ORMANDY ÖŊIR – QORǦANDY ÖŊIR
Keşe Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaev jyldaǧy dästür boiynşa Astana maŋyndaǧy ormandy alqapty aralap, jasyl beldeudı damytu barysymen tanysty.
1997 jyly Elbasynyŋ tapsyrmasymen qolǧa alynǧan jasyl beldeudıŋ jalpy aumaǧy 14 827 gektardy qūraidy. Osy uaqytqa deiın atqarylǧan jūmystardyŋ nätijesınde 9,6 million aǧaş pen 1,9 million būta otyrǧyzylǧan eken.
Prezident jasyl jelektı tıkūşaqpen aralap, Qyzyljar orman şaruaşylyǧyna taban tıredı.
«Jyldaǧy qalyptasqan dästür boiynşa bügın Astananyŋ töŋıregındegı ormandy aralauǧa keldık. 1998 jyly bas qalamyz osy jerde jaiǧasqannan keiın Astananyŋ ainalasynan ormandy alqap qūrudy tapsyrdym. «Myna jerde eşteŋe şyqpaidy», «Jerı jaqpaidy» degen türlı äŋgımeler boldy. Al, qazır osy jyldar ışınde Astana töŋıregınde 70 myŋ gektar orman östı. Mūny «Astana ormany» deidı, keibıreulerı «Prezident ormany» deidı. Qalai atalǧanymen, atasy otyrǧyzǧan baqtyŋ köleŋkesınıŋ qyzyǧyn ūrpaǧy köredı» dedı Elbasy.
Bügınde Astana ormanynda qaiyŋ, şegırşın, qaraǧai, terek jäne türlı jidek aǧaştary jaiqalyp tūr. Biylǧy köktem aiynda 398 myŋnan astam köşet otyrǧyzylyp, 341 248 dana aǧaş egıldı. Būiyrtsa, 2022 jylǧa deiın 6042 gektar ormanǧa jobalyq-zertteu jūmystaryn jalǧastyru közdelude.
Prezident öz sözınde elımız üşın jasalyp jatqan igı bastamanyŋ bolaşaǧy jaiynda äŋgımeledı. Onyŋ aituynşa, eger bükıl Qazaqstan boiynşa är qalanyŋ, är auyldyŋ töŋıregınde, tıptı, salǧan jaŋa üidıŋ janynan aǧaş otyrǧyzylatyn bolsa, būl jalpy halyqtyŋ bailyǧy bolyp sanalady.
«Ormany bar öŋır – är uaqytta bai öŋır. Myna ormannyŋ ışınde alǧaş otyrǧyzylǧan aǧaş 15-20 metrge deiın östı. Işınde joiylyp bara jatqan elık te, qoian da, tülkı de, maral da bar. Bügın elık, maral, qyrǧauyl jıberıp otyrmyz. Būl, bırınşıden halyqtyŋ demalatyn jerı. Ekınşı jaǧynan, jazdyŋ künı būl saiabaq, al qystyŋ künı jelden qorǧaidy, qalanyŋ klimatyn özgertedı. Būl da memleket qūrumen bırge, täuelsızdıgımızben bırge, Astanamyzdy salumen bırge memleketke kerektı ülken şarua dep esepteimın» dedı Prezident.
İgı bastamany jüzege asyruda ormanşylardyŋ eŋbegı joǧary ekenın aitqan Elbasy olarǧa alǧys aitty. Degenmen, älı de atqarylatyn jūmystar köp ekenın eskerttı.
Jalpy, 1997 jyldan 2013 jylǧa deiın otyrǧyzylǧan aǧaş köşetterınıŋ jalpy audany 70 myŋ gektardy qūraidy. Onyŋ 15 myŋy Astana aumaǧynda bolsa, qalǧan 55 myŋy qala syrtynda eken. Elbasy 2020 jylǧa deiin orman kölemın 100 myŋ gektarǧa deiin jetkizu közdelgenın atap öttı.
Aita ketken jön, jasyl ormanda aǧaş otyrǧyzumen bırge haiuanattar älemın damytu qatar qolǧa alynuda. Mūnda qoiandar ösırılıp, qūstar tırşılık etude. Mäselen, qūstardyŋ türın köbeitu üşın qyrǧauyl tūqymdaryn ösıru, köbeituge maŋyz berılgen. Sebebı, köp kütımdı qajet ete bermeitınqyrǧauyldar aiazǧa tözımdı keledı. Jyldam köbeietındıkten, üş jyl ışınde inkubasiia arqyly 3210 jūmyrtqadan 2333 qūs önıp şyqqan.
Şara soŋynda Prezident bos jerlerge aǧaş otyrǧyzu arqyly Astananyŋ jasyl aimaǧyn tyǧyzdandyru jūmystaryn odan ärı jalǧastyru qajettılıgıne nazar audardy.
Gülmira AIMAǦANBET