Byltyr «Eŋbek» memlekettık baǧdarlamasy arqyly Nurly Ertis pilottyq baǧdarlamasy aiasynda Ekıbastūz qalasyndaǧy Mämetova köşesı, 54/1, 54/2, 54/3, 54/4 üilerge Nūr-Sūltan qalasynan 243 otbasy qonys audardy, sonyŋ ışınde: 1 bala tärbielep otyrǧan – 6 otbasy, 2 balaly – 37 otbasy, 3 balaly – 58 otbasy, 4 balaly – 94 otbasy, 5 balaly – 33 otbasy, 6 balaly – 13 otbasy, 7 balaly – 1 otbasy, 8 balaly – 1 otbasy. Jalpy, 243 otbasynyŋ müşesı 1340 adamdy qūraidy: eŋbekke jaramdysy – 453 (onyŋ 224 – äiel, 209 – er adam), 887-ı – bala. 89-y – joǧary bılımdı. 250 adamda orta arnauly bılımı bar. 64 adamda bastapqy käsıbi bılım bolsa, 50 adamda käsıbi bılım joq. Är otbasyna 88 375 myŋ teŋgeden bır rettık järdemaqy berıldı.
Aita keterlıgı, bügınde būl otbasylardyŋ qatary 19 böbekpen tolyqty, taǧy da 3 otbasy ıŋgälaǧan säbidıŋ dauysyn kütıp otyr. Ekıbastūzda jaryq düniege kelgen säbilerdıŋ bärı dın aman.
Ekıbastūzda jaǧdaiymyz tüzeldı
Ekıbastūz qalasyndaǧy №33 mekteptıŋ geografiia pänı mūǧalımı Tolqynai Ospanova – köpbalaly ana. Osy şaharǧa byltyr mausym aiynda Nurly Ertis baǧdarlamasymen köşıp keldı. Erı Nūrlybek asabalyqpen ainalysady. Būl otbasynda Aiaru, Balausa, Aikörkem, Aibek esımdı balalar ösıp keledı.
Osy bır jyldyŋ ışınde Tolqynai men balalary Ekıbastūzǧa kädımgıdei üirenıp qaldy.
«Men Qyzylorda oblysynda ataqty kürışşı Ybyrai Jaqaevtyŋ auylynda tuyp-östım. Jerlesım Nūrlybekpen köŋılımız jarasyp, otbasyn qūrdyq. Bala süiıp, aldy qaraqanattanǧanda Nūr-Sūltan qalasyna qonys audardyq. 2014 jyly astanadaǧy mektepterdıŋ bırıne mūǧalımdık jūmysqa ornalastym. Törtınşı perzentımdı düniege äkelgenımde, baspanamyzdyŋ joqtyǧy janymyzǧa batty. Päterdı jalǧa beruşıler köpbalaly otbasy dep bızdı jolatqysy kelmedı. Osylai toryǧyp jürgende, bırde ata-analar chatynan köpbalaly otbasylarǧa Ekıbastūz qalasynan päter berıp jatqanyn oqyp qaldym. Astanada tūrǧylyqty jerde tırkeude bolmaǧandyqtan bızdı jergılıktı äkımdık päterdıŋ kezegıne qoimaǧan edı. Ata-analardan sūrastyryp, Qoşqarbaev köşesı, 30-üige barsam, Ekıbastūzdyŋ jūmyspen qamtu ortalyǧynyŋ mamandary ata-analarǧa tüsındıru jūmystaryn jürgızıp otyr eken. Menı de jyly qarsy alyp, qajet qūjattardyŋ tızbesın qolyma ūstatty. Belgılı merzımge deiın qūjattardy jinap, keŋsege tapsyrdym. Köp ūzamai arnaiy avtobuspen jolǧa şyqtyq. Bızge Mämetova köşesındegı bes qabatty üiden 3 bölmelı päter berdı. Jalpy alaŋy – 74 şarşy metr. 1 jyl boiy kommunaldyq tölemder men arenda aqysyn memleket tölep berdı. Qyrküiek aiynan bastap päterdıŋ qūnyna bailanysty 9300 teŋge arenda aqysyn jäne kommunaldyq tölemderdı özımız tölep kelemız. Şynymdy aitsam, jaǧdaiymyz edäuır tüzeldı. Ärı balalarymyz mektepte tegın aspen, kiım-keşekpen, keŋse tauarlarymen qamtamasyz etılgen. Balalarǧa jäne köpbalaly ana retınde maǧan da qoǧamdyq kölıkterde jolaqy tegın» deidı Tolqynai Ospanova.
276 adam jūmyspen qamtyldy
Qalalyq jūmyspen qamtu ortalyǧynyŋ basşysy Altynşaş Äbenovanyŋ aituynşa, 2019 jyly Ekıbastūzda 318 päterden tūratyn 5 qabatty tört üi paidalanuǧa berılıptı. Sonyŋ ışınde 2 üi (Mämetova köşesı, 54/1, Mämetova köşesı, 54/2) obligasiialyq zaimmen, qalǧan ekı üi «Tūrǧynüiqūrylysjinaqbankı» AQ arqyly (Mämetova köşesı 54/3, Mämetova köşesı, 54/4) «7-20-25» baǧdarlamasymen salynǧan.
2 köpbalaly otbasyna «Gidroprom» jäne «Quatbasqarmasy» JŞS «7-20-25» baǧdarlamasymen bastapqy jarnany töleu üşın 2 mln teŋgege tūrǧyn üi sertifikatyn tabys ettı.
Altynşaş Äbenovanyŋ aituyna qaraǧanda, qazırgı uaqytta Ekıbastūzǧa qonys audarǧan otbasylardan 276 adam tūraqty jūmysqa ornalasqan. Olardyŋ köpşılıgı «Bolat Nūrjanov atyndaǧy 1-MAES», «Gorelektroset», «Bogatyr Kömır», «Greenhouse-Qaztomat», «KBI Energy», «Ekıbastūzjyluenergo» mekemelerınde, bılım jäne densaulyq saqtau salasynda eŋbek etedı.
2 käsıpker grant ūtty
4 adam grant alu üşın käsıpkerlık kursta oqysa, sertifikatqa ie bolǧan Ätrehan Jaqai men Mariia Qazanbaeva ötken jyldyŋ aiaǧynda grantqa qol jetkızdı.
500 myŋ teŋgenı jeŋıp alǧan Ätrehan Jaqai aǧaş būiymdaryn jasaityn şaǧyn seh aşqan. «Būl qarjyǧa stanok satyp aldym. Atamnan qonǧan ūstalyqtyŋ arqasynda käsıbımnıŋ näsıbın terıp jürmın. Döŋgelek üstel, korpustyq jihazdarǧa tapsyrys köp tüsedı. Qoldaǧy eskı jihazdaryn jaŋartqysy keletınderdıŋ de betın qaitarmaimyz. Qajet bolsa, tapsyrys beruşılerdıŋ ötınışımen üilerındegı tauarlardy «Gazelge» özımız artyp, sehta jöndep beremız. Qareket tübı – bereket» degen osy» deidı Ätrehan Jaqai.
Ekıbastūzǧa alǧaşqy lekpen köşıp kelgenderdıŋ bırı Mariia Qazanbaeva – bır emes, ekı granttyŋ jeŋımpazy. Nūr-Sūltan qalasynda aiaq kiım jöndeitın orynda täjıribe jinaqtaǧan ol keiın «SAMHAT» aiaq kiım fabrikasynda eŋbek etıptı. Aiaq kiım tıgudıŋ qyr-syryn meŋgergen Mariia Ekıbastūzǧa köşıp kelgende, bırden käsıpkerlıkke bet būrypty.
«Bızdıŋ biznesımız şaǧyn. Taekvando, boks jäne basqa da sporttyq aiaq kiımderdı tapsyryspen tıgemız. Äzırge künıne 10 jūp aiaq kiım tıguge qauqarymyz jetedı. 5 mln teŋge jaqynda ǧana qolymyzǧa tidı. Osy qarjyǧa qūral-jabdyqtar satyp almaqpyz. Ekıbastūzda aiaq kiım tıgetın maman joqtyŋ qasy. Jūmyskerdı özımızge üiretuge tura keledı. Eger būl joba sättı jüzege asyrylsa, käsıbımızdı keŋeitıp, künıne 50-den 100 jūp aiaq kiım tıgudı mejelep otyrmyz, – deidı ol.
Mardymsyz jalaqyǧa qalai küneltemız?
Jasyratyny joq, megapolisterde tūratyn adamdarda mümkındık te köp. Ekıbastūzdai şaǧyn qalada qomaqty jalaqyǧa ärkımnıŋ qoly jete bermeidı. Maqalany daiyndau barysynda Nurly Ertis baǧdarlamasy aiasynda köşıp kelgenımen, qazırgı jaǧdaiyna köŋılı tolmaityn bırqatar azamatty kezdestırdık. Solardyŋ bırı – «Öner» mädeniet ortalyǧynda qyzmet ısteitın köpbalaly ana Zoia İvanchenko-Chembareva. Zoia Valerevna osy qalada ekınşı ret otbasyn qūrypty. 3 bölmelı päterı özı üşın han saraiyna bergısız. Balalary köpbalaly otbasyna tiesılı jeŋıldıkterdıŋ bärın paidalanyp otyr. Äitse de ony alaŋdatatyny – jalaqysynyŋ mardymsyzdyǧy. «Azyq-tülık baǧasy kün saiyn şaryqtap barady. Al bızdıŋ mäselemızge eşkım bas qatyrǧysy kelmeidı» deidı ol küiınıp. Osy öner oşaǧynda qyzmet etıp jürgen Aigül Jyŋǧylbaeva da mädeniet oşaǧynda az eŋbekaqy tabatynyna narazy. «Nūr-Sūltanda jalaqym 120-130 myŋ teŋge kölemınde bolatyn. Ekıbastūzda sonyŋ jartysyn ǧana alamyn. Küz keldı. Mynadai eŋbekke balalardy asyrap-jetkızu de mümkın emes» deidı ol. Qarjydan taryqqan ekı ana da qosymşa jūmys ızdep jür eken.
Päterdıŋ qūny sapasyna säikes kelmeidı
Joǧaryda nūr-sūltandyqtardy Mämetova köşesındegı tört 5 qabatty üige köşırgenın atap öttık. 2-korpustyŋ tūrǧyndary köpqabatty üidıŋ sapasyz salynǧanyn aityp, dabyl qaǧyp otyr. Osy üidıŋ ekınşı qabatynda tūratyn Ǧabitjan Qaidarov älı künge deiın jūmyssyz. «Ekıbastūzda jūmys küşı jetıspeidı» dep jazady basylymdarda, al men älı künge deiın jūmyssyzdar qataryndamyn. Maǧan Jūmyspen qamtu bölımı jalaqysy tömen jūmystardy ūsyndy. Men bas tarttym. Qazır «Region» avtoparkıne jaldanyp, kısı tasimyn. Nūr-Sūltanda 10 jyl päter kezegınde tūrǧan edım. Ekıbastūzda maǧan sapasyz salynǧan baspana būiyrdy. 5 jyldan keiın üidı özımızdıŋ atymyzǧa audaryp aluǧa bolady. Bıraq būl üidıŋ naryqtaǧy baǧasy qymbat. Eger bız 5 jyldyŋ ışınde qaitadan astanaǧa köşuge qamdansaq, osy uaqytqa deiın alǧan äleumettık jeŋıldıkterdı qaitaruymyz kerek» dep nalydy.
Bızdı körıp, osy üidıŋ özge de tūrǧyndary jinaldy. Fotosuretşı Rymbek Egınbaiūlyn 54/1-üi tūrǧyny Amangeldı Köşerov degen azamat «Bızdıŋ podezd ünemı dymqyl tartyp tūratyndyqtan baspaldaqtary jarylyp jatyr, ar jaǧynan bekıtpe aǧaştar körınedı. Kafelder de tüsıp qaldy. Menıŋ päterımdegı balkondy körıŋızşı» dep özımen bırge ertıp kettı. 54/3-üidıŋ tūrǧyny Ǧabiden Berimov te Ǧabitjannyŋ pıkırın qūptady: «2 bölmelı päterdıŋ qūny – 7 mln teŋge. 3 bölmelı päterdıkı – 9 mln teŋge kölemınde. Ekıbastūzdai şaǧyn qalaǧa päterdıŋ qūny joǧary. Ärı myna üidı jöndep, qalypqa keltıru üşın qyruar qarjy qajet. Az jalaqyny qaida jetkızemız?» deidı sūrauly jüzben.
Sapasyz suaǧarlardy auystyru kerek
Tūrǧyndar şaǧymdanǧan Mämetova 54/2-üiden PİK santehnigı Sergei Dichko bızge kelıp jolyqty, onymen bırge jertölege tüstık.
Jertölenıŋ ışı qūrǧaq eken. PİK jūmyskerlerı merdıgerdıŋ olqylyqtaryn öz qoldarymen jöndeptı. Qūrǧatu jūmystaryn jürgızıp, qūbyrlardy dänekerlegen. Būrandalardy auystyrǧan. «Tūrǧyndar şaǧymdanǧan soŋ, 2-3 kün būryn merdıgerler suaǧardy plastikpen jalǧap, ūzartyp kettı. Alaida sapasyz plastikten jasalǧan suaǧar köpke barmaidy. Şatyrdan su saulap aqsa, jertöle qaita suǧa tolady» dei kele S.Dichko būl üilerdıŋ jertölesıne jeldetkış te ornatylmaǧanyn jetkızdı. Bız 2-üidıŋ aldyndaǧy suaǧardy ekıbastūzdyq qūrylys firmasy «Gidroprom» JŞS salǧan 4-üidıkımen salystyrdyq. 4-üidegı suaǧardyŋ sapasy jaqsy. Temırden jasalǧan. Ärı jerden edäuır köterıp bekıtıptı. Öz közımızben körgen soŋ, pavlodarlyq qūrylys firmasy salǧan Mämetova köşesı, 54/1, 54/2-üi tūrǧyndarynyŋ janaiqaiyn tüsındık.
Ekıbastūzda qanşa köpbalaly ana kezekte tūr?
Nūr-Sūltandyq köpbalaly otbasylardyŋ mäselesı ekıbastūzdyqtardyŋ esebınen şeşılgenı jergılıktı tūrǧyndardy quantty deuge kelmes. Būl qalada da basybaily baspanasy bolmai, päter jaǧalap jürgen köpbalaly otbasylar jeterlık edı. Resmi mälımetke jügınsek, bügınde Ekıbastūz qalasynda 1700-ge juyq köpbalaly otbasy tūrady. Osy qalanyŋ tūrǧyny, köpbalaly ana Nūrjamal Baimūqaşevanyŋ päter kezegınde tūrǧanyna 10 jyldan asypty. «Kezekte 245-şı bolyp tūrmyn. Jaŋadan salynyp jatqan köpqabatty üilerdıŋ bırınen baspana būiyryp qalar» deidı ümıtın ükılep.
Nūr-Sūltannan köpbalaly otbasylardyŋ alǧaşqy legı kelgende, bır top köpbalaly ana narazylyq bıldırıp, äkımdıkten päter berudı talap etken-dı. Äleumettık jelı qoldanuşylary da «aldymen ekıbastūzdyqtardy baspanamen qamtu kerek», «kezekte tūrǧanyma 10 jyldan asty, nūr-sūltandyqtar nege kezeksız üi alyp jatyr?» degendei jazba qaldyrdy. Osy jaǧdai äser ettı me, Nūr-Sūltannan qonys audarǧan 6 otbasy (33 adam) Ekıbastūzdy jersınbei, qaita köşıp kettı.
Ekıbastūzdyq köpbalaly analardyŋ talabyna qūlaq asqan jergılıktı bilık arnaiy jūmys tobyn qūryp, basybaily baspanasy joq, päter jaldap jürgen 34 otbasyna päter berudı ūiǧardy. Būl üiler kommunaldyq menşıkke sot şeşımımen qaitarylǧan, kezınde jekeşelendırılmegen päterler bolatyn. Bos qalǧan päterlerge jergılıktı biudjetten jöndeu jūmystary jürgızıldı.
P.S. Nurly Ertis baǧdarlamasy ökınışke qarai, bır jylǧa jeter-jetpes uaqytta toqtatyldy. Endı osy jobanyŋ erekşelıgı nede desek, qalanyŋ şetındegı osy 4 üi bızge jeke älem sekıldı körınedı. Mūnda qaimaǧy būzylmaǧan qazaqylyqtyŋ iısı aŋqyp tūr. Oiyn alaŋdaryndaǧy balalardyŋ da qarasy edäuır. Bärı qazaqşa söileidı. Qalalyq bılım bölımınıŋ bas mamany Sūluşaş İbraevanyŋ mälımetıne jügınsek, Nūr-Sūltannan qonys audarǧan 392 bala qazaq mektebınde oqysa, 160 büldırşın balabaqşalardyŋ qazaq tobyna barǧan. Būl baǧdarlamanyŋ öz kezegınde Ekıbastūzdy qazaqylandyruǧa qosqan ülesı zor. Al endı üidıŋ sapasyna jäne jalaqynyŋ azdyǧyna narazy tūrǧyndar Ekıbastūzdy tūraqtap qala ma, joq pa, ol endı uaqyt enşısındegı dünie…
Dariia ERǦAZİNA,
arnaiy «Astana
aqşamy» üşın
Ekıbastūz qalasynan
