Qazırgı jastar mamandyqtyŋ bedelıne emes, qanşa aqşa beretınıne orai taŋdaidy. Zaman sondai, materialdyq igılık – bırınşı orynda. Sosyn ikemdı jūmys grafigı men ornalasqan jerı, ūjymdaǧy igı atmosferalyq ahual maŋyzdy. Äke-şeşesınıŋ aituymen grantpen oqyp, amal joq, ūnamaǧan mamandyqtyŋ diplomyn alǧandar ne magistraturaǧa basqa mamandyq boiynşa tapsyrady, ne aqyly kurstardy oqyp alady, ne şetel asyp, mol tabys tabudyŋ jolyna tüsedı.
Kım bolasyŋ?
Būryn köbı därıger men mūǧalımdıktıŋ jauapkerşılıgınen qaşsa, qazır ekı mamandyqtyŋ märtebesı köterılıp tūr. Öitkenı olardyŋ jalaqysy joǧary. Al auylǧa jas maman bolyp barsaŋ, kötermeaqy men tūrǧyn üige ie de bolasyŋ.
Osy mamandyqtarmen qatar, mūnai-gaz salasy mamany bolu da – «ölmeitın» käsıp. Būryn eŋ qūrmettı, mereilı mamandyq sanalatyn zaŋ fakultetı de tūǧyrdan tüsıp tūrǧan joq. Keibır talapker üşın mūndai jerge oquǧa tüsu – kädımgıdei abyroi. Al qoly qysqalar oblystaǧy auyl şaruaşylyǧy mamandaryn daiarlaityn kolledjderdı qanaǧat tūtady.
Būdan bırneşe jyl būryn är mektep, kolledjge baryp, mamandyq taŋdau turaly ügıt-nasihat jürgızıletın. Ras, qazır barlyq jerde arnauly orta bılım beretın kolledjder jeterlık. Materialdyq-tehnikalyq bazalary da myqty. Jataqhana men 3 mezgıl tamaqpen qamtylady. Oqu da, tūru da tegın. Auylşaruaşylyǧy mamandaryn joǧaltyp almau üşın ärı auyldan keşe kelıp, qalalyq jerde jyly keŋselerde qyzmet ısteudı armandaityn jasöspırımderdıŋ «betın berı qaratu üşın» bılım granttary da köbeidı. Stipendiiasy da student üşın qaltany qanaǧattandyrarlyq.
Bıraq älı de auyl şaruaşylyǧy salasyn taŋdaityndar az. Keŋşardan qalǧan kadrlar qartaidy. Tıptı qalmady. Su şaruaşylyǧynyŋ mamandary «tapşy». Byltyr, biyl oblystyŋ keibır audandary men auyldaryn su şaiǧanyn esepke alsaq, gidrotehnikterdıŋ de kerektıgı bılınıp qaldy.
Jol salatyn jastar da az. Sondyqtan jyl saiyn jol jaŋartqanymyzben, sapasyzdyǧynan tozu jyldamdyǧy da jedeldep barady.
Qazır qai mäsele de eŋ bırınşı, qarjyǧa täueldı. Bılıktı maman bolǧanyŋmen, qarajatyŋ bolmasa, eşteŋe jasai almaisyŋ. Alaida qarjy qūiylyp otyrǧan salada maman joq.
Al maman qaidan şyǧady? Ärine, bügın-erteŋ mektep bıtıruşılerdıŋ arasynan. Qazırgı eŋ sūranysqa ie mamandyqtardy taǧy bır sanamalap şyǧaiyq.
2030 jylǧa deiın sūranysqa ie TOP-25 mamandyq anyqtaldy
Eŋbek resurstaryn damytu ortalyǧynyŋ sarapşylary kadrlarǧa qajettılıktıŋ 2024-2030 jyldarǧa arnalǧan orta merzımdı boljamyn jasady, onyŋ şeŋberınde taiaudaǧy jyldary neǧūrlym talap etıletın mamandyqtardyŋ TOP-25 toby aiqyndaldy.
TOP sūranysqa ie mamandyqtar:
Esepşıler – 93 myŋ adam;
Küzetşıler, inkassatorlar jäne soǧan bailanysty käsıpter – 77 myŋ adam;
Düken satuşylary men olardyŋ kömekşılerı – 77 myŋ adam;
Jürgızuşıler men avtokölık jürgızuşılerı – 44 myŋ adam;
Äleumettık ǧylymdar boiynşa orta mektep mūǧalımderı – 35 myŋ adam;
Kütım boiynşa ortaşa medisinalyq personal – 33 myŋ adam;
Mektepke deiıngı bılım berudegı tärbieşıler – 32 myŋ adam;
Jaratylystanu ǧylymdary boiynşa orta mektep mūǧalımderı – 31 myŋ adam;
Keŋse qyzmetkerlerı (jalpy beiını) – 30 myŋ adam;
Bastauyş synyp mūǧalımderı – 26 myŋ adam;
Mekemelerdıŋ, ūiymdar men käsıporyndardyŋ bırınşı basşylary – 24 myŋ adam;
Jyljymaityn mülıkpen jäne basqa mülıkpen operasiialar jönındegı agentter – 24 myŋ adam;
Jük kölıgınıŋ jürgızuşılerı – 24 myŋ adam;
Taksi jürgızuşılerı – 19 myŋ adam;
Aspazdar – 19 myŋ adam;
Dänekerleuşıler – 17 myŋ adam;
Fastfudtan basqa tez tamaqtanu mekemelerındegı aspazdar – 17 myŋ adam;
Basqa orta mektep mūǧalımderı – 16 myŋ adam;
Qūrylys bölımşelerınıŋ basşylary – 15 myŋ adam;
Şaştarazdar – 13 myŋ adam;
Qūrylysşylar-montajşylar, qūrylysşylar-ärleuşıler, suretşıler üstındegı brigadirler – 13 myŋ adam;
Santehnikter – 13 myŋ adam;
Matematika ǧylymdary boiynşa orta mektep mūǧalımderı – 12 myŋ adam;
Aralas önım öndıretın fermerler men jūmysşylar – 12 myŋ adam;
Avtobus jürgızuşılerı – 12 myŋ adam.
P.S: Jaqsy maman tek Astana men Almatyda nemese şetelde oqidy degen qasaŋ stereotipten arylu qajet sekıldı. Qarapaiym mamandyqtardyŋ qai jerde de pysy basym, bäsı joǧary tūrsa deimız. Bolaşaq mehanizatorlar men malşy mamandaryn şetelge ıs-täjıribeden ötkızuge, demaluǧa, taǧy basqa da sebeptermen jylyna bır ret şyǧaryp tūru tūraqty türde ūiymdastyrylsa. Sol kezde ǧana jastardyŋ yntasy artyp, qyzyǧuşylyǧy oianady. Şynynda da jūrttyŋ balasy qūsap joǧary oqu ornyna tüse almasa da, auyldaǧy kolledjde bılım alǧan balaŋyz nemese qyzyŋyz şetel körıp, kez kelgen jerde qūrmetke ie boluyn kım qalamaidy deisız?!
