Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev qoǧamǧa tübegeilı jaŋaru tūjyrymdaryn ūsynyp otyr. Osy negızde endı sybailas jemqorlyq pen jeŋūşynan jalǧasuǧa, jatypışerlık pen aramtamaqtyqqa, asyrasılteuşılık pen maqtanqūmarlyqqa qarsy dendep küres jürgızıletın bolady. Bıraq ol üşın eŋ äuelı ışkı tärtıp küşeitıluı tiıs. Işkı tärtıptıŋ küşeiuı üşın adamdardyŋ ışkı ıster organy qyzmetkerlerıne berık senımı boluy kerek. Al özara senım bolu üşın polisiia men qarapaiym halyqtyŋ araqatynasy būryn bolmaǧan därejede jaqsara tüsuı äbden qajet-aq. Mıne, osy negızde qazır qazaqstandyq polisiiada bırşama oŋtaily ıster qolǧa alyndy.
Kiım auystyryldy, endıgı özgerıs qandai?
Polisiiaǧa reforma jasau kerektıgı qaşannan berı aitylyp kele jatyr. Bızdıŋ qoǧamdyq tärtıp saqşylary halyqpen qarym-qatynas jaǧynan da, käsıptılık bılıktılık jaǧynan da oza şauyp tūrmaǧandyǧy keibır syn saǧattarda aiqyn aŋǧarylyp qalyp jatady. Mūny joǧary mınberlerde bilık ökılderınıŋ özderı bükpesız moiyndap jür. Degenmen keiıngı kezde elımızde ışkı ıster organy qyzmetkerlerıne qataŋ talappen bırge memleket tarapynan barynşa qoldau, kömek te körsetılıp jatyr. Işkı ıster ministrlıgı jyldar boiy qoǧam men adamdar arasynda qalyptasyp qalǧan polisiiaǧa degen nemqūraidylyqty joiu üşın bar küşın saluda. Soŋǧy bes jylda osy salada bırşama özgerıs baiqaluda. Aitalyq, qazır jol polisiiasy būrynǧydai būtanyŋ arasyna tyǧylyp tūryp jürgızuşılerdı ūstamaidy. Jol boiynyŋ barlyǧynda polisiianyŋ mobildık qosyndary qoiylǧan.
Memleket basşysynyŋ tapsyrmasymen 2019 jyldan berı özara qarym-qatynastaǧy servistık ülgıge köşuge baǧyt ūstaldy. Būl degen söz keiıngı kezde polisiia jūmysty basqaru stilı men ūiymdastyru strategiiasyn, qordalanǧan keibır mäselelerdı qoǧammen aqyldasa otyryp şeşuge bet tüzegendıgın bıldıredı.
Sondai-aq Qazaqstan Prezidentı 2022 jyldy «Balalar jyly» dep jariialaǧaly polisiianyŋ mekteppen, ondaǧy ata-analar komitetımen özara bailanys jūmystary da jandana tüstı. Öitkenı endı būdan bylai iuvenaldy polisiia mektepte otyrmaityn bolady. Esesıne özıne bekıtılgen aumaqta aldyn alu jūmystaryn jürgızıp, qauıpsızdıkke köbırek köŋıl böluı qarastyrylǧan.
Jaqynda poliseilerdıŋ kiım ülgılerı özgerdı. Eŋ soŋǧy ret elımızde polisiia qyzmetkerlerınıŋ kiım ülgısı 2005 jyly auysqan bolatyn. Degenmen uaqyt öte kele būl formanyŋ da zaman talabyna sai kelmeitındıgı baiqala bastady. Söitıp, sala basşylary kiım ülgısın özgertuge bırneşe jyl daiyndyq jūmystaryn jürgızdı. Endı, mıne, Jol kartasyn jaŋǧyrtu aiasynda sol köpten josparlanǧan auqymdy ıs jüzege asyrylyp otyr.
Bır mausymda elordalyq uchaskelık polisiia inspektorlaryna arnalǧan 6000 dana jaŋa kiım ülgısı äzırlendı.
Ötken aptada Nūr-Sūltan qalasynyŋ uchaskelık inspektorlary tūrǧyn üilerdıŋ aulasynda şylym şekken, kül-qoqys tastaǧan 48 adamdy äkımşılık jauapkerşılıkke tartty.
Tūrmystyq qaldyqtardy uaqytynda şyǧarmaǧan 56 merdıgerlık ūiymǧa, 64 PİK pen MİB-ke 3 mln. 700 myŋ aiyppūl salyndy
Jaŋa kiımdı eŋ äuelı elordada uchaskelık jäne patruldık polisiia qyzmetkerlerı kidı. Rasymen de, olardyŋ alǧaşqy bolyp mūndai qūrmetke ie bolatyn jönı bar. Joǧaryda atap ötkenımızdei, «polisiianyŋ servistık modelı» qanatqaqty jobasy aiasynda «tiımdı uchaskelık polisiia inspektory» ülgısı de qolǧa alynǧan edı. Osy negızde tärtıp saqşylarynyŋ jūrtqa jaqyndai tüsuı, olarmen etene tyǧyz qarym-qatynasta jūmys ısteuı naqty ömırlık täjıribege engızılude.
Poliseilerge arnalǧan kiım ülgısın ärtürlı klimattyq jaǧdailarda qyzmet atqaratyn qyzmetkerlerdıŋ ūsynys-tılekterın eskere otyryp, olarǧa barynşa yŋǧaily ärı qolaily etıp jasauǧa erekşe köŋıl bölıngen. Uchaskelık polisiia inspektorlaryna arnalǧan jekelegen nysandy kiım äzırlengen. Osyǧan bailanysty jetondar, emblemalar, jūldyzdar jäne kokardalar toqyma matalarǧa auystyrylǧan. Sonymen qatar barlyq sūlbasy boiynşa jaryq şaǧylystyratyn elementterge erekşe köŋıl bölıngen, būl joldaǧy qauıpsızdık deŋgeiın arttyrady.
Qanatqaqty joba jüzege asyrylǧaly uchaskelık inspektorlardyŋ tanymaldyǧy üş ese ösıp, jūmystarynyŋ aqparattyq deŋgeiı de aitarlyqtai köterılıptı. Bır sözben aitqanda, ışkı ıster organdaryndaǧy jaŋaru joldary öz jemısın berude dep aituǧa bolady.
Jaŋaru men ılgerıleu mümkındıgı
Keibır saparşylardyŋ pıkırınşe, būryn pogon taqqan myrzalardyŋ qyzmetı şūǧyl oryndap tastaudy, bıreudı jazalaudy osyǧan bailanysty äp-sätte şeşım qabyldaudy qajet etken bolsa, keiıngı kezde zaman talabyna orai pärmendı eskertu ädısterı köbırek qoldanylady eken. Ekınşı sözben aitqanda, qazır polisiia qyzmetkerıne oqiǧanyŋ bolǧandyǧyn tırkegennen görı, onyŋ aldyn alu mümkındıkterın köbırek qarastyru talaby qoiylyp otyr.
Osy tūrǧyda uchaskelık inspektorlardyŋ jūmysyna köbırek nazar audaryluda. Būryn olardy är audanǧa bölıp-bölıp taǧaiyndaǧan bolsa, qazır uchaskelık inspektor tek özı jūmys ısteitın uchaskede tūryp, tek sol özı tūrǧan aumaqqa jauap beretın bolady. Ärı ol sol jerde mümkındıgınşe bes-on jyl jūmys ısteuı kerek degen de qaǧida bar. Būl ne üşın engızılıp otyr? Öitkenı neǧūrlym köbırek tūrsa, sol uchaskenıŋ qordalanǧan mäselelerımen, sol jerdegı adamdardyŋ tüiındı tüitkılderımen etene tanysa tüsedı. Adamdardyŋ tynys-tırşılıgın, bır-bırımen qarym-qatynasyn jaqsyraq bıle tüsedı. Būl alǧa qoiǧan tüpkı maqsatty oryndau üşın de, jūmystyŋ sapasyn jaqsarta tüsu üşın de jasalyp otyrǧan qadam ekenı belgılı.
Işkı ıster salasyndaǧy jaŋarudy qatardaǧy qyzmetkerlerden emes, eŋ bırınşı basşylyqtan bastau kerek degen pıkır de qazır köbırek aityla bastady. Osyǧan orai, polisiianyŋ servistık ülgısı jobasyna säikes mamandardyŋ bılımın köteruge den qoiyluda. Işkı ıster organdarynyŋ jūmysyna reforma jürgızu kerek degende elımızde jūmys osydan bastalǧan siiaqty. Al odan ärı jūmysty jaŋaşa jürgızudıŋ türlı amal-täsılderı men aişyqty joldary bar. Köbı şetel täjıribesıne süienedı. Mäselen, keibır sarapşylar fransuzdardyŋ tärtıptı qadaǧalap, jūmystaryn özara bäsekege qūratyn üş qūrylymyn tiımdı dep ataidy. Olarda, negızınen, ūlttyq polisiia bölımşesı ışkı ıster bölımşesıne qarasa, jandarmeriia Qorǧanys ministrlıgıne baǧynady eken.
Qalai degenmen de ışkı ıster salasynyŋ jūmysynda qozǧalys bar. Osy qozǧalys odan ärı ılgerıleuge jol aşady degen senım mol. Oǧan qosa, vedomstvoǧa täjıribelı jaŋa basşynyŋ keluı de köpşılıktıŋ ümıtın oiatyp, jaŋaru men jaŋǧyruǧa mol mümkındıkter tuǧyzǧandai.
