MİNİSTRLER MÄLIMDEIDI

– Otyn-energetikalyq keşendı 2030 jylǧa deiın damytu tūjyrymdamasy Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy bo­iynşa äzırlendı. Tūjyrymdamada bırneşe blok qamtylǧan: elektr energetikasy, atom önerkäsıbı, kömır önerkäsıbı, mūnai-gaz sektory. Tūjyrymdamada elektr quatynyŋ balansy bekıtıldı. Bızde üş aimaq bar: soltüstık, oŋtüstık jäne batys. Balans­ty qūruda elımızde energiia tapşylyǧynyŋ bolmauy qarastyryldy jäne 2030 jylǧa qarai özımızdı özımız elektr energiiasymen qamtamasyz etemız. Atom stansiialary energiia balansyna qosylǧannan keiın, bızdıŋ elektr quaty eksportqa şyǧarylady. Kömır önerkäsıbıne keletın bolsaq, ötken jyly 112 mln tonna kömır öndırdık. 2030 jyly 100-120 mln tonna şyǧarudy josparlap otyrmyz. Jylu jäne elektr stansalary üşın kömır negızgı resurs bolyp qala beredı. Bügıngı künı Reseige şyǧarylatyn eksport 30 mln tonna şamasynda jäne ol tömendep kele jatyr. Kömırdı Europa men Qytaiǧa, sondai-aq özge naryqtarǧa da eksportqa şyǧarudy közdep otyrmyz. Kömır önerkäsıbındegı maŋyzdy baǧyttardyŋ bırı – tereŋ öŋdeudı ūiymdastyru. Qazırde bırqatar kompaniialarmen serıktestık ornatylyp jatyr. Jalpy alǧanda, jaŋa eksporttyq mümkındıkter men kömırdı öŋdeu osy salany damytuǧa serpın beredı.

– Euraziialyq ekonomikalyq odaq aiasynda mūnai önımderınıŋ baǧasyn anyqtauǧa kelsek, odaqtyŋ negızı men qaǧidalaryn aiqyndaityn qūjattarda ärbır memleket mūnai önımderınıŋ baǧasyn öz zaŋnamasyna sai belgıleitını aitylǧan. Iаǧni, ol täueldı bolmaidy. Bıraq, uaqyt öte kele bıryŋǧai ekonomikalyq odaq bolǧandyqtan, müşe elder mūnai önımderınıŋ baǧasyn säikestendıruge tyrysady. Būl baǧyt dūrys. 2025 jylǧa deiın qazırgı jaǧdaidaǧy şarttar boiynşa jūmys ıstemekpız.

Sondai-aq, bız 2018 jyly el tūrǧyndarynyŋ 62 paiyzyn gazben jabdyqtaudy josparlap otyrmyz. Qazırgı uaqytta memleket jyl saiyn öŋirlerdi gazben qamtamasyz etu jūmystaryna 15-17 mlrd teŋgege juyq qarjy böledı.

Bügınde Mūnai jäne gaz ministrligi Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa gaz salasyn damytu jöninde arnaiy tūjyrymdamany äzirleudı qolǧa aldy. Qūjat üstimizdegi jyldyŋ törtınşı toqsanynda qarauǧa engiziledi. Atalǧan konsepsiia otandyq gaz önerkäsibinıŋ tynysyn aşpaqşy.

Ministrlik mūnai şyǧaru koeffisientin arttyrudy jäne innovasiialyq damu, ǧylymi zertteudi qoldau infraqūrylymyn qalyptastyru boiynşa is-şaralardy qosatyn keşendi şaralardy iske asyrudy josparlap otyr. Qazaqstanda 2030 jyly mūnai men kondensat öndirudiŋ jalpy kölemi şamamen 112 mln tonnany qūrauy qajet. Byltyrǧy jyly ol körsetkış 81,8 mln tonnaǧa jetti.

Qazaqstanda büginge deiın 40 mlrd tekşe metr gaz öndırıp kelsek, 2030 jylǧa qarai ony 60 mlrd tekşe metrge arttyrudy josparlap otyrmyz. Al gazdy jer qabatyna qaita engizudiŋ boljamdy kölemi şamamen 25 mlrd tekşe metr.

Bügingi küni Qaşaǧan jäne Soltüstik Kaspii jobalaryn basqaruşy kompaniia «NCOC» qaita qūrylyp jatyr. Oǧan säikes jaŋa birlesken basqaru jüiesi ūiymdastyryluda. Iаǧni, konsorsium qūramyna kıretin merdigerlerdiŋ üzdik mamandary qatysatyn jaŋa operator qūryluda. Būl jūmys 2014 jyldyŋ qyrküiegine deiin aiaqtalmaq. Jaŋa qūrylatyn operator jūmysynyŋ būrynǧysyna qaraǧanda aitarlyqtai tiimdi bolatynyna ümit artamyz.

– Test tapsyru erikti türde jüzege asyrylady. Osy jyly 133 myŋ tülek mektep bitirdi. Onyŋ 92 myŋy ŪBT-ǧa qatysady. Onyŋ işinde 63 myŋy qazaq tilinde, al 28 myŋy orys tilinde test tapsyrady. Biylǧy ŪBT 2-9 mausym aralyǧynda arnaiy jabdyqtalǧan 155 nysanda ötedı. 107 emtihan ötkizu punkti audan ortalyqtaryndaǧy mektepterde, 48-i oblystyq jäne Astana, Almaty qalalaryndaǧy JOO-da ornalasady. Barlyǧy 1585 auditoriiaǧa Bilim jäne ǧylym ministrliginen 1700 baqylauşy jiberiledi.

Test tapsyrmalarynyŋ bazasy mektep pänderiniŋ qanşalyqty sūranysqa ie ekendigine bailanysty jaŋartylady. 2009-2013 jyldary tapsyrylǧan ŪBT saraptamasy fizika, biologiia men geografiia pänderiniŋ eŋ köp taŋdalatynyn körsetıp otyr. Negızı, bizde 14 pän boiynşa 170 myŋǧa juyq test tapsyrmalary bar. Olardyŋ işinen aldaǧy synaqqa 14 myŋ tapsyrmasy biyl äzirlengen 50 myŋǧa juyq test tapsyrmasy qoldanylady.

Biyl 34 myŋǧa juyq bilim granty bölinse, onyŋ 12 myŋdaiy tehnikalyq mamandyqtar üşın, 5 myŋy – pedagogikalyq mamandyqtarǧa jäne 2600-ge juyǧy auyl şaruaşylyǧy mamandyqtaryna ülestı. Biyl ūlttyq JOO-ǧa ötu şekti ūpaiy 70 bolsa, agrarlyq JOO-ǧa 60 baldy qūrap otyr.

– Osy jyly auyl şaruaşylyǧy daqyldaryn 21,8 mln gektar alqapqa sebu jos­parlanuda. Būl byltyrǧymen salystyrǧanda 1,5 paiyzǧa artyq. Onyŋ ışınde köktemgı egıs alqaby 19 mln gektardy qūraidy. Al dändı daqyldar 15,9 mln gektar alqapqa sebıledı. Onyŋ ışınde bidai alqaby ötken jyldyŋ deŋgeiınen 311 myŋ gektarǧa azaitylyp, 12,8 gektar jerge egıledı dep jos­parlanyp otyr. Sol sebeptı, basqa daqyldardyŋ alqaptary köbeitılude. Mysaly, mal şaruaşylyǧyna qajettı jem-şöp egudı köbeitpekşımız. Biyl elımızde maily daqyldardyŋ egıstıgı tūŋǧyş ret 2 mln gektardan asa alqapqa sebıledı.

Qazırgı uaqytta egıs barysy jospardaǧydai. Bızdıŋ oŋtüstık aumaqtarda jügerı men kürışten basqa barlyq daqyldardy egu jūmystary aiaqtaldy. Batys pen Şyǧysta josparlanǧan aumaqtyŋ 79 paiyzy egıldı. 27 mamyrdaǧy jaǧdai boiynşa, köktemgı dändı daqyldardy egu jūmystarynyŋ 62 paiyzy atqaryldy deuge bolady.

Köktemgı egıs jūmystaryn qarjylandyruǧa «QazAgro» holdingı enşıles ūiymdary arqyly 40 mlrd teŋge biudjettık nesie bölındı. Ösımdık şaruaşylyǧy barlyq baǧyttar boiynşa subsidiialauǧa älı 71,2 mlrd teŋge bölınbekşı, al memlekettık resurstarǧa köktemgı-jazǧy qarjylandyru arqyly astyq satyp aluǧa 3,5 mlrd teŋge qarastyrylǧan.

Bügınde auyl şaruaşylyǧy tauar öndıruşılerıne 296 myŋ tonnaǧa juyq arzandatylǧan baǧamen janarmai jetkızıldı. Būl – nauqanǧa bölıngen dizel otynynyŋ 82 paiyzy.