Soŋǧy jyldary Astanada ǧana emes, elımızdegı päter ielerı kooperativterınıŋ (PİK) jūmysyna halyqtyŋ köŋılı tolmaityny turaly mälımetter jiı tarady. Bır ökınıştısı, tozyǧy jetken lift qondyrǧylarynyŋ auystyrylmauy sebeptı qaiǧyly oqiǧalarmen aiaqtalǧan jaǧdailar da boldy. Bız osy tūstan Astana qalasynyŋ Qorşaǧan ortany baqylau jäne sapa basqarmasy Esıl audany inspeksiia bölımınıŋ bas mamany Ernar Qiiabaevpen jolyǧyp, kökeide jürgen sūraqtarymyzdy qoidyq.
– Ernar myrza, sözımızdı tūrǧyn üi şaruaşylyǧy töŋıregınde bolyp jatqan özgerısterden bastasaq. Jaŋa jüie halyqqa qanşalyqty qolaily bolmaq?
– Ras, PİK qyzmetıne halyqtyŋ köŋılı tolmaityn. Türlı şaǧymdardy da estıdık, tūrǧyndardyŋ pıkırın de bıldık. Endı būl problemalar köp ūzamai şeşımın tabady degen oidamyn. Qazır osyǧan bailanysty jaŋa zaŋ jobasy äzırlenıp, talqylanyp jatyr. Öz kezegınde Prezident Äkımşılıgı men Premer-ministr keŋsesınıŋ eskertulerı engızılıp, kemşın tūstary basty nazarǧa alyndy. Būrynǧy problemalardyŋ şeşım joldary nazarǧa alynǧan soŋ zaŋ jobasy äzırlendı. «Qazaqstan Respublikasy Tūrǧyn üi qatynastary» turaly zaŋ qazır Ükımettıŋ №570 qaulysymen 17 qyrküiek künı Parlamenttıŋ Mäjılıs palatasynyŋ qarauyna jıberıldı. Qazır ol tolyqtai qarastyrylyp jatyr.
– Jaŋa zaŋ jobasynyŋ qandai artyqşylyqtary bar? Qandai mäseleler qozǧaldy?
– Tūrǧyndardyŋ osy salada köŋılı tolmaityn tūstary köp. Osyǧan bailanysty jaŋa zaŋ jobasynda talqylanǧan basty mäsele PİK jūmystarynyŋ jüiesın özgertu boldy. Qazırgı zaŋnyŋ normasynda 4 forma bar. Naqtyraq aita ketsem, alǧaşqysyna 20 adamǧa deiın özderı basqaratyn üiler kırse, ekınşı türı päter ielerı kooperativınen qūralady, üşınşısıne zaŋdy tūlǧalar qarastyrylǧan. Al soŋǧysyna zaŋǧa qaişy kelmeitın, iaǧni tūrǧyn üi-qūrylys kooperativterı, qoǧamdyq bırlestıkter kıredı. Endı osynyŋ bärın menşık ielerınıŋ bırlestıgı (MİB) degen jüiege keltıru közdelıp otyr. Bylaişa aitqanda, 10 päter menşık iesı aşylsa, MİB boluy kerek. Onyŋ bır banktık şoty, qyzmet körsetu kompaniialarynyŋ bırımen jasalǧan kelısımşarty boluy tiıs. Būl joǧaryda aitylǧan qaiǧyly jaǧdailardyŋ aldyn aluǧa septıgın tigızedı.
– Osyǧan deiın tūrǧyn üidıŋ aumaǧynda qandai da bır apatty jaǧdai bolsa nemese podezd ışıne jöndeu jūmystary jürgızılse, päter ielerı qajet qarjyny bırlesıp töleitın.
– İä, būryn mūndai jaǧdai bolatyn. Mäselen, tūrǧyn üidıŋ qūbyry jarylsa, küzdıgünı nemese köktemde, jaŋbyrly künderı joǧary qabattan su tamşylasa, injenerlık jüiesı jöndeu jūmystaryn qajet etse, qarjyny tūrǧyn üidegı päter ielerı ortaqtasyp şyǧaratyn. Bıraq mūnda ülken bır problema – şyǧyn kölemı az bolmaidy, bırneşe million teŋgenı qūrap jatatyn kezder jiı kezdesedı. Al ärbır päterge bölıngen somany bırı tölese, ekınşısı sozyp, bıraz uaqyt jürıp alatyn. Bır mezette qajet somany jinau mümkın emes edı. PİK qyzmetkerlerıne osy jaǧy aitarlyqtai mäsele tudyratyn. Bıraq bertın kele būl problemanyŋ da şeşım joldary tabyldy. Özderıŋız bıletındei, qazır «Qazaqstan Respublikasy Tūrǧyn üi qatynastary» turaly zaŋynyŋ 35-babynyŋ 8-tarmaǧyna säikes, maqsatty alymdar jinalmas üşın tūrǧyndar jinaq şotyn aşyp, soǧan eseptık körsetkışten är şarşy metrıne 0,02 paiyz, iaǧni 48 teŋgeden tölep otyrady. Mıne, osy jinalǧan qarjy joǧaryda aitylǧan tötenşe jaǧdai kezındegı şyǧyndarǧa jūmsalady. Ol päter menşık ielerı qabyldaǧan şeşımge säikes qana jaratylady.
– Al PİK qyzmetkerlerınıŋ jalaqysy maqsatty alymdardyŋ esebınen qarastyryluy mümkın be?
– Joq, ondai jaǧdai kezdesken emes. Olardyŋ jalaqysy – maqsatty alym, iaǧni tūrǧyn üilerdıŋ jinaq şotynan müldem qarastyrylmaidy. Tūrǧyndardyŋ aima-ai töleitın aqşasynan jinalǧan qarjyda ǧana PİK basşysynyŋ jalaqysy, körsetetın qyzmetterı qarastyrylady.
Sūhbattasqan
Aian ÄBDUÄLİ
