Sonau otyzynşy jyldardyŋ alasapyran kezeŋınde ömırge kelgender – būl künde şejırelı qarttar. Olardyŋ ötken jolyna üŋıle qalsaŋyz, tom-tom kıtaptardai ömır tarihyna kezıgerıŋız aiqyn. Taǧdyrdyŋ talai soqtalaŋyn körgen olardyŋ boiynda qajyr-qairat ta, kez kelgen qaiǧyny eŋserer myqty küş te, tözım de bar. Olar är künın, beibıt atqan taŋyn altynǧa balaidy. Jaratqanǧa jalbarynyp, dastarqanǧa otyrady. Būl – sonau halyq basyna qara būlt üiırgen 1937-nıŋ tärbiesı. Qaratai da osyndai jandardyŋ bırı. Äkesı orta küilı şarua-tyn. Jandaişaptar «dıni oqymystysyŋ, moldasyŋ, eskılıktı aŋsauşysyŋ» dep, «qara mäşinemen» alyp kettı. Qatygezder endı jetılıp kele jatqan üş bala men ananyŋ zar ilegen köz jasyna qaraǧan joq. Būl bır ǧana otbasynyŋ qaiǧysy emes edı. Milliondaǧan qazaqtyŋ şaŋyraǧyn şaiqaltqan, bıraq köngen, köndıkken, dūrysy, şydap baqqan. Bala Qarataidyŋ anasy da tastüiın bekınıp, belın buyp, balalarǧa tıreu bola bıldı. Eŋbek ettı, «auyrdyŋ astymen» jürdı. Bar mal-mülkın tartyp alyp, baspanasyz qalǧanda da eldıŋ köşıne erdı. İä, aituǧa oŋai-aq…
Sol dürbeleŋde ülken äpkesı bırınşı müşelge endı ǧana tolǧan. Bar beinettı anasy men sol äpkesı köterdı. Ainalasyndaǧy aqsaqaldardyŋ bataly sözderı qajyǧan jūrtqa ruh pen küş beretın. «Sender batyr qazaqtyŋ ūrpaǧysyŋdar. Qūdai jamanynyŋ artynan jaqsysyn beredı, tek şydamdy bolyŋdar» deitın edı qariialar. Dürbeleŋ jyldardyŋ däl ortasynan ysylyp şyqqan Qaratai Jükenūly 1951 jyly Qaraǧandy mūǧalımder institutyn abyroimen bıtırıp, köp ūzamai Bestöbe auylyndaǧy mektepte tarih pänınen sabaq berdı, şäkırt tärbieledı. 1953 jyly Semei pedagogikalyq institutyn syrttai tämamdap, 1966 jyly Ereimentau audanyna qarasty Blagodatnoe auylyndaǧy orta mektepke direktor bolyp taǧaiyndaldy. Mektep janynda alys auyldardan keletın balalarǧa arnalǧan internat bar edı. Bılım oşaǧyn bılıktılıkpen basqaryp, közge tüsken ony oqu bölımı Sıletı auylynda aşylǧan jaŋa orta mektepke direktor etedı. Täjıribesı mol, ısker basşy būl mekteptı oblys aumaǧyndaǧy ülgılı bılım oşaǧy därejesıne jetkızdı. Keiınırek bırneşe jyl audandyq oqu ısınıŋ inspektory qyzmetın atqardy. Qaratai Nūrailin osynşa eŋbek jolynda jetıstıkterden de qūralaqan qalǧan joq. «Qazaq SSR halyq aǧartu ısınıŋ ozyq qyzmetkerı» tösbelgısımen, Ūly Jeŋıstıŋ, Tyŋ igerudıŋ 10, 20, 30 jyldyqtary medaldarymen, Qazaq KSR-nyŋ Qūrmet gramotasymen, köptegen Alǧys hattarmen marapattalǧan.
Zaiyby Zeineppen toǧyz ūl-qyz tärbielep ösırdı. Ainalasyna ülgılı otbasy atandy. Sol ūlaǧatty ūstaz Qaratai qazırde seksennıŋ seŋgırıne şyǧyp, qazynaly qariiaǧa ainaldy. «Men ömırımde ūqyptylyqty süidım, ömırge qūştarlyqpen qaradym, eŋbekten qaşpadym. Şäkırtterımdı tek jaqsylyqqa jetelep, adamdyqqa tärbieledım, köp bıluge, köp oquǧa erınbedım. Osy qasietterım menı köp kedergılerden alyp şyqty» dep otyrady aqsaqal. Taǧy bır aita keterlıgı, Qaratai Jükenūlynyŋ bai kıtaphanasy bar. Būl – bügıngı jastarǧa keremet ülgı.
Tüimeş BEKBASAROVA, ardager ūstaz
