Jylu jäne elektr energiiasynyŋ tarifı tömendedı. Jai ǧana tömendep qoiǧan joq. Elektr energiiasyn taratuşy kompaniialardaǧy nebır bylyq äşkere bolyp, keibır lauazymdy tūlǧanyŋ basy dauǧa qaldy. Bastysy, maŋyzdy mäsele tūrǧyndardyŋ paidasyna şeşıldı.
Būl ıstı Memleket basşysy Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ özı qolǧa alyp, Qauıpsızdık keŋesınıŋ otyrysynda baǧaǧa qatysty ymyralastyqqa jäne sybailas jemqorlyqpen bailanysty qūqyq būzuşylyqqa jol bergen ökılettı memlekettık organdardy tekserudı tapsyrdy.
– Jylu men elektr energiiasyna tölenetın aqyny qosa alǧanda, tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq qyzmetterınıŋ şyǧyndary halyqtyŋ jalpy şyǧyndarynyŋ basym bölıgın qūraidy. Tarif joǧary bolǧan saiyn otbasy biudjetıne tüsetın salmaq ta auyrlai bermek. Naqty ekonomikalyq negızdemelersız tarif öspeuge tiıs. Tarif köteru jönındegı ärbır şeşımdı qabyldaǧan saiyn, eŋ aldymen, halyqtyŋ tölem qabılettılıgın eskergen jön. Energetika ministrlıgı tūtynuşylar tölegen ärbır tiyn üşın jauap
beruı tiıs. Būl qarajat ekonomikamyzdy damytuǧa jūmsaluy qajet. Halyq qarajattyŋ qaida jäne qandai maqsatqa jūmsalǧanyn bıluı kerek, – dedı Prezident.
Vise-ministrdıŋ bylyǧy äşkerelendı
Bas prokuror Qairat Qojamjarovtyŋ sözınşe, tozyǧy jetken qondyrǧylardy jaŋartu üşın kompaniialarǧa 2009 ben 2015 jyldar aralyǧynda tariftı ekı ese köteruge rūqsat berılgen. Sodan 2016 jyldan bastap elektr qūny qaita arzandau kerek bolǧan. Bıraq qondyrǧylar da jaŋarmai, baǧa da ekı esege sol küiı tömendemegen. Sonymen qatar, Bas prokuror jaqynda ǧana Energetika vise-ministrı bolyp taǧaiyndalǧan Anatolii Şkapurany 215 mln teŋgenı jymqyruǧa qatysy bar ekenın mälımdedı.
– Bır ǧana prokurorlyq tekserıstıŋ nätijesınde
29 milliard teŋgenıŋ şyǧyny anyqtaldy. Būl derek boiynşa şeneunıkterge terıs qylyq jäne beiqamdylyq äreketterı üşın 7 qylmystyq ıs qozǧaldy. Onyŋ ışınde jaqynda ǧana vise-ministr bolyp taǧaiyndalǧan Saran qalasynyŋ būrynǧy äkımı Şkapura myrzanyŋ da zaŋǧa qaişy äreketterge qatysy bar bolyp şyqty. Ol Saran qalasyndaǧy jyluǧa arnalǧan qūral-jabdyqtarǧa 2015 jyly bölıngen qarjynyŋ qaida jūmsalǧanyna jauap beruı tiıs. Öitkenı 215 million teŋgege 274 jylu esepteuış qūraldary ornatylǧanmen, Saranda älı künge deiın jylu ortalyǧy qarastyrylmaǧan. Būl derek boiynşa qazır tergeu ısterı jürgızılude, – dedı ol. Aita keteiık, sybailas jemqorlyq deregı boiynşa qamauǧa alynǧan eks Energetika vise-ministrı Baqytjan Jaqsalievtıŋ ornyna ötken aida 2014 jyldyŋ qaraşasynan 2017 jyldyŋ mamyr aiyna deiın Qaraǧandy oblysyna qarasty Saran qalasynyŋ äkımı bolyp qyzmet atqarǧan Anatolii Şkapura kelgen bolatyn.
Alaida Energetika ministrı Qanat Bozymbaev būl jaily eşteŋe bılmeitının, tıptı künı keşe ǧana estıgenın jetkızdı. Vise-ministrler Ükımettıŋ qaulysy boiynşa taǧaiyndalatynyn tılge tiek etken ol orynbasarynyŋ täjıribelı adam ekenın aityp, onyŋ būl ıstı dūrys tüsındıretınıne senım bıldırdı.
Monopolisterdıŋ syry belgılı boldy
Astana qalalyq prokuraturasy «Astana-Energiia» AQ, «Astana-REK» AQ jäne «Astana-Teplotranzit» AQ, «Astanaenergosbyt» JŞS siiaqty monopolisterdıŋ jylu jäne elektrmen qamtamasyz etu tarifterıne tekserıs jürgızdı. Nätijesınde atalmyş kompaniialardyŋ tabiǧi monopoliialar arasynda bırqatar zaŋnamany būzǧany anyqtalǧan. Onymen qosa, būl kompaniialar biudjet qarjysyn jönsız paidalanyp, investisiialyq baǧdarlamalardy jüzege asyrmaǧan. Mysaly, «Astanaenergosbyt» JŞS antimonopoliialyq organmen 1 kVt/saǧatty 11,8 teŋgege jüzege asyratyn bolyp kelısken. Alaida ıs jüzınde ekı ese arzan baǧaǧa satyp alyp, şyǧyndar smetasyn uäkılettı organ bekıtken somanyŋ 5 paiyzynan astamyn, iaǧni ötken jyly 474 mln teŋgenıŋ şyǧyny oryndalmaǧan. Endı būl soma tūtynuşylarǧa ötemaqy retınde berıluı tiıs. Prokuraturanyŋ üş monopoliske şyǧarǧan aktısınıŋ qorytyndysy boiynşa 1,2 mlrd teŋge somasynda elektr jäne jylu baǧalaryn tömendetetın uaqytşa ötemdık tarif engızıldı. Elektr jaryǧy kVt/saǧatyna 14,59 teŋgeden 13,89 teŋgege tömendedı.
«…Aiyppūl tölemeimız»
Al «Astana-REK» AQ kompaniiasynyŋ enşısıne būl somanyŋ 2,82 teŋgesı ǧana tiesılı eken. Būl turaly «Astana-REK» AQ kompaniiasynda ötken baspasöz mäslihatynda aityldy. Jiynda kompaniia basşylyǧy ötken jyldardaǧy atqarǧan jūmystary jaily esep berdı. Olardyŋ mälımetınşe, «Astana-REK» AQ qoiǧan elektr quatynyŋ tarifı 2015 jyldyŋ 1 qaŋtarynan 31 nauryzyna deiın kVt/saǧatyna 2,92 teŋge bolsa, sol jyldyŋ 1 säuırınen 2016 jylǧa deiın 2,89 teŋgege tömendeptı. Al 2016 jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap 2017 jyldyŋ 31 mausymyna deiın 3 teŋge bolyp qaita qymbattasa, būl baǧa byltyrǧy 1 şıldeden bastap 3,06 teŋgege artqan. Osy künderden bastap keler jyldyŋ 1 şıldesıne deiın tarif qūny 2,82 teŋgege tömendedı.
– Bızdıŋ tarapymyzǧa qarata aitylǧan tärtıp būzuşylyqtyŋ bolǧany ras. Prokuraturanyŋ mälımdemesın joqqa şyǧara almaimyz. Jalpy, bız kvazimemlekettık ūiymbyz. Bızdegı bır ǧana aksioner – ol äkımdık. Sondyqtan äkımdık basqarmalarynyŋ balansyna qaraityn, bızdıŋ kompaniiaǧa tiesılı emes keibır elektr-energetikalyq jabdyqtarǧa qyzmet körsetemız. Bıraq ol jabdyqtyŋ bärı bızdıŋ balansymyzǧa älı tolyq berılgen joq. Eger ol jabdyqtar jūmysyn toqtatsa, qalanyŋ keibır bölşekterı jaryqsyz qaluy mümkın. Sol sebeptı ol oryndarǧa bız nemese basqa kompaniia, äiteuır, qyzmet körsetuı tiıs. Būl jönınde qala äkımınıŋ tapsyrmasy boiynşa jol kartasy äzırlendı. Endı 1 mamyrǧa deiın Otyn-energetikalyq keşen jäne kommunaldyq şaruaşylyq basqarmasy sol jabdyqtardy bızdıŋ balansymyzǧa ötkızuı kerek. Osynyŋ arqasynda aldaǧy uaqytta bızdıŋ tarapymyzdan eşqandai tärtıp būzylmaidy degen senımdemız, – dedı «Astana-REK» AQ basqarma töraǧasy Aleksandr Pavlov. – Bız qazır eşqandai aiyppūl tölemeimız. Tariftıŋ tömendetıluınıŋ özı bız üşın jazalau bolyp sanalady. Tek kompaniiada bıraz uaqyt būrynǧydai kırıs bolmaidy. Alǧa qoiǧan josparlarymyzdyŋ jüzege asuy bıraz keşeuıldeidı. Bıraq būdan tūrǧyndar eşqandai zardap şekpeidı. Degenmen qala ösıp jatqandyqtan, bızdıŋ qaramaǧymyzdaǧy nysandar da artyp keledı. Ol artqan saiyn şyǧynymyz da köbeiedı. Jalpy, bız qyzmet körsetetın jelılerdıŋ 36 paiyzynyŋ tozyǧy jetken. Alaida būl – Qazaqstan üşın jaqsy körsetkış.
Zaŋsyz qarjy qalai qaitarylady?
Endı zaŋsyz jolmen alynǧan qarjy tūrǧyndarǧa qaitaryluy mümkın. Bıraq qolma-qol aqşalai emes. Tek kelesı tölemderden şegerıletın körınedı.
– Qazan aiynyŋ körsetkışı qaraşada tölenetını belgılı. Sondyqtan ötken aidyŋ tölemı elektr energiiasynyŋ tarifı qymbattamai tūrǧandaǧy bastapqy baǧamen esepteledı. Qyrküiek aiyndaǧy köterılgen tarif boiynşa qaita esepteu jürgızıldı. Kommunaldyq tölem turaly tübırtekte ärbır tūrǧynǧa artyq alynǧan qarjy qaitarylady. Iаǧni jalpy kommunaldyq tölemnen şegerıledı. Eger tūrǧyndar ötken ailardaǧy elektr energiiasyn qanşalyqty paidalanǧanyn qaitadan eseptetkısı kelse, elektr energiiamen qamtamasyz etıp otyrǧan mekemege qūjattaryn aparyp, ötınış jazuy kerek. Nemese Astana qalasy boiynşa 91-88-88 jäne
91-83-33 nömırlerıne qoŋyrau şalyp, abonent nömırın aitsa bolǧany. Qyzmetkerler män-jaidy tolyǧymen tüsındırıp beredı, – deidı «Astanaenergosbyt» JŞS baspasöz hatşysy Elmira Qūsaiynova.
Bıraq jylu üşın qaita esepteu qarastyrylmaidy eken. Öitkenı Astanadaǧy köp qabatty tūrǧyn üiler jylu beru jüiesıne 4 qazannan bastap qosylǧan. Biylǧy qyrküiekten bastap jyludyŋ da tarifı aldyŋǧy aiǧa qaraǧanda bırşama tömendegen. Osyǧan deiın jylu tarifı Gkalyna 3016,52 teŋge bolsa, qazır būl san 2842,99 teŋgege azaidy.
Eger är aidyŋ 25-ıne deiın kommunaldyq tölem jasalmasa, keşıktırılgen künderge 0,1 paiyz kölemınde üstemeaqy qosylady. Bıraq üide ūzaq uaqyt bolmaǧan jaǧdaida, kommunaldyq qyzmet üşın aqşa töleudıŋ qajetı bolmaidy eken. Mysaly, üide üş aidan asa bolmasaŋyz, energiiamen jabdyqtauşy ūiymǧa saparǧa şyǧatynyŋyz jönınde ötınış qaldyryp, sol uaqytqa deiın tūtynǧan elektr jäne jylu energiiasy üşın eseptesuıŋız qajet. Eger olai ıstemegen jaǧdaida, boryşkerler tızımıne ılıgesız.
