Mıne, köptı küttırgen bokstan älem chempionaty da jalauyn köterdı. Iаǧni bükıl älem nazary – Kärı qūrlyqta. Bıreuler üşın būl – qyzyqty etıp uaqyt ötkızu, ekınşılerge – azart, üşınşılerge – biznes. Al ludomandar dep atalatyn topqa – qyp-qyzyl şyǧyn, jüike talşyqtarynyŋ öluı.
Ludomandar – qūmar oiynnyŋ şyrmauyna tüsken adamdar. Kazino men bukmekerlık kompaniialar jūmysy barynşa qarqyndy damyǧan kezden berı «ludomaniia» degen termin keŋınen qoldanyla bastady. Azart adamdardy tek materialdyq şyǧynǧa ūşyratqan joq, sondai-aq ruhani tūrǧyda da äbden azǧyndatty.
Qūmar oiynnyŋ soŋyna tüskender dünie-mülkınen aiyrylǧany öz aldyna, ajyrasyp, dymsyz qalyp jatady. Mūndai jaǧdai Qazaqstan qoǧamyna da taŋsyq emes. Oiynqūmarlardyŋ köbeiuı saldarynan elımızde ludomandardy emdeitın arnaiy ortalyqtar da aşylǧan. Olardyŋ negızgı pasientterı – bukmekerlık keŋse oiynşylary. Jalpy Qazaqstanda tırkelgen 10 şaqty bukmekerlık kompaniia bar. Al beiresmi mälımetke sensek, elımızde būl salada jalpy 30 myŋǧa juyq adam jūmys ısteidı eken. Iаǧni äreket etu auqymy öte keŋ. Soŋǧy ekı jylda bukmekerlık keŋseler Qazaqstan biudjetıne 30 mlrd teŋgege juyq salyq tölegen degen aqparat ta bar.
Psiholog Bekzat Maratūlynyŋ aituynşa, ludomandardy emdeu – asa qiyn prosess. Maman qaladaǧy osyndai ortalyqtardyŋ bırınde jūmys ısteidı. Ortalyqqa em ızdep keletın pasientter az emes, alaida olardyŋ basym köpşılıgı emdelıp şyqqannan keiın qūmar oiynǧa qaita salynady eken.
– Emdeluşı kelgende eŋ aldymen diagnostika jürgızemız. Mūny psihoterapevt mamandar ötkızedı. Emdeluşınıŋ oŋaltudan ötuge qanşalyqty daiyn ekenı anyqtalady. Diagnostikanyŋ nätijesıne qarai är emdeluşıge tapsyrmalar daiyndap, jeke baǧdarlama qūrastyramyz. Tiısınşe, uaqytyly tapsyrmany oryndatyp, apta saiyn dinamikasyn baqylap, soǧan sai baǧdarlamaǧa özgertuler engızıp otyramyz. Bız oiynqūmarlarǧa eşqandai därı-därmek bermeimız. 24 saǧat boiy, negızınen, psihoterapiialyq jūmystar jürgızıledı, 10 paiyzy ǧana turdoterapiialyq jūmystarǧa arnalady. Oryndaityn tapsyrmalar «12 qadam» baǧdarlamasynyŋ bazalyq tapsyrmalary desek bolady, – deidı psiholog.
Qūmar oiynǧa salynǧan adamnyŋ özımen ǧana emes, otbasymen bırge jūmys jürgızıledı. Oiynqūmarlyqtan emdelu uaqyty şamamen 6 aiǧa sozylady. Mūnan keiın olar bırneşe ai boiy mamandardyŋ baqylauynda bolady.
– Täueldılık – bır ǧana adamnyŋ mäselesı emes, otbasynyŋ mäselesı. Täueldı adamnyŋ özın ǧana emes, onyŋ ata-anasyn da emdeimız. Sebebı emdelıp şyqqan adamnyŋ sol jolǧa qaita salynuyna 70 paiyz ata-anasymen qarym-qatynasy äser etedı. Bız emdeluşınıŋ ata-anasymen de psihoterapiialyq jūmys jürgızemız. Alaida osy jūmystardyŋ nätijelı boluy 99 paiyz emdeluşınıŋ yntasyna, erık-jıgerıne bailanysty. Emdeluşınıŋ öz qalauy, erık-jıgerı bolmasa, qūmar oiynyna täueldılık eşqaşan emdelmeidı, – deidı psiholog Bekzat Maratūly.
Ol jūmys ısteitın ortalyqqa biyldyŋ özınde 125 adam kömek sūrap habarlasqan. Äŋgımelesuden keiın olardyŋ 45-ı emdeu ortalyǧyna kelse, tek 17-sı ǧana oŋaltuǧa jıberılgen. Sonyŋ ışındegı 14 adam bügınde em qabyldap ülgerıptı. Al 2020 jyly 12 aida barlyǧy 314 adam habarlasyp, sonyŋ 35-ı emdeluge jıberılse, tek 13 ludoman ǧana oiynqūmarlyqtan tolyqtai qūtylǧan.
Aita keteiık, byltyr elımızde bırneşe bukmekerlık kompaniianyŋ üstınen ıs qozǧalyp, keŋselerı tügel jabylǧan bolatyn. Qazırgı taŋda bukmekerlık keŋse qyzmetı tek onlain jürgızıledı.
Janar AMANGELDI,
L.Gumilev atyndaǧy
Euraziia ūlttyq universitetınıŋ 3-kurs studentı
