«Nūrly jolda» adasyp ketpeŋız… nemese jaŋa vokzal jūrtşylyqqa yŋǧaily ma?

Astana – bolaşaqtyŋ qalasy. Bas qalada körnektı oryndar jetkılıktı. Solardyŋ bırı – «Nūrly jol» vokzaly. Zamanaui ülgımen jasalǧan ǧimarat ötken jyly ǧana ǧalamdyq EXPO-2017 körmesı qarsaŋynda aşyldy.

Jaŋa vokzal arqyly künıne myŋdaǧan adam kelıp-ketıp jatady. Mau­sym aiynyŋ alǧaşqy künı aşylsa, arada bırer ai öter-ötpes million jolauşyny qabyldap ülgerdı. Al jyl soŋyna qarai 3 millionǧa juyq jolauşyǧa qyzmet körsettı. Astanaǧa kıretın po­iyz­dyŋ 60 paiyzy «Nūrly jolǧa» kelıp toqtaidy eken. Şetelden at terletıp jetken qonaqtar eŋ aldymen ǧimarat ışıne kırıp, taŋdanystaryn jasyra almai jatady. Aumaǧy 120 myŋnan asa şarşy metrdı qūraityn vokzal ışınde balalarǧa arnalǧan oryndar da, qonaqüi de, avtotūraq alaŋy da, meiramhanalar men medisinalyq kabinetterı de bar. Bylaişa aitqanda, jolauşylar üşın jaǧdai jan-jaqty jasalǧandai körınedı. Degenmen, jaŋa nysannyŋ kemşın tūstary älı de jeterlık. Bız osy oraida el tūrǧyndaryna qolaisyz bolǧan tūstaryn, bügınge deiın şeşımın tappai tūrǧan mäselelerdı qoz­ǧau­dy jön kördık.

Lift pen eskalator jetıspeidı

Biyl nauryz aiynda Astana qalasynyŋ būryn­ǧy äkımı Äset İsekeşev bastamasymen vokzal au­maǧyna kelgen jolau­şylardyŋ aialdamaǧa de­iın­gı joly aitarlyqtai qysqarǧany habarlandy. Būǧan qosa, qala tūrǧyndary men qonaqtary üşın eskalator sany köbeitılıp, jolauşylar men jük tasymaldaityn qosymşa liftıler paidalanuǧa berılgen bolatyn. Būl jūrttyŋ bırınşı qabattan bırden üşınşı qabatqa şyǧyp, tüsuıne jaǧdai jasady. Jaŋa temırjol ǧimaratynda qazır bas-aiaǧy 26 lift jūmys ıstep tūrǧan körınedı. Ras, mūny estıgen adam bastapqyda taŋ qalary anyq. Bıraq tüptep kelgende, onyŋ nebärı altauy ǧana jolauşylarǧa arnalypty. Onyŋ ärqaisysy vokzaldyŋ är tūsynda ornalasqan. Al poiyzǧa keşıgıp jetken jolauşynyŋ älgı liftını bıraz uaqyt kütuıne tura keledı. Eskalator arqyly jetuı tıpten qiiamet. Auyr jügın köterıp bıraz jerdı şarlauy kerek. Osy mäselenı yŋǧaily etu üşın jauapty mamandar jolau­şylarǧa arnalǧan liftı sanyn arttyrǧany abzal.
Eskalator sany da az emes körınedı, 6 qabatty ǧimaratta bastapqyda 52 danasy jūmys ıstese, bırneşe ai būryn qosymşa 12 saty qosylypty. Degenmen, būl da negızgı problemany şeşe almai tūrǧan syŋaily.
– Tüu, osy bır eskalatordy-ai! Tarazǧa jüretın poiyzǧa keşıgıp baramyn. Al myna jūrttyŋ arasynan auyr sömkelerımmen ötu mümkın emes. Halyqaralyq standartqa sai jasalǧan şyǧar, bıraq būl vokzal bolǧandyqtan, eskalatorda ekı-üş adam ötetındei, säl keŋdeu etılıp jasaluy kerek qoi, – dep qynjyldy Qaidar esımdı jolauşy.
Ol ras, äsırese, poiyz kelgen tūsta temırjol alaŋyna qarai tüsu üşın qūjynaǧan jūrtta esep joq. Al avtomatty satynyŋ bır baspaldaǧyna ekı adam äzer tūrarlyqtai. Endı bırı kelıp, bırı ketıp bara jatqan jūrttyŋ qos-qos sömkesımen bıreudı qūlatyp, jaraqattamai ötu ekıtalai. Osy tūsta myna bır jaitty aita ket­ken jön, halyqtyŋ basym bölıgı ülken zalǧa jinalǧan soŋ negızgı satylar arqyly tüskendı jön köredı. Alaida özge tūstarynda ornalasqan bırneşe eskalatordyŋ baryn bıle bermeidı. Sol sebeptı «Nūrly jol» ışın ülken zal, al avtomatty satylar ornalasqan taǧy bır tūsyn, iaǧni jolauşylar köp bara bermeitın jaǧyn kışı zal dep ekıge bölgenı jön sekıldı.
Mälımetter boiynşa, «Nūrly jol» künıne 20 myŋǧa juyq adam qabyldasa, o bastaǧy josparǧa säikes 35 myŋ jolauşyǧa bır mezette qyzmet körsetuge qauqarly eken.

Avtotūraq pa, älde labirint pe?

Byltyr ǧalamdyq kör­menıŋ qarsaŋynda aşyl­ǧan nysannyŋ jabyq avto­tūraǧy tek bırneşe aidan keiın, iaǧni qazannyŋ ortasyna taman qoldanysqa berılgen bolatyn. Bastap­qydaǧy tegın oryndar bertın kele aqyly türıne auysty. Qazırgı uaqytta saǧatyna – 100 teŋge, 12 saǧatqa – 1000 teŋge, bır künge 2000 teŋge bolady. Al ışı-syrtynda bas-aiaǧy 1500-den asa kölık syiatyn oryn bar.
«Nūrly jolǧa» alǧaş kelgen adam äsırese, avto­tūraq alaŋyna engende beine bır labirint ışıne tüsıp ketkendei äserde qalary anyq. Ǧimarattyŋ aldynan kırıp, artynan şyqqan jürgızuşı kelesı kelgende de adaspasyna kepıl joq. Jürgızuşılerdıŋ ekınşı qabatqa köterıletın tūsyn nemese şyǧar joldy tappai, tūraq ışın şyr köbelek ainalyp jürgenıne kuä bolamyz. Bärınıŋ qoiatyn jattandy saualy bar. «Ekınşı qabatqa köterıler tūsy qaida? Qai jerınen şyǧyp ketuge bolady?».

Būl vokzal būrynǧysynan basqaşa

Ärbır jaŋa ıstıŋ būryn­ǧysymen salystyryluy – zaŋdylyq. Osy tūsta «Nūrly jol» arqyly Şu qalasyna jol jürıp bara jatqan elordalyq tūrǧyn­dardyŋ bırımen tıldesken edık:
– Öz basym, «Nūrly jolǧa» barǧanşa, eskı vok­zaldan («Astana – 1») jür­gendı jön köremın. Bız köşıp jürgendı jaqsy köremız ǧoi. Bır sömkemızben jol jürıp ketuımız ekıtalai. Zattarymyzdy artynyp-tartynyp, taksiletıp jetkende aldymen avtobus jüretın tūsyna köterıluımız kerek. Ary qarai ǧimaratqa kırıp, üşınşı qabatyna baramyz. Al vagonǧa kıru üşın ekınşı qabatqa qaita tüsemız. Jaŋanyŋ aty jaŋa ǧoi, bärı zamanaui ülgımen jasalǧan. Bıraq ädemılıgı öz aldyna, mūnyŋ bärı qazaq halqyna arnalyp jasalǧan ba!? «Nūrly joldan» jüru üşın tek bır sömkeŋdı ūstap bara saluyŋ kerek sekıldı. Al Gete köşesınde ornalasqany öte qolaily. Kıruıŋe de, şyǧuyŋa da bes minut jetedı, – dep keiıdı qolynda ekı sömkesı bar Sälima esımdı jolauşy.
Şyny kerek, oŋtüstıkten qauyn-qarbyzyn köterıp, tuysqandaryna bazarlyǧyn alyp jetkende kölıkke jetu bır mūŋ. Odan qala berdı būl jerden jük köterısetın nemese jük tasityn arbasy bar jıgıtterdı tabu oŋai emes. Aldyŋnan şyǧyp, qyzmetın ūsynbaidy, ärbır jolau­şy özı ızdep tabuy tiıs. Al qyzmetı üşın alatyn aqysy şaryqtap tūr.
Eskı ǧimaratta kırer tūsy men şyǧar orny belgılı. Al jaŋasynda jaǧdai müldem basqaşa. Kırer jaǧyn tapqanyŋmen, aldyŋnan ülken apparaty bar qyzmetkerler qarsy alady. Arnaiy apparat arqyly zattaryn teksertıp kıru üşın maŋaiyna qalyŋ jūrt jinalyp, ūzyn-sonar kezek paida bolady. Al ärbır kıreberıs aldyna mūndai kezek jinalmas üşın apparattyŋ bırneşeuı ornatylǧany jön. Bolmaǧan jaǧdaida «bilet qaltada, poiyz qaida baradynyŋ» kerı keledı.
Qoryta aitar bolsaq, Astana kün ötken saiyn aumaǧy artyp, güldenıp barady. Tiısınşe basty maqsatymyz damyǧan qala­lardyŋ qataryna kıruımız kerek. Dei tūrǧanmen, ärbır bastamada negızgı täjıribenı damyǧan elderden alyp, qazaqy bolmysymyzdy nazardan tys qaldyrmasaq.