Azyq-tülık qauıpsızdıgı mäselesınıŋ özektılıgı jyl saiyn artyp keledı. Öitkenı būl – adam densaulyǧyn anyqtaityn negızgı faktorlardyŋ bırı. Osy maqsatta sanitarlyq-epidemiologiialyq baqylau organdary EAEO-nyŋ tehnikalyq reglamentterınıŋ jäne gigienalyq normativ talaptarynyŋ saqtaluyna sanitarlyq-epidemiologiialyq saraptama jasau üşın arnaiy monitoring jürgızedı.
Monitoring kezınde tamaq önımderınıŋ barlyq türlerınıŋ, atap aitqanda, et, balyq, konditerlık, süt jäne t. b. önımderdıŋ qauıpsızdıgı baqylauǧa alynady. Osy baǧytta 2021 jyly tamaq önımderınen 2239 synama zertteldı. Nätijesınde 8 paiyz nemese 183 synama EAEO TR talaptaryna säikes kelmeitını anyqtalǧan, onyŋ 64 paiyzy – importtyq, 36 paiyzy – otandyq önımder. Sonymen qatar 30 paiyzdan 70 paiyzǧa deiın taǧam öndıruşıler taŋbalau qaǧidalaryn būzady, naqtyraq aitqanda, öndıruşı turaly aqparat, daiyndalǧan künı, jaramdylyq merzımı, saqtau uaqyty jäne t. b. derekterı bolmaidy. Mikrobiologiialyq körsetkışter boiynşa da qauıpsızdık talaptaryna säikes kelmeitın derekter bar. Mäselen, önımderde ışek taiaqşasynyŋ bakteriiasy nemese patogendı floranyŋ anyqtaluy, mikroorganizmderdıŋ rūqsat etılgen sanynan asyp ketuı nemese jappai ösuı, iaǧni «şıruı», «kögeruı» jäne t. b. kemşılıkter kezdesedı. Odan bölek, tūtynuşyny aldau nemese jaŋylystyru, iaǧni önımnıŋ qūramy boiynşa taŋbalauda mälımdelgen önımge säikes kelmeuı, mysaly, januarlar DNQ-synyŋ nemese GMO tabyluy siiaqty qatelıkter anyqtaldy. Sanitarlyq-himiialyq körsetkışter boiynşa, belgılı bır himiialyq zattardyŋ anyqtaluy nemese rūqsat etılgen konsentrasiiadan artyq boluy – säikessızdık. Ökınışke qarai, jaramdylyq merzımı ötken tamaq önımderın satu öte jiı kezdesedı.
Sauda nysandary jetkızuşılerden tez būzylatyn konditerlık, daiyndau künı men jaramdylyq merzımı körsetılmegen, qūjattarsyz önımderdı qabyldap, olardy odan ärı satudy jalǧastyruda. Mūnyŋ bärı jūqpaly aurular tarap, tamaqtan ulanuǧa äkelıp soqtyratyny belgılı. Sanitarlyq erejeler talaptaryna säikes sauda nysandarynda belgılengen jaramdylyq merzımı joq nemese jaramdylyq merzımı ötken tamaq önımderın ötkızuge, önımderdıŋ qauıpsızdıgı men säikestıktın rastaityn baǧalau qūjattarynsyz satyluyna, önımnıŋ taŋbalanuyndaǧy aqparatqa tekseru nätijesı boiynşa säikes kelmeitın tamaq önımderın qabyldauǧa, saqtauǧa, tasymaldauǧa jäne ötkızuge jol berılmeidı.
Osyǧan orai, qalalyq sanitarlyq-epidemiologiialyq baqylau departamentı tūtynuşylardy önımdı taŋdau kezınde asa mūqiiat boluǧa şaqyrady. Öitkenı ainalymdaǧy önım belgılengen jaramdylyq merzımı ışınde paidalanuǧa qauıpsız boluy tiıs. Sauda jelılerınde syrtqy türı boiynşa säikessızdıkter, saqtau jäne taŋbalau şarttarynyŋ būzyluy, olardyŋ säikestıgı men qauıpsızdıgın rastaityn qūjattardy talap etu boiynşa būzuşylyqtar anyqtalǧan jaǧdaida, belgılengen tärtıppen aumaqtyq sanitarlyq-epidemiologiialyq baqylau organdaryn habardar etuı qajet.
