Täuelsızdık saraiynda elordada alǧaş ret «Qala DNK-sy: Qauymdastyq. Biznes. Bilık» atty urban forumy öttı. Oǧan Astana äkımı Äset İsekeşev qatysty.
Maŋyzdy jiynda alystan at arytyp kelgen halyqaralyq sarapşylar men qalalyq jobalau mamandary, ırı qūrylys kompaniialarynyŋ basşylary, biznes pen bilık ökılderı tiımdı qala dialogy men damuyn talqylap, oi bölıstı. Aldymen qūlaqqa tosyndau estıletın Urbanistika ortalyǧy degenımız ne? Sony köpşılıkke tüsındırıp keteiık. Būl qalalyq ortany jaqsartuǧa, zertteuler jürgızuge, tūrǧyndarmen jūmys ısteuge, äleumettık kapitaldy ūlǧaituǧa, azamattyq qauymdastyq pen bilık arasyndaǧy tiımdı qarym-qatynas ornatuǧa, qalanyŋ ışkı resurstaryn jūmyldyruǧa, şaǧyn jäne orta biznestı damytuǧa baǧyttalǧan jaŋa qūrylym eken. Bas qalada soŋǧy jyldary örıs alǧan ortalyq bırşama jobalardy jüzege asyruǧa üles qosuda.
Forumda betaşar söz alǧan elorda basşysy Äset İsekeşev jinalǧandardy aşylu saltanatymen qūttyqtady. «Bügınde Astana eldıŋ jüregıne ainaldy. Qazaqstannyŋ saiasi, mädeni jäne ısker qalasy atandy. Älemdık deŋgeide jyldam ösıp, tez damyp kele jatqan elordalardyŋ qataryna qosyldy. Elbasynyŋ tapsyrmasymen Astanany bar jaǧynan quatty, tabysty jahandyq qalaǧa ainaldyru boiynşa jūmys ıstep jatyrmyz» dei kelıp, qatysuşylarǧa sättılık tılep, bas şahardyŋ damu barysy jaiynda söz qozǧady. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasyna säikes 2020 jylǧa deiın qalany damytu baǧdarlamasyna özgerıster engızılgenın aityp, onda tūrǧyndardyŋ äleumettık jaǧdaiy men qalalyq ortanyŋ sapasyn köteru jäne halyqtyŋ tabysyn arttyruǧa negızdelgen baǧyttardy erekşeledı.
– Bız elordalyqtardyŋ ömır sapasyn jaqsartu üşın 34 äleumettık standart äzırledık. Olardyŋ bärı qoljetımdı bolady. Oǧan qoǧamdyq transport jüiesın jaqsartu, sporttyq alaŋ, balabaqşalar men mektepter, emhanalar, uchaskelık polisiia beketterı, jaiau jürgınşıler joldary, saiabaqtar men alaŋdar jäne qoǧamdyq keŋıstıktı damytu syndy qadamdar kıredı. Soǧan qarap, 129 sektordan tūratyn, 10 myŋǧa deiın adamdy qamtityn baǧdarlama daiyndadyq. Olardyŋ bärı de joǧaryda aitqan standarttarǧa säikes boluy qajet, – dedı Äset İsekeşev. Onyŋ aituynşa, qala äkımdıgı 2020 jylǧa deiın qalalyqtar üşın yŋǧaily barlyq äleumettık jäne ekonomikalyq standarttardy äzırleudı maqsat etıp otyr. «Osy jyldyŋ soŋyna deiın qaladaǧy beinekamera sany 10 myŋǧa jetpek, äzırşe olardyŋ sany eŋ maŋyzdy oryndarda 3 myŋdy qūraidy. Mūnan bölek 109 qyzmetı jūmys ısteidı. Tūrǧyndardy alaŋdatqan barlyq aqparattardy jinaqtap otyramyz. 5 aidyŋ ışınde 300 myŋ habarlama men qoŋyrau kelıp tüstı. Bız olardy kün saiyn qaraimyz. Tūrǧyndardy qandai mäsele alaŋdatatyndyǧyn bılemız. Aitalyq, sol mäselelerdıŋ 5 paiyzy sumen qamtu bolsa, 10 paiyzy qoǧamdyq kölık jaǧdaiynan tuady. Bız mūny tez arada şeşuge kömektesemız» degen Astana äkımı bas ordadaǧy atqarylyp jatqan jūmystardy tızbelep öttı.
Marini RİKARDO, Ūlybritaniiadan kelgen säuletşı:
– Ärbır şahar onyŋ ırgetasyn qalaǧan halyqtyŋ mädenietın körsetedı. Qala adamdar turaly aitady. Sondyqtan ol 8 jastan bastap 80 jastaǧy qariiaǧa deiın dūrys ömır süru üşın sapalyq deŋgeige köterılgen qala boluy qajet. Eger ondai talapqa sai bolmasa, onda onyŋ damuy dūrys emes degen söz. Eger sız qala qandai boluy qajet degen sūraqqa jauapty sarapşylardan emes, sol şaharda ǧūmyr keşıp jatqan tūrǧyndardan sūrasaŋyz köp närsege qanyq bolasyz.
– Elorda kün saiyn jaŋaryp barady. Sondyqtan qalanyŋ eskı bölıgındegı äbden tozyǧy jetken, jaramsyz üilerdı būzuǧa tura keldı. Ol jūmystar qarqyndy jürgızılude. Osyndai şara aiasynda bız tūrǧyndardan «sürılgen eskı üilerdıŋ orny ne bolǧanyn qalaisyz?» degen pıkırlerın sūradyq. Azamattar şaǧyn saiabaqtar men gülzarlar, balalar oinaityn sporttyq alaŋdar bolsa
degen tılekterın bıldırdı. Sodan keiın bız tūrǧyndardyŋ oiyn bır arnaǧa toǧystyratyn qoǧamdyq keŋes qūrdyq. Ol öz jūmysyn bastady.
Nätijesı jaman emes. Biyl sürılgen eskı üilerdıŋ ornyna 19 saiabaq qūrylysy bastalady. Onyŋ 10-y osy jyly aiaqtalady. Mäselen, Seifullin köşesınıŋ joǧary jaǧyndaǧy memlekettık baǧdarlamamen salynǧan köp qabatty tūrǧyn üilerdıŋ aulasyna sporttyq balalar alaŋy salyndy. «Aqbūlaq» özenınıŋ jaǧasynda su jinalatyn ülken şūŋqyr bolyp edı, ony bız jauyp, jūrt baryp demalatyn ädemı saiabaqqa ainaldyrdyq, – dedı qala basşysy. Odan keiın Äset Örentaiūly elorda äkımdıgı qolǧa alǧan bırqatar jobalarǧa toqtaldy. Aitalyq, äkımdık sporttyq alaŋdardy köbeituge erekşe nazar audaruda. Elorda basşysynyŋ aituynşa, ärbır audandaǧy sporttyq nysandarǧa tūrǧyndardyŋ qoljetımdılıgı qamtamasyz etılmek. Sondai-aq, qaladaǧy botanikalyq baqtyŋ qūrylysy aldaǧy qyrküiekte bıtedı.
Ol jeke investorlardyŋ esebınen jüzege asuda. Aumaǧy 92 gektar. Onyŋ aumaǧynda 12 şaqyrym velosiped joly, 13 şaqyrym jügıru jolaǧy jäne köptegen sporttyq nysandar men balalar alaŋy ornalasady. Sondai-aq, Esıl özenınıŋ jaǧalauy adam tanymastai özgermek. Qazırgı taŋda jaǧalaudy damytu jūmystary jürgızılude. Onda elordalyq Arbat jobasy jüzege asady. Sonymen bırge jaǧalauǧa ırgeles tūrǧan köşelerdıŋ reŋı qūlpyrmaq. Tamyz aiynda saiabaqtaǧy jaŋa jaǧalau amfiteatry qūrylysy tämamdalady. Forum bes paneldık sessiia aiasynda boldy. Är sessiia taqyryptarǧa bölındı. Sol baǧytta qatysuşylar pıkırtalas örbıtıp, san aluan mäselenı ortaǧa saldy. Şeteldık urbanist-arhitektorlar däuletı men säuletı kelısken elordanyŋ körkem kelbetı jaiynda jyly pıkırlerın bıldırdı.
Filipp MOIZER, Germaniiadan kelgen säuletşı:
– Qala tūrǧyndar üşın barlyq jaǧdai jasalǧan ärı ömır süruge yŋǧaily bolu kerek. Astana – älemdegı jyldam damyp kele jatqan şahar. Ädemı, bıregei ǧimarattar boi kötergen. Endı solardyŋ bärı urbanistık talaptarǧa sai keletındei bırıktırılıp, üilesım tapqany jön.
Jiyn aşyq alaŋ jaǧdaiynda boldy. Är qatysuşy qaladaǧy özın mazalaǧan sūraqtaryn qoidy. Alǧaşqy sessiianyŋ jūmysyn Äset İsekeşevtıŋ özı qorytyndylady.
– Bırınşı, spikerlerge alǧysymdy aitamyn. Bızde är türlı äleumettık jaǧdaidaǧy tūrǧyndar bar. Eŋ bastysy – olarmen aradaǧy balansty tabu. Bızdıŋ qala iın tıresken kölıkke daiyn emes. Mysaly, äleumettık jelıde osy mäsele boiynşa köptegen pıkırler jazylady. Onyŋ denı kölık jurgızuşılerden tuady. Al qoǧamdyq kölıkpen jüretın azamattarda ondai basy artyq mäsele joq. Ökınışke qarai, bızdıŋ halyq bır selt eterlıktei aitarlyq dünie bolmasa, Europadaǧydai köp mäselege män bermeidı. Sondyqtan jūrtşylyqqa yŋǧaily qala bolu üşın bar mümkındıktı jasaimyz, – dedı ol.
Tüiındep aitqanda, forumda söz alǧan azamattardyŋ bärı de sapaly qalalyq ortany qalai qalyptastyramyz, bilık pen tūrǧyndar arasyndaǧy dialogty qalai damytamyz, biznes pen ekonomikalyq damudy örıstetu, adamdardyŋ äleumettık jaǧdaiyn jaqsartu jäne kölık salasyn jetıldıru sekıldı türlı taqyryptar boiynşa baiandama jasap, öz pıkırlerın aitty. Qysqasy, urbanistika salasynda mūndai jiyn jyl saiyn ötkızıledı dep josparlandy.
Azamat ESENJOL
