Elbasy «Pedagog märtebesı turaly» zaŋdy äzırleu kerektıgın tapsyrǧany belgılı. Atalmyş qūjatta mūǧalımderdıŋ jüktemesın azaityp, jönsız tekserıster men mındetten tys funksiialardan bosatudy naqtylady. Osyǧan orai Bılım jäne ǧylym ministrlıgı resmi portalda aşyq alaŋ ūiymdastyrdy. Künı keşege deiın oǧan elımızdıŋ är aimaǧyndaǧy 300-ge juyq ūstazdan türlı ūsynystar kelıp tüsken. Bızdı alaŋdatatyny – ūstazdardyŋ sol ūsynystary şyn mänınde eskerıle me?
Mūǧalım eŋbegı baǧalanbaidy
Zaŋ jobasyn talqylauda ūstazdar men ata-analar öte belsendılık tanytuda. Kelıp tüsken ūsynystardy saralasaq, mūǧalımderdıŋ basym bölıgı qaǧazbastylyq pen şamadan tys jüktemeden qūtylǧylary keledı. Jaŋartylǧan oqu baǧdarlamasy men jalaqynyŋ tym azdyǧyna da alaŋdaityndar köp eken. Al jasy kelgen ūstazdar qauymy eŋbek ötılderıne säikes erterek zeinet jasyna şyǧu turaly ūsynystaryn aitqan.
Mäselen, Bılım beru ısınıŋ üzdıgı Talǧat Änuarbekūly özınıŋ otyz üş jyldyq täjıribesıne süiene otyryp, bügıngı qoǧamda mūǧalım eŋbegınıŋ baǧalanbaitynyn aitady.
«Mūǧalımderdıŋ eŋbegı dūrys baǧalanbaidy. Bır ǧana mysal keltıreiın. Bılım salasynda qyryq jyldan astam eŋbek etken, joǧary bılımdı, joǧarǧy sanatty bastauyş synyp mūǧalımın zeinetkerlık jasqa şyqqan kezde audandyq bılım bölımınıŋ maqtau gramotasy, azyn-aulaq ydys-aiaq syiǧa tartyp şyǧaryp saluy köŋılge qonbaityn körınıs. Būl dūrys emes. Mūndai körınıs bızde ǧana emes, barlyq jerde bar dep oilaimyn. Äsırese, auyldyq jerlerde köp kezdesedı. Öitkenı däl osyndai jaǧdai özım jūmys jasaǧan mektepte ekı-üş ret qaitalandy. Osy jaǧdaidy «Mūǧalım märtebesı turaly zaŋda» bır jüiege keltıru kerek» deidı ol. Oqytuşynyŋ aituynşa, jūmysyn jaŋa bastaǧan maman zeinetkerlık jasqa deiın 40 jyldan astam jūmys ısteuge mäjbür. Sondyqtan būrynǧy 25 jyldyq eŋbek ötılmen zeinetkerlıkke jıberudı qalpyna keltırudı ūsynady. Al auyldyq jerde jūmys ısteitın mūǧalımderge äleumettık ötemder üşın jylyna 1000 teŋge bölu külkılı ekenın aityp, küiınedı.
Qazaq tılı qysqaryp bara ma?
«Qazaq synybyndaǧy qazaq tılı men ädebietınıŋ saǧaty jyl saiyn qysqaruǧa ūşyrauda. Būl dūrys emes, kerısınşe saǧat sany köbeiu kerek» deidı Baǧila Izbasarqyzy esımdı ūstaz. Ūstazdardyŋ jan aiqaiyna üŋılsek, saǧattan bastap, äleumettık jaǧdaiǧa deiın şeşımın tappaǧan mäseleler jetıp artylady. Bastauyş synyp ūstazdary jükteme saǧat aqysyn joǧary synyptyŋ jükteme aqysymen bırdei töleudı talap etse, jaŋa oqu baǧdarlamasyna sai materialdyq bazasy qalyptaspaǧan mektepter de bar eken. Üiı joq, şalǧaida päter jaldap tūratyn, ailyǧy şailyǧyna jetpeitın mūǧalımder qoljetımdı baspanamen qamtamasyz etudı nemese jataqhana mäselesın respublika kölemınde qaita qaraudy sūraidy.
Jalpy, Prezident bergen tapsyrmany oryndau üşın «Pedagog märtebesı turaly» QR Zaŋynyŋ jobasy men Tūjyrymdama äzırlendı. Atalǧan tūjyrymdamada ūstazdar kötergen saǧat mäselesıne erekşe nazar audarylǧan. Iаǧni, memlekettık bılım beru ūiymdarynda oqu-tärbie prosesın tıkelei jüzege asyratyn pedagogikalyq qyzmetkerlerge ailyq jalaqyny esepteu üşın aptasyna normativtık oqu jüktemesı qoldanystaǧy zaŋmen 18 saǧat bolyp naqtylandy. Sonymen qatar mektepterdıŋ aptasyna bes kündık oquǧa köşu üderısınıŋ de oŋ äser etetını jazylǧan. Al pedagogtardy şamadan tys qosymşa jüktemelerden bosatu maqsatynda ministrlıkte pedagog qyzmetkerlerı üşın jürgızıletın 5 qūjat qana ūsynylatyn bolady. Onyŋ keibırı elektrondy qūjatta toltyrylmaq. Tūjyrymdamada mektep sömkesıne qatysty zertteulerdıŋ de qorytyndysy ūsynylǧan. Būl rette mektep sömkesınıŋ auyrlyǧy mektep oquşysy salmaǧynyŋ 10-18 paiyzynan asyp ketpegen jön. Osy mäselenı zerdeleu nätijesınde 1-3-synyp oquşylary üşın – 1,5 -2,0 kg-nan; 4-5-synyp üşın – 2,0-2,5 kg-nan; 6-7-synyp üşın – 3,0-3,5 kg-nan jäne 8-11-synyptardyŋ sömkesınıŋ salmaǧy 4,0-4,5 kg-nan aspau kerek delıngen.
Ömır ŞYNYBEKŪLY, bılım beru ısınıŋ üzdıgı:
Pedagog märtebesın aiqyndaityn zaŋǧa enuı tiıs baptar:
1. Bılım basqarmalaryn jergılıktı äkımşılıkten QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ qūzıretıne ötkızu kerek (Mektep mūǧalımderın öz mındetıne jatpaityn jūmystardan osy qadam ǧana qūtqara alady).
2. Mektep mūǧalımınıŋ ortaşa jalaqysy joǧary boluy tiıs. Jalaqynyŋ joǧary boluy mamandyqqa degen bäsekenı küşeitedı. Bäseke bolǧan jerde sapa bolady.
3. Er mūǧalımderdı 55 jastan, äiel mūǧalımderdı 50 jastan zeinetke şyǧaru kerek.
4. Mūǧalım qauıptı mamandyq bolyp qaldy.
Sondyqtan mūǧalımge qol jūmsaǧan adamǧa qūqyq qorǧau organy qyzmetkerıne qol kötergen adamǧa taǧaiyndalatyndai jaza qoldanyluy tiıs.
5. Biudjetten mektepterdı jöndeuge bölıngen qarajat BAQ betınde jariialanuy tiıs (Sonda mūǧalımder men ata-analardan mekteptı jöndeuge aqşa jinau qiynǧa soǧatyn bolady).
– Zaŋ jobasyn daiyndauǧa qatardaǧy mūǧalımder de tartyluy tiıs.
– Zaŋ jobasy BAQ betterınde aşyq talqyǧa tüsuı kerek.
Äsel MŪRATHANQYZY, balabaqşa qyzmetkerı:
On jyldan berı balabaqşada jūmys ısteimın. Mektepke deiıngı mekemede 2 jastan bastap 5 jasqa deiıngı balalar tärbielenedı jäne är topta 25 baladan bolady. Äiel adamǧa jasy ūlǧaiǧan saiyn kışkentai balalarmen jūmys ısteu qiyndyq tudyrady. Sebebı mektep jasyna deiıngı balalar köp qimyldy ūnatady. Olarmen jūmys ısteu şapşaŋdyqty talap etedı. Mysaly, seruenge kiındıru eŋ köp degende 15-20 minutta jüzege asyryluy tiıs. Sebebı odan asyp ketse, qalyŋ kiıngen balalardyŋ aldy terlei bastaidy. Al 2-3 jastaǧy balalar eresektıŋ kömegıne mūqtaj. Al 63-ke deiın tärbieşıler kışkentai balalarmen bırge qalai jügıredı, qalai sekıredı? Ol kısılerdıŋ jasyn syilap kei jerde talap qoimai jatamyz, sonda jūmysymyzdyŋ sapasy qaida? Jalaqysy az dep, jastar onsyz da kelmeidı. Osyǧan orai balabaqşa salasynda üzdıksız eŋbek etıp kele jatqan tärbieşıler men kömekşılerdıŋ zeinetkerlık jasyn qysqartsa eken deimın.
