋ qūrylǧanyna 10 jyldan asty. Al Astananyŋ 20 jyldyq mereitoiyn qalai atap ötpeksızder?

– Biyl bırlestıgımız üşın erekşe tarihi jyl bolǧaly tūr. Aldymen Astana qalasynyŋ özbek etnomädeni bırlestıgınıŋ belsendılerı qalamyzdyŋ türlı sa­la­­larynda eŋbek etıp jürgen otandas­tarymyzben bırge El­ba­synyŋ biylǧy jylǧy Joldauyn tal­qyladyq. Astana qalasynyŋ 20 jyldyǧyna arnap ortalyǧymyz­dyŋ ıs-şaralar josparyn jasa­dyq. Atalmyş jospardy öt­­ken jyldyŋ qaŋtar aiynda ötken sport tädbırlerımen bastadyq desek bolady. Otandastarymyz futbol boiynşa jastar arasynda qala turnirı­ne belsene qatysuda. Al ötken jyldyŋ aqpan aiynda ūly aqyn jäne oişyl Älışer Na­uaidyŋ 576 jyldyǧyna arnalǧan ädebi keş ūiymdastyryldy. Ūlttyq akademiialyq kıtaphanada ötken jiynǧa Nauai babamyz­dyŋ şyǧarmaşylyǧyna äues otandastarymyz qatysty. Ädebietke degen qyzyǧuşylyqty arttyru, türkı oişyldarynyŋ bai ädebi mūrasyn jandandyru jäne saqtau maqsatynda ötkızılgen keş joǧary deŋgeide öttı. Ūlylardyŋ qūdıretı – olar qaldyrǧan mädeni mūralarynda. Ǧalymdar Älışer Nauai öleŋ jazuda 1 mln 378 myŋ 660 qaita­lanbaǧan sözdıŋ paidalanǧandyǧyn anyqtaǧan. Sebebı ol tek türkı emes, parsy, arab, urdu, qytai, moǧyl jäne basqa tılderdegı sözderdı şeberlıkpen paidalanǧan. Osylaişa, aqyndy eske alu keşınde bır-bırımızdıŋ ruhani älemımızdı, közqarasymyzdy igılıkterge toltyru maqsatynda qyzmet etıp jürgenımızdı taǧy bır märte däleldedık.
– Qazaq halqyn qanşalyqty süiesız? Jalpy, osyndaǧy özbek jastary jinalǧanda qazaqtyŋ qandai mäselelerın qozǧaisyzdar?
– Bır Allanyŋ qalauymen Qazaqstanda ösıp, osy jerde tūru mümkındıgı būiyrdy, bäiteregımdı jaiyp kelemın. Osy jerde sapaly bılım alyp, şaŋyraq köterdım. Endı, mıne, süiıktı elımızdıŋ örkendeuı üşın üles qosyp jatqan jaiymyz bar. Kez kelgen adam üşın eŋ bastysy bılım ekenın ait­qym keledı. Qazaqstanda jetken jetıstıkterım – alǧan bılımım. Otanyna alǧysy şeksız ūl retınde, bügıngı taŋda elımızdıŋ örkendeuıne üles qosu maqsatynda osy bılımımdı paidalanyp jürmın. Otbasyn qūru da jetıstık. Üilengenmın, üş tättı balapanym men süiıktı jarym bar.
Jalpy, elımızdegı özge ūlt ökıl­derınıŋ mädenietın damytuǧa baǧyttalǧan jūmysqa köŋılım tolady. Mäselen, 2015 jyldan berı Astana qalasyndaǧy özbek mädeni ortalyǧynda «Ziio» atty jeksenbılık mektep jūmys ıstep keledı. Ärtürlı jastaǧy balalarǧa bılım beretın resmi alaŋ 2017 jyldan berı memleket tarapynan qoldau körıp keledı. Astana qalasyndaǧy būl mektepke jyl saiyn qyzyǧuşylyq tanytuşylardyŋ sany artuda. Bügınde būl mektepte 60 bala oqidy. Sondai-aq, būl sanatqa bızdıŋ bırlestıktıŋ qamqorlyǧymen jastar qanatynyŋ qūryluyn qosqym keledı. Atalǧan jastar qanatynyŋ qūramyna ärtürlı ömırlık qyzyǧuşylyqtary bar studentter men oquşylar kıredı. Osy jastarmen jüzdesu barysynda elımızde bılım aluǧa barlyq mümkındıkter jasalǧanyn, endıgı jerde oqymau, jūmys ıstemeu ūiat ekenın ylǧi aityp kelemın. Basymyz qosyla qalǧan jaǧdaida elımızdıŋ damuyn, alǧa jyljuyn, Prezident kötergen bastamalarǧa qoldau bıldıruge şaqyramyn. Osy elde bolyp jatqan barlyq özektı mäseleler bızge de ortaq. Men üşın qazaqtar – osy aimaqta özbekter üşın tuǧan bauyryna ainalǧan adamdar. Tarih bızge qazaqtar men özbekter tūryp jat­qan territoriiadan ma­ŋyzdy sauda joldarynyŋ, būdan özge, būl halyqtyŋ basynan türlı qiyn-qystau kezeŋder ötkenın körse­tedı. Osynyŋ barly­ǧy elımızde
tūryp jatqan ha­lyqtar men­tali­te­tınıŋ qalyp­ta­suy­na äser ettı. Ait­­­qan sözderım men ömırlık täjıribeme sü­iene otyryp, qazaq halqyn jany jaisaŋ, meiırımdı, aşyq, dos bola bıletın, qolynda ba­ryn bölısuge ärdaiym daiyn jäne bauyrmal
ūlt retınde jaqsy kö­re­tınım aqiqat.
– Künı keşe ötken Assambleianyŋ sessiiasynda söz söilep, tarihta qaldyŋyz. Prezident aldynda ne aittyŋyz?
– Ötken sessiianyŋ bız üşın maŋyzy zor. Öitkenı Elbasy ortaǧa ortaq mäselelerdı aityp, tapsyrma beredı. Men de öz tarapymnan Memleket basşysynyŋ bes äleumettık bastamasyna qoldau bıldırıp, onyŋ maŋyzdylyǧy turaly öz pıkırımdı aittym. Eŋ bırınşıden, elımızdıŋ jastaryn bes bastama aiasynda jūmys ısteu­ge şaqyrdym. Biyl, özderıŋız bılesızder, Qazaqstandaǧy Özbekstan jyly. Osyǧan bailanysty Prezidentke barlyq özbekter atynan alǧysymdy jetkızdım. Qazırgı uaqytta Özbekstan jylyna bailanys­ty türlı ıs-şaralar atqarylyp jatyr. Qarym-qatynasymyzdy odan ärı nyǧaitatyn mädeni ıs-şaralar, konferensiialar, türlı seminarlar ötude. Bızdı Qazaqstan Ükımetı de, Özbekstan elşılıgı de ünemı qoldap keledı. Sessiia kezınde osy ıs-şaralar turaly Prezidentımızge qysqaşa mälımet berdım. Onyŋ ışınde Astana qalasynda Euraziia
ūlttyq universitetınde Älışer Nauai atyndaǧy özbek ädebietı ortalyǧyn aşudy josparlap otyrmyz. Däl qazır Özbekstan tarapynan arnaiy top kelıp, ūiymdastyru jūmystary jürgızılude.

Sūhbattasqan
Gülmira AIMAǦANBET