«Ūlys künı qazan tolsa, sol jyly molşylyq bolady» dep yrymdaǧan halqymyz būl meiramda dastarqanyn aq dämge toltyryp, qazan toly nauryz köje pısırgen. Osyndai aqsaqaldy qariia, aq jaulyqty analarymyzdyŋ bırı – eŋbek ardagerlerı Bostan men Küläş Şahmanovtar. Mereke qarsaŋynda osy bır ülken äuletke baryp, dastarqanynan däm tatyp, Nauryz meiramynyŋ arǧy-bergı tarihy turaly maǧynaly äŋgıme tyŋdap qaitqan edık.
Tūran daŋǧylynda ornalasqan köpqabatty tūrǧyn üidıŋ üşınşı qabatyna köterıldık. Bızge qajettı päterdıŋ esıgı aşyq tūr eken. Qonaǧyna esıgı ärdaiym aşyq tūratyn keŋpeiıldı qazaq şaŋyraǧynyŋ salty būl. Tabaldyryqtan attai bergenımız sol, Bostan ata men Küläş äje bızdı qūşaq jaia qarsy aldy. «Ainalaiyndar, qoş keldıŋder! Törge ozyŋdar!» dep jık-japar bolyp jatyr.
Qos qariianyŋ otasqandaryna biyl – 58 jyl. Eluge tarta ǧylymi jūmys pen 12 kıtaptyŋ avtory, ǧylym kandidaty, dosent, tyl ardagerı Bostan Säbitūly seksennıŋ seŋgırınen asty. Al 27 jyl boiy baldyrǧandardyŋ tärbiesımen ainalysqan Küläş Qylyşqyzy seksen jasqa iek artqan. Ekeuı de – Aqmola oblysy, Qorǧaljyn audanynyŋ tumasy. Astanaǧa köşıp kelgelı tura 50 jyl bolypty. Olardan örbıgen Gülden, Nūrlan, Nūrziia, Nūrgül atty balalarynyŋ ärqaisysy bügınde öz aldyna ülken şaŋyraq bolyp otyr. Qazırgı künı Bos-tan men Küläş Şahmanovtar – 9 nemere men 9 şöbere süiıp otyrǧan baqytty ata-äje.
Qasiettı Qaraötkeldıŋ arǧy-bergı tarihyn tereŋ bıletın qariialar äŋgımenı Aqmola öŋırıne Nauryz merekesınıŋ qaşan kelgendıgınen bastady.
– E, qaraqtarym, bızdıŋ qazaq halqynyŋ basynan talai tar zamandar öttı ǧoi, – dedı Bostan aqsaqal. – Tıptı, men es bılgelı toilap kele jatqan Nauryzdy da bızge köp körıp, 1926 jyly ūlyq merekemızdı toilauǧa tyiym saldy. Bıraq ūlttyq dästürdı ūlyqtaǧan qaisybır otbasylar jasyryn toilap jürdı. Äsırese, qazaqy qaimaǧy būzylmaǧan oŋtüstık öŋırde nauryz ūmytylǧan joq.
Bostan qariia Ūlystyŋ ūly künın resmi toilau jönındegı şeşım şyqqan kezdegı el öşkenı janyp, ölgenı tırılgendei airyqşa quanǧanyn aitady.
– Nauryzdy merekeleu turaly resmi şeşım şyqqannan keiın kelesı jyldyŋ 21-22 nauryzynda sol kezdegı Aqmola qalasynda naǧyz ūly mereke boldy. Qazırgı qalalyq äkımdık otyrǧan alaŋǧa jinaldyq bärımız. Kiız üi tıgılgen. Jūrtşylyq şat-şadyman. Bärınıŋ jüzınde elıne degen maqtanyş sezımı bar. Araǧa alpys jyldan astam uaqyt salyp, qaita oralǧan Nauryz halqymyzǧa qūt bolyp daryp, köp ūzamai qazaq elı köpten kütken täuelsızdıkke qol jetkızdı, – dedı ol.
Osy jerde otaǧasynyŋ sözın bölmei, ünsız tyŋdap otyrǧan Küläş äje äŋgımege aralasty:
– Atasy-au, esıŋızde me, körşı-qolaŋdardy jaǧalai nauryz köjege şaqyryp, märe-säre boluşy edık qoi. Būl degenıŋız – tatulyǧymyz jarasyp, bırlıgımız myǧym bolsyn, köje sekildi midai aralasyp, yrysymyz basymyzdan ketpesın degen söz. Elımız üşın nauryz küllı halyqty bırıktıretın meiram boluy kerek. Būl tek mūsylmandardyŋ ne bolmasa, qazaqtardyŋ ǧana meiramy emes, barşa qazaqstandyqtardyŋ saǧyna kütetın, bärımızdıŋ basymyzdy bırıktıretın bırlık meiramyna ainaluy qajet.
Äŋgıme bırtındep ūlys künınıŋ basty nyşany nauryz köjege qarai oiysty. Halqymyzdyŋ ädet-ǧūrpyn boiyna sıŋırgen, bar körgen-tüigenderın keiıngı jastarǧa üiretuden jalyqpaityn Küläş äje ūlttyq taǧamdardy şeber jasaidy. Onyŋ jasaǧan jūqa nany men bauyrsaǧynyŋ dämı tıl üiıredı. Ol kısınıŋ qolynan şyqqan nau-ryz köjesı de erekşe. «Nauryz köjenıŋ qasietı mol. Ol jetı türlı dännen jasalady. Jetı – qazaq halqy üşın kielı san. Köjege arpa, jügerı, bidai sekıldı jetı türlı dän qosylady. Dän degenımız – astyq, onyŋ qasietın aitpasaq ta tüsınıktı. Būl «üiden dän arylmasyn, toqşylyq, molşylyq bolsyn» degen ızgı nietten tuǧan. Al tūz ben su – qosymşa zattar, olar jetı türlı dännıŋ qataryna kırmeidı. Bıraq «tek myna däm salynuy kerek» degen şekteu joq. Ärkım qolynda baryn qoldanyp, köje jasaidy. Eŋ bastysy, niet-piǧylymyz tüzu bolu kerek» deidı aq jaulyqty äje.
Küläş Qylyşqyzynyŋ aituynşa, nau-ryz köjenı ydysqa toltyryp qūiady. Būl «nesıbemız ortaimasyn» degen maǧynany beredı. Al, köjenı adam tauysyp ışu kerek. Sonda jyl boiy yrysqa, molşylyqqa keneledı degen yrym bar.
«Jaŋa kündi ärbır adam jaqsylyqpen, jaqsy nietpen qarsy alu kerek. Ūlystyŋ ūly künınde keşırımşıl bolyp, sauapty ısterdı molynan jasau kerek. Jüregı taza, meiırımı mol adamnyŋ joly da ärdaiym aşyq bolady. Sondyqtan ainalaiyndar, jürekterıŋ taza bolsyn, ärdaiym aldaryŋnan aq kün tusyn! Elımız tynyş, täuelsızdıgımız myǧym, nauryzdan nauryzǧa aman-esen jete bereiık!» deidı bekzat bolmysty Bolat pen Küläş Şahmanovtar.
Qymbat TOQTAMŪRAT
