Biyl ūly kompozitor V.A. Mosarttyŋ tuǧanyna 260 jyl tolyp otyr. Osyǧan orai 24 tamyz künı «Astana Opera» teatrynyŋ Kameralyq zalynda «Ölmeitın Amadeus» konsertı ötedı.
Klassiktıŋ mereitoiyna arnalǧan keşte Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Baǧdat Äbılhanov, QR Mädeniet qairatkerı Aisūlu Baikenova jäne belgılı dirijer, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı Abzal Mūhitdinovtıŋ jetekşılıgımen kameralyq orkestrdıŋ muzykanttary öner körsetedı.
Bır jarym saǧattyq baǧdarlamada körermen nazaryna «Siqyrly fleita» operasynan uvertiura, «Tüngı kışkentai serenada», skripka jäne altke arnalǧan Konchertante simfoniiasy men klassik kompozitordyŋ pesalary ūsynylady. Konsertte Altynai Baltategınıŋ «Mosart taqyrybyna fantaziia» pesasy da alǧaş ret oryndalmaq. Osy şyǧarma keş mazmūnyn aşa tüspek.
Mamandardyŋ pıkırınşe, V.A. Mosart şyǧarmaşylyǧy älemdık muzykanyŋ damu ürdısıne ülken yqpalyn tigızdı. Kompozitordyŋ zamandastary Mosart bır estıgen şyǧarmany bırden qaǧyp alyp, jadyna toqitynyn jäne onyŋ suyryp-salmalyq qabıletı öte joǧary bolǧanyn aitady. Qamşynyŋ sabyndai qysqa 35 jas ǧūmyrynda da kompozitor artyna mol mūra qaldyra bıldı. Ol 600-ge juyq muzykalyq şyǧarmanyŋ avtory atandy.
Konserttıŋ taǧy bırqatar jaŋalyqtaryn aita ketsek, şeber skripkaşy retınde tanylǧan Baǧdat Äbılhanov alt aspabynda alǧaş ret şyǧarma oryndaidy.
– Alttıŋ skripkaǧa qaraǧanda moiyny jalpaq keledı. Sondyqtan maǧan eŋ aldymen onyŋ kölemıne üirenu kerek. Al aspaptan ädemı dybys şyǧaru, şyǧarma boiauyn muzyka tılınde qanyq ärı äuezdı jetkızu muzykanttyŋ şeberlıgıne bailanysty. Osy konsertte de barlyq şeberlıgımdı saluǧa tyrysamyn. Mosarttyŋ konserttık simfoniialaryn altta oryndaudy būrynnan armandaitynmyn. Endı sol armanym oryndalmaq, – deidı Baǧdat Äbılhanov.
Gaidn, Bethoven syndy kompozitorlarmen qatar, Mosart Vena klassikalyq mektebınıŋ ırı ökılı sanalady. Şyǧarmalarynyŋ negızgı özegı de ūlttyq muzykada jasyruly. Ūly kompozitor muzykasymen mektep jasynan tanys Aisūlu Baikenova sony aitady.
– Mosarttyŋ äuezdı muzykasy Avstriia elınıŋ halyq änderınen tamyr tartady. Sol sebepten köp adamǧa jaqyn dep oilaimyn. Būl konsertte özım oryndaityn Konchertante – menıŋ süiıktı şyǧarmam. Onyŋ maǧynasy öte tereŋ ärı tyŋdaǧan adamdy tebırenterlık küşı bar. Ony men alǧaş ret mektep oquşysy kezımde äigılı muzykanttar Iýrii Başmet pen Vladimir Spivakovtyŋ oryndauynda tyŋdadym. Konchertante bırneşe bölımnen tūrady. Būl ömırbaiandyq dep aituǧa tūrarlyq şyǧarmada kompozitordyŋ quanyşy da, qaiǧysy da körınıs tabady. Mäselen, tuǧan anasynan aiyrylǧandaǧy sätı muzyka tılınde ǧajap berılgen. Osy ekınşı bölımdı de Mosart marqūm anasyna arnaǧan. Osy bölımdı bırınşı ret estıgenımde, qatty tolqyǧanym bar. Konsertke kelgen halyqty da Mosart muzykasy beijai qaldyrmaidy dep senemın. Sebebı, onyŋ şyǧarmalary adam janyn tazartyp, ruhani läzzatqa böleidı, – deidı A. Baikenova.
Muzykanttardyŋ sözıne qaraǧanda, muzykatanuşy, QR Mädeniet qairatkerı Marjan Jäkenova jürgızetın keştıŋ körermenge bererı köp bolmaq. «Myŋ ret estıgennen bır ret körgen artyq» demekşı, endı sony köru ǧana qaldy.
Amanǧali QALJANOV
