Memleket basşysy biyl Joldauynda atap ötkendei, MSAK, iaǧni medisinalyq-sanitariialyq alǧaşqy kömektı ūiymdastyru – densaulyq saqtau jüiesınıŋ maŋyzdy bölıgıne ainaldy. Köptegen medisinalyq-äleumettık mäselenıŋ şeşımı MSAK-tyŋ tiımdılıgıne bailanysty bolyp otyr. Onyŋ üstıne, koronavirus infeksiiasynyŋ aldyn aluda da osy salanyŋ rölı arta tüstı. Emhanalardyŋ jūmysyn belsendı, formaty jaǧynan halyqqa yŋǧaily etıp, qyzmet körsetu kölemın arttyru kerek. Osylaişa alǧaşqy medisinalyq-sanitarlyq kömek ädısterı tübegeilı qaita qaralmaq.
Būl mäselenı elordada ötken «COVID-19 – MSAK üşın ülken sabaq» atty halyqaralyq ǧylymi-praktikalyq konferensiiada QR Densaulyq saqtau ministrı Aleksei Soi köterıp, pandemiia kezınde elımızdegı alǧaşqy medisinalyq kömek körsetu jüiesın damytudyŋ negızgı mäselelerın talqylady. DDSŪ Europalyq densaulyq saqtau ortalyǧy, atalǧan ūiymnyŋ Qazaqstandaǧy ökıldıgı, Gruziia, Litva, Ukraina elderınen kelgen därıgerler, ǧalymdar, sarapşylar men öŋırlerdegı därıgerlerdıŋ basyn qosqan şarada ministr COVID-19 pandemiiasy memleketter men qauymdastyqtardyŋ, eŋ aldymen densaulyq saqtau jüiesınıŋ zamanaui jahandyq syn-qaterge daiyndyǧyn baǧdarlaityn indikatorǧa ainalǧanyn jetkızdı. Al Qazaqstannyŋ koronavirus infeksiiasynyŋ alǧaşqy tolqynynan alǧan sabaǧy – MSAK-ty nyǧaitu.
MSAK qyzmetınıŋ sapaly boluyn talap etetın taǧy bır faktor – koronavirusty emdeudıŋ klinikalyq hattamasyna säikes nauqastardyŋ ambulatoriialyq deŋgeide, iaǧni üide emdeluı mümkın ekendıgı. Atap aitqanda, olar simptomsyz, jeŋıl, ortaşa auyr deŋgeide jūqtyrǧandardy auruhanaǧa jatqyzbaidy. Koronavirus infeksiiasynyŋ barlyq türlerın tırkeu üşın elorda emhanalaryna jıberıledı. Sodan keiın uchaskelık därıger olardyŋ jaǧdaiy men nauqasty emdeu joldaryn anyqtau üşın bailanysady. Elordalyq qoǧamdyq densaulyq saqtau basqarmasynyŋ habarlauynşa, eger adamda klinikalyq körınıster bolmasa, nauqas üi karantinınde bolady jäne onyŋ emhanasynyŋ därıgerlerı qoŋyrau şalu nemese beine qoŋyrau arqyly qaşyqtyqtan baqylaidy.
PTR testı oŋ nätije berıp, bıraq aurudyŋ klinikalyq belgılerı joq adamdar 14 kün baqylauda bolady. Būl inkubasiialyq kezeŋ, auru damuy mümkın, sondyqtan olar QR Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ būiryǧyna säikes üi jaǧdaiynda BMSK medisinalyq baqylauynda bolady. Olardy medisina qyzmetkerlerı onlain baqylap otyrady, iaǧni mūndai nauqastardy emdeu qaşyqtyqtan jürgızıledı.
Basqarma ökılderı emhanalardyŋ mamandary telefon arqyly jäne messendjerler arqyly simptomsyz nauqastarmen bailanys jasaitynyn aitady. Kün saiyn medisina qyzmetkerlerı mūndai nauqastarǧa qoŋyrau şalyp, olardyŋ jaǧdaiyn bıledı. Eger jūqtyrǧan adamnyŋ äl-auqaty 14 kün ışınde naşarlamasa, onda monitoring alynyp tastalady. Simptomdar paida bolǧan kezde – dene temperaturasynyŋ joǧarylauy, jötel, tynys aludyŋ qiyndauy, entıgu bolsa, uchaskelık därıger jaŋa em joldaryn qabyldaidy nemese auruhanaǧa jatqyzu qarastyrylady. Eger auru simptomsyz türde bolsa, onda pasientter basqalarǧa jūqtyru qaupın tudyrmau üşın oqşaulanuy qajet. Sondai-aq salauatty ömır saltyn ūstanu, jaqsy tamaqtanu jäne ūiqy rejimın saqtau qajet.
Üide oqşaulau kezınde aurudyŋ jeŋıl jäne ortaşa türlerımen auyratyn adamdar salǧyrt ömır saltyn ūstanbauy qajet, sūiyqtyqty jetkılıktı mölşerde qabyldauy kerek. Pasientter temperaturany, puls jiılıgın, tynys aludy, qan qysymyn, saturasiiany (pulsoksimetr bolǧan kezde) baqylauy qajet.
– Adamnyŋ dene qyzuy köterılse, jötelse bırınşı kezekte emhanadaǧy medisinalyq kömekke nemese jedel järdem qyzmetıne jügınedı. Osy ekeuınıŋ arasyndaǧy özara ärekettestıktı qamtamasyz etu üşın arnaiy alǧyşart bekıtıldı. Osy ekı kezeŋde medisinalyq kömek qajet etken nauqastyŋ densaulyq jaǧdaiyna baǧa beru kerek. Qajet bolsa, ony auruhanaǧa jatqyzu nemese alǧaşqy medisinalyq sanitarlyq kömek ūiymdarynda medisinalyq kömek körsetu, därı-därmekpen qamtamasyz etıp, üi jaǧdaiynda emdep şyǧu maŋyzdy. Bastapqyda nauqasqa AMSK ūiymynda tiıstı medisinalyq kömek körsetılmei, aurudyŋ asqynuyna jol bersek, bızdıŋ tarapymyzdan aşylǧan tösek-oryndar, medisinalyq ūiymdardy qamtamasyz etken medisinalyq jabdyqtardyŋ mänı bolmaidy, – deidı qalalyq qoǧamdyq densaulyq saqtau basqarmasy basşysynyŋ orynbasary Äliia Rüstemova.
Bügıngı taŋda Basqarmaǧa qarasty 32 medisinalyq ūiym bar. Onyŋ 16-sy alǧaşqy medisinalyq-sanitarlyq kömek ūiymdary bolsa, 10-y – stasionarlar. Soǧan qosa 1 jedel järdem qyzmetı, 1 joǧary medisinalyq kolledj, 1 arnaiy medisinalyq jabdyqtarmen qamtu mekemesı, 1 balalar üiı, 1 patologoanatomiialyq biuro jūmys ısteidı. Odan bölek, 19 jeke medisinalyq ūiym qyzmetı atqaryp, oǧan qalanyŋ 280 myŋ halqy tırkelgen.
