Osydan otyz jyl būryn tuǧan azamat eldıŋ erteŋın oilaityn jasqa jettı. Sol siiaqty «Astana aqşamy» gazetı de eseiıp, tolysyp, ömır aǧysynan öz arnasyn taba bıldı. Onyŋ bügıngı deŋgeiıne jetuıne jurnalisterdıŋ bırneşe tolqyny üles qosty. Olar özderıne jüktelgen mındettı tolyq oryndady dep oilaimyn. Özım osy basylymnyŋ köp jyldardan berı avtorymyn, gazet betınde bırneşe tarihi, qoǧamdyq taqyrypta qozǧaǧan dünielerım jaryq kördı.
Qazır uaqyt ta, oqyrman da özgerdı. «Astana aqşamy» – täuelsız, öz-özın asyrap otyrǧan basylym emes. Elorda äkımdıgınıŋ qaramaǧyndaǧy gazet. Sondyqtan da sonyŋ sözın söileuge de mındettı. Ol üşın basylymdy aiyptauǧa bolmaidy. Qala äkımdıgı jürgızıp otyrǧan jūmystardy, ıs-şaralardy der kezınde jariialap otyrǧan dūrys. Sonymen bırge qazırgı astanalyqtardyŋ ruhani-mädeni ömırı, ǧylymi deŋgeiı turaly taldau materialdaryn berıp tūruǧa bolady. Bügın elordada qanşama joǧary oqu orny bar, olardyŋ ǧylymi deŋgeiı qandai, qandai dissertasiialar qorǧaldy, qandai ǧylymi jaŋalyqtar aşyldy, olardyŋ öndırıske, ekonomikaǧa paidasy bar ma älde dissertasiia qorǧau üşın jazylǧan ba? Osy ülken mäsele gazette qozǧalsa deimın. Būl qarapaiym oqyrmanǧa emes, ǧylym salasynda jürgen jastarǧa da qyzyqty bolar edı.
Elımızdıŋ bas qalasy bolǧannan keiın onyŋ mädenietı bolu kerek. Şyn mänınde, astana mädenietı respublikaǧa ülgı bolǧany jön. Sol mädeniet şynymen solai ma? Mäselen, «Astana opera» teatry bar, sonyŋ repertuaryn taldap jazǧan jan bar ma? Ylǧi europalyq klassikalyq şyǧarmalardy qoiyp jatyr, ony sahnaǧa äzırleu üşın syrttan rejisser şaqyrylady. Endı «Abai», «Bırjan-Sara» sekıldı ūltymyzdyŋ ınju-marjandaryn qoidy. Bıraq osy teatr aşylǧannan berı jaŋadan qazaqtyŋ klassikalyq operasyn jazdyruǧa yqpal ete aldy ma? Sol sekıldı qazaq teatry da astananyŋ tarihyn, bügıngı beinesın körsetetın spektakl ūsyndy ma? Menıŋşe, joq.
Qazır jylt etken kışkentai jetıstıktı jarnamalauǧa üiır boldyq. Ol qoǧamdy alǧa süiremeidı, qaita kerı ketıredı. Adamdy bolymsyz närsege qanaǧattandyrady. Osydan arylu kerek dep oilaimyn. Bıreudı maqtau üşın myŋ oilanyp, jüz tolǧanu qajet. Özımızdı därıpteudı ädetke ainaldyryp aldyq. Bıreudıŋ mereitoiy nemese jaŋa kıtaby şyqsa, jata kep maqtaimyz. Būl – dūrys emes. Kıtaby şyqsa, sol jaiynda pıkır ūiymdastyr, oqy, ol nesımen dūrys, belgılı bır taqyrypta jazylsa būrynǧy ǧylymi negızge ne jaŋalyq qosty, körkem tuyndy bolsa, bügıngı qoǧamnyŋ şyndyǧyn aşa aldy ma, tarihqa arnalsa, soǧan körkemdık deŋgeiı laiyqty ma? Osylardyŋ bärın taldap, jazu kerek.
Sodan keiın basylymda mektep oquşylary men studentterdıŋ şyǧarmaşylyǧyn berıp tūrsa deimın. Qazır talantty balalardy ızdep jatqan eşkım joq. Qazaq tılın damytu kerek dep aita bergennen eşnärse şyqpaidy, qaita tıldık orta jasau qajet. Tıldık orta osylai jasalady.
Qysqasy, kökeiımde jürgen bıraz närsenı aitqan sekıldımın. «Astana aqşamynyŋ» otyz jyldyq belesımen gazet ūjymyn qūttyqtap, būdan da biık asulardan asa bersın demekpın!
Aldan SMAIYL,
jazuşy, Memlekettık
syilyqtyŋ laureaty
