Örelı öner ordasy

Talai talanttyŋ tomaǧasyn sypyrǧan Qazaq Ūlttyq Öner universitetıne 15 jyl toldy. Küllı älemdı has talantymen täntı etken, Memlekettık syilyqtyŋ iegerı, Halyqaralyq şyǧarmaşylyq akademiiasynyŋ akademigı, professor Aiman Mūsaqojaeva basqaratyn öner ordasy şyǧarmaşylyq  şyŋdardyŋ talaiyn baǧyndyryp, Alaştyŋ atyn älemge tanytty.

Alaştyŋ aqmaŋdai qyzy

Qazaq Ūlttyq Öner univer­sitetınıŋ ataǧy bügınde dürıldep tūr. Daŋqy tek Alaş jūrtyna ǧana emes, törtkül dünienıŋ törtbūryşyna da taraldy. Öner ordasynyŋ talantty ūl-qyzdary talai halyqaralyq baiqaularda baq synap, Batystyŋ özın bas idırıp keledı. Oqu ordasynyŋ şäkırtterı bairaqty bäsekede top jaryp, Qazaq degen halyqty älemge tanytqan saiyn Alaştyŋ Aimandai aqmaŋdai qyzynan ainalasyŋ.

Aiman Qojabekqyzy – halqy­myzdyŋ maŋdaiyna bıtken bırtuar tūlǧa. Ūlt önerınıŋ baǧyna jaralǧan jaryq jūldyz.

Aiman Mūsaqojaeva qarşa­daiynan önerge jaqyn bolyp östı. Kışkentaiynan apa-sıŋlılerımen bırge, Abai atyndaǧy opera jäne balet teatrynyŋ qoiylymdaryna baratyn.

Sonyŋ yqpaly bolsa kerek, aǧaiyndy tört qyz Almatydaǧy Küläş Baiseiıtova atyndaǧy muzyka mektebıne oquǧa tüstı.

Jastaiynan Nūrǧisa Tılen­diev, Ǧaziza Jūbanova, Aram Hachaturian, Valerii Klimov syndy myqtylardyŋ közıne tüsıp, batasyn alǧan Aiman 18 jasynda-aq jūl­dyz­dai jarqyrap, Iýgoslaviiada ötken ha­lyqaralyq saiysta je­ŋim­paz atandy. Sodan keiın-aq ataq-daŋqy aspandai berdı, aspandai berdı. Düniejüzınıŋ düiım dül­dül­derımen üzeŋgı qaǧystyryp, talai bäi­gelerden at ozdyrdy. Skrip­kanyŋ qūdırettı sazymen talǧamy biık talai körermennıŋ jüregıne jol tapty. Qazaqtyŋ aqmaŋdai qyzynyŋ talantyna bas imegen, qol soqpaǧan el kemde-kem şyǧar. Esımı «XX ǧasyrdyŋ 2000 körnektı muzykanty» atty düniejüzılık qūrmettı tızımge endı. Küllı Alaştan jalǧyz özı «Älem ärtısı» ataǧyn aluynyŋ özı köp när­senı aŋǧartsa kerek. Oǧan ataq­ty Stra­divaridıŋ skripkasy senıp tap­syryluy da bekerden-beker emes.

Keiın özı de «Solister akademiia­­sy» kameralyq orkestrın ūiym­das­tyryp, şyǧarmaşylyǧyn şyŋ­dai tüstı.

Aiman Qojabekqyzy qai elge, qai jerge barsa da tuǧan elı­nıŋ tūǧy­ryn biıktetudı esınen şyǧar­ǧan emes. «Şet memle­ketterge gas­trol­­dık saparlarmen şyǧyp, kon­sert qoi­ǧan kezde eŋ aldymen syrt elder qazaq önerın bılse eken, tany­sa eken degen maqsatty alǧa qoia­myn. Sol sebeptı Evgenii Brusi­lovskii, Ǧaziza Jūbanova, Tiles Qajy­­ǧaliev, Erkeǧali Rahmadiev tärız­dı otan­dyq kompo­zitorlardyŋ şyǧar­­ma­laryn jiı oryndaimyn. Qazaq muzy­kasy – qaimaǧy būzyl­maǧan kırşık­sız öner. Onyŋ tabi­ǧatyn, jan-düniesın şetel tyŋ­darmandary da jaqsy sezınedı. Ünemı qoşemet bıldırıp, ıltipat körsetıp jatady», – deidı Aiman Qojabekqyzy.

Biıktı baǧyndyrǧan bılım ordasy

El maqtanyşyna ainalǧan bılım ordasynyŋ ırgetasy Astanamen bırge, 1998 jyly qalanǧan. Ūlt önerınıŋ ülken şaŋyraǧyn köteru ärı ony bas şahardyŋ mär­te­besıne sai älemdık oqu orny deŋ­geiıne jetkızu – auyz toltyryp ai­tar­lyqtai auqymdy ıs. Ärı ol kez kel­gennıŋ qolynan kele ber­meidı. Osy tūrǧydan alǧanda Aiman Mūsaqojaeva bır özı bır ministr­lıktıŋ jūmysyna tatityn ıstı oidaǧydai alyp şyqty. Talantty jastardyŋ darynyn ūştauǧa den qoiǧan ol maqsatyn jüzege asyru jolynda aianbai ter töktı.

– Gastroldık saparlarmen köp­te­gen memleketterdı aralaǧan kezde, olardyŋ muzykalyq bılım jüiesıne erek­şe qyzyǧuşylyq tanytatyn edım. Öz elımızde de osyndai ülken öner ordasyn qūru – köpten kökeiımde jürgen joba bolatyn. Bır kezdesude osy oiymdy Elbasyna jetkızdım. Maǧan bırden qoldau bıldırgen Prezident bolaşaq Mu­zyka akademiiasy jaŋa astanada aşy­lu qajettıgın aitty. Ol kezde men Aq­mo­la qalasyn onşa bıle ber­mei­­tın edım. Bıraq janyma jai tap­qyz­ba­ǧan oiymnyŋ osy şaharda jüzege asuǧa tiıs ekendıgıne ıştei özımdı daiyndap jürdım, – deidı Aiman Qojabekqyzy.

Söitıp, qazırgı Öner universi­tetı – būrynǧy Chaikovskii atyn­daǧy №1 muzyka mektebi men Aqmo­la­nyŋ muzyka kolledjiniŋ baza­synda qū­ryl­dy. Qiyndyqtar bolmai qalǧan joq. Bılıktı maman­dar­dyŋ tapşylyǧyn bylai qoi­ǧanda, olardyŋ äleu­mettık mäsele­le­rın şeşu oŋaiǧa soqpady. Mū­nyŋ syrtynda qūral-jab­dyqtar men muzy­kalyq aspap­tardyŋ jetıs­peu­şılıgı, oqu audi­toriia­­lary­nyŋ azdyǧy, qara­jat tapşylyǧy bar. Bıraq Aiman Qoja­bekqyzy moiyǧan joq. Elbasynyŋ senımı men qamqorlyǧyn janyna demeu etıp, tüitkıldı mäselelerdı bırtındep şeşe bastady.

1998 jyly Astananyŋ halyq­aralyq tūsaukeserımen bırge, bū­ryn­ǧy Muzyka akademiiasy – qa­zırgı Qazaq Ūlttyq Öner univer­si­tetınıŋ de tūsauy kesıldı. Būl saltanatty jiynǧa Elbasy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ özı qatysty.

Būl öner ordasyndaǧy oqu jüiesı erekşe. Şet memleketterdıkı siiaq­­ty, bılım berudıŋ barlyq türı bı­ryŋ­ǧai oqytu jüiesıne bırık­tı­­rılgen. Iаǧni oqu ordasy tabaldy­ryǧyn attaǧan jetkınşek diplomyn qolǧa ūstap, bır-aq şyǧady.

Talanttar toǧysqan şaŋyraq

Bügıngı künı Qazaq Ūlttyq Öner universitetınde oqyǧan da, oqymaǧan da armanda bolyp tūr. Esıldıŋ sol jaǧalauyndaǧy «Şabyt» şyǧarmaşylyq saraiyna qonys tepken bılım men öner ordasynda oquşylar mektepten keiın kolledjde, kolledjden keiın universitetke tüsuge mümkındıgı bar. Tıptı bakalavriat, magistratura satylaryn bıtırgenşe oquyn jalǧastyra alady. Oǧan universitettıŋ materialdyq-tehnikalyq bazasy tolyǧymen jetkılıktı. «Şabytta» ekı balet zaly, ekı teatr zaly, aerobika zaly jäne är buynnyŋ özıne laiyq studiialary jūmys ısteidı. Organ zalynyŋ özı bar iri ortalyqqa ainaldy. Ortalyq Aziia boiynşa sirek kezdesetin üzdik organ zalynda nebir iri jarystar men festivalder ötkizilip, ataqty organşylar öner körsetedi.

Qazırgı künı universitet damudyŋ jaŋa jolyna tüsken. Bılım ordasynda mektep-kolledj keşenınde 5 baǧdarlama, bakalavriatta –19 jäne magistraturada 15 baǧdarlama boiynşa mamandar äzirleidı.

Oqu ornynda tek 2010 jyldyŋ özınde jaŋa öner mamandyqtary aşyldy: mädeniettanu, önertanu, horeografiia, keskindeme, müsin, rejissura (körkem jäne derektı kino), operatorlyq öner, ssenog­rafiia (kiim dizainy, grim-vizaj), kitaphana isı. Sonymen qatar, 6 fa­kul­tet jūmys ısteidı: muzyka; teatr, kino jäne TV; dästürli muzy­ka­lyq öner; horeografiia; beineleu öne­ri; äleumettik-gumanitarlyq ǧylym.

Universitet qūrylymynyŋ bırı – önertanu ǧylymi-zertteu institutynda keleşekte IýNESKO kafedrasy men folklor kabinetın aşu josparlanyp otyr. Osy oqu ordasy tülekterınıŋ bırı qalmai, jūmyspen qamtylatyny da universitettıŋ märtebesın, oqytudaǧy sapasyn bıldırse kerek.

Universitet şäkırtterı jyl saiyn Avstriiada, Venada, Vatikanda, San-Bartolomeoda ötetin halyqaralyq konkurstarda top jaryp, jüldeger atanyp, el mereiın asqaqtatyp jür. Bügıngı künge deiın jastar 500 halyqaralyq baiqau­dyŋ, 400-den astam respub­likalyq saiystyŋ laureattary atanyp ül­gergen.

Kezınde Qazaqstannyŋ ortalyq, soltüstık öŋırlerın, sonyŋ ışınde Astanadaǧy şyǧarmaşylyq ūjym­dardy joǧary bılımdı käsıbi mamandarmen qamtamasyz etudı mındetıne alǧan öner ordasy bügınde sol maq­satyna tolyq jettı deuge äbden negız bar.

QazŪÖU-de sabaq berıp, şäkırtter tärbielep jürgen oqytuşylar da osal emes. Olardyŋ basym köpşılı­gı elımızge tanymal tūlǧalar. Atap ait­qanda, E.Rahmadiev, K.Düi­se­keev, S.Erkımbekov, S.Äbdı­nūrov, Q.Baibosynov, Ä.Sy­ǧai, B.Nögerbek, Ä.Tarazi, R.Mūqa­nova, T.Älıpbaev syndy öz käsı­bınıŋ bılıktı mamandary öz şeberlık­terınıŋ qyr-syryn şäkırtterge üiretıp keledı.

Būl būl ma, mūnda syrt memleketterden de kelıp sabaq beretın Resei men Europanyŋ bılıktı muzykanttary da barşylyq. Mysaly, Mäskeu, Peterburg, Kiev, Minsk, Vena men London konservatoriiasymen jasalǧan kelısım-şarttar bar. Jyl saiyn universitetımızge İtaliianyŋ öner şeberlerı de kelıp, därıs oqidy.

Mereitoi mäzırı

Qazaq Ūlttyq Öner universi­tetınıŋ 15 jyldyq mereitoiy joǧary deŋgeide öttı. «Qazaqstan» ortalyq konsert zalynda arnaiy äzırlengen auqymdy baǧdarlamamen bastalǧan mereitoilyq keş QR Halyq ärtısı, Memlekettık syilyq­tyŋ laureaty Aiman Mūsaqojaeva men «Aigölek» balalar skripkaşylar ansamblınıŋ oryndauyndaǧy F.Kreislerdıŋ «G.Puniani sti­lındegı Preliudiia men Allegro» şyǧarmasymen aşyldy.

Konsertke Fransiia, Resei, Äzır­baijan, Belarus, Qyrǧyzstan, Lat­viia men İtaliianyŋ belgılı öner qai­ratkerlerı men joǧary oqu oryn­­da­ry­nyŋ bas­şylary arnaiy keldı.
Merekelık keşte jūrtşylyq Öner universitetınıŋ bügıngı künge deiın­gı qol jetkızgen jetıstıkterın tama­şalap, dästürlı jäne älemdık mu­zy­ka jauharlarymen susyndap qaitty.

Osy mereitoi qūrmetıne Astanada on kün boiy halyqaralyq öner forumy öttı. Onda italiialyq pianist Bruno Kanino, Reseidıŋ Halyq ärtısı Maksim Fedotov, Graf Murja, germaniialyq äigılı muzykant Mihail Vaimen syndy tūlǧalar qatysyp, öner körsettı.

Al keşe halyqaralyq Öner forumy aiasynda «Şabyt» şyǧarma­şy­lyq saraiynda skripkaǧa arnalyp jazylǧan äuenderdıŋ konsertı öttı. Onda S.Frank jäne İ.Bramstyŋ skripka men fortepianoǧa arnal­ǧan şyǧarmalary äuelese, ekın­şı bölımde «Solister akademiiasy» memlekettık kameralyq orkestrı men Astana Memlekettık filarmo­niia­synyŋ konsertı körermen qauymǧa jol tartty.

Endı Aiman Mūsaqojaeva basqa­ratyn şyǧarmaşylyq top «Älem­nıŋ segızınşı keremetı – Astana» atty osy mereitoilyq konsert­tık baǧdarlamasyn Astanadan bölek, Milan jäne Turin, Vaşing­ton men Parij, Tokio men Los-Andjeles syndy älemnıŋ ırı megapo­lis­te­rınde de ūiymdastyru maqsatynda, gastroldık saparǧa attanbaq. Tüpkı maqsat – qazaqtyŋ önerın törtkül düniege tanytu.

Qymbat TOQTAMŪRAT