Ötken jyldyŋ basynda Qarjy ministrlıgı qonaqüi, meiramhana, şaştaraz biznesı men qūrylys zattaryn satatyn dükenderge jaŋa kassalyq apparat ornatudy talap etken bolatyn. Osylaişa, «onlain» rejim arqyly köleŋkelı ekonomikaǧa tosqauyl qoiyp, ainalymy joǧary salalardy öz baqylauyna aldy.
Būl talap eŋ aldymen janarmai beketterı men spirttık ışımdık satatyn dükenderge qoiyldy. Nätijesı jaman emes. Kün saiyn qanşa tonna benzin men alkogol önımderı satylatyny qadaǧalanyp, memleket biudjetıne tüsetın tabys kölemı de artty. Odan keiın baqylau kassasyn qoiudy bırneşe käsıp türlerıne de mındettedı.
«Salyq kodeksıne engızılgen özgerısterge bailanysty aǧaş, qūrylys, jylytu jäne santehnikalyq jabdyqtardy, metall būiymdardy, su qūbyrlaryn, sonymen qatar, aqşa ainalymy joǧary salalardyŋ bärıne derekterdı tırkeu funksiiasy bar baqylau-kassa maşinalaryn qoldanudy mındettedı. Olardyŋ tabysy turaly mälımet internettıŋ kömegımen Memlekettık kırıster komitetıne tıkelei tüsedı. Astanadaǧy sūlulyq salondary, meiramhanalar, dämhana, toihanalar da būl talapty oryndady» deidı Astana qalasy Memlekettık kırıs departamentınıŋ memlekettık qyzmet körsetu basqarmasynyŋ basşysy Farhad Omarov. Onyŋ aituynşa, baqylau kassasy – tabysyn jasyryp, salyq töleuden qaşatyn käsıpkerlerdı būltartpaityn qūral. Talapty oryndamaǧandarǧa aiyppūl salynady. Eŋ bastysy, ekı jaqqa da tiımdı. Mäselen, onlain kassa esep aiyrysudy tırkeidı ärı aqparatty ūzaq uaqyt saqtai alady. Ondaǧy somalar tüzetılmeidı.
Mamandar jaŋa apparattyŋ üş negızgı baǧytyn aiqyndap berdı. Bırınşıden, baqylau kassasy qoldanuşyny barynşa qorǧaidy. Käsıpker qaramaǧyndaǧy satuşynyŋ jūmysyn baqylai alady, mekemedegı buhgalterlık jäne qoima esebın qadaǧalau mümkındıgı joǧary. Qūrylǧy aldyn ala engızılgen tauardyŋ ştrih-kodtaryn jyldam oqidy. Ekınşıden, tūtynuşynyŋ müddesın közdeidı. Eger alynǧan tauardyŋ sapasyz sebepterı anyqtalsa, chek arqyly qaitaryp aluǧa nemese almastyruǧa bolady. Üşınşı – fiskaldyq qyzmet. Salyq organy qyzmetkerlerı baqylau-kassa maşinasynyŋ kömegımen sauda mekemelerın tekseru barysynda uaqyt joǧaltpai, dūrys mälımet alatyn boldy.
Salyqqa salǧyrt qaramaimyn…
Astanalyq jeke käsıpker Äzbergen İmanovtyŋ qalanyŋ bırneşe jerınde dükenderı bar. Jaŋa kassalyq apparat ornatqanyna tura 1,5 jyl bolǧan.
«Qaramaǧymda bırneşe adam jūmys ısteidı. Jaŋa talap şyqqanda qarsy bolǧandardyŋ bırı özım edım. Qazır paidaly tūstaryn körıp jürmın. Mäselen, esep aiyrysular avtomatty türde salyq organdaryna tüsıp otyrady. Tekseru bola qalǧan jaǧdaida elektrondy mälımetterdıŋ özı jetkılıktı. Bır emes, bırneşe sauda nüktelerın basqaratyn käsıpkerlerge öte yŋǧaily jüie der edım. Ekınşı jaǧynan, tūtynuşylardyŋ qatary artty. Olarǧa chek bergendıkten, tauarǧa degen senım artyp keledı» deidı ol.
Bügınde Astana qalasy boiynşa 39280 kassalyq apparat tırkelgen, onyŋ ışınde 23529 baqylau kassasy onlain jūmys ısteidı.
Jyl basynan berı baqylau kassasyn ornatpaǧan 1519 salyq töleuşıge äkımşılık qūqyq būzuşylyq turaly hattama toltyrylǧan.
Bärıne mındet emes
Derekterdı tırkeu funksiiasy bar baqylau-kassa maşinalarynyŋ ortaşa baǧasy – 50-60 myŋ teŋge kölemınde. Käsıpkerler öz qarjysyna satyp alady eken. Ony salyq organdarynda tırkeu, QR Salyq kodeksınıŋ 646-babynyŋ 3-tarmaǧyna säikes, ötınış bergen künnen bastap üş jūmys künı ışınde jürgızıledı. Aita keteiık, baqylau kassalaryn ornatu bärıne bırdei mındettı emes. Mäselen, jolauşylar tasymaldauşy qoǧamdyq kölıkter men Ūlttyq banktıŋ aqşalai esep aiyrysu punktterı, qaramaǧynda jūmysşylary joq käsıporyn retınde tırkelgen tūlǧalarǧa būl talap jürmeidı. Bır anyǧy, atalǧan baqylau kassalarynyŋ kömegımen elımızde salyq tölemınıŋ tüsımı bırneşe esege artyp keledı.
Gülmira AIMAǦANBET
