Elordadan qala syrtyndaǧy poligonǧa täulıgıne 1000 tonna tūrmystyq qaldyq şyǧarylady. Onyŋ 15 paiyzy qaita öŋdeuge jaramdy bolady. Byltyrdan bastap elordada qaldyqty sūryptap tastau jobasy qolǧa alyndy.
6275 sary konteiner ornatyldy
Bolaşaqta myŋ tonna qaldyqtyŋ 45 paiyzyn, iaǧni 450 sentnerın qaita öŋdeu közdelude. Ol üşın türlı şara ūiymdastyryluda. Sonyŋ bırı – är üiden şyǧatyn tūrmystyq qaldyqty tūrǧyndardyŋ konteinerge sūryptap tastauyna män berılude. Mäselen, ötken jyldyŋ mausym aiynyŋ soŋynda elordadaǧy tūrǧyn üilerdıŋ maŋyna sary jäne jasyl konteinerler ornatyla bastaǧan bolatyn. Bır jyldyŋ ışınde 6275 sary konteiner ornatyldy. Onyŋ 1935-ı Almaty audanyna qoiylsa, 1016-sy – Baiqoŋyr, 1812-sı – Esıl, 1512-sı Saryarqa audanynan oryn enşılegen. Būl jobany «ÖKM operatory» JŞS jüzege asyrdy.
Sūryptap tastauda älı de belsendılık qajet
Sary konteinerge qaǧaz, plastik, äinek siiaqty qūrǧaq zattar tastalsa, jasyl konteinerge dymqyl tartatyn organikalyq qaldyqtar salynady. Byltyrǧa deiın şahar syrtyna tasymaldanatyn tūrmystyq qaldyqtyŋ bar bolǧany 9-10 paiyzy ǧana qaita öŋdeuge jaramdy bolsa, sūryptap tastaudyŋ nätijesınde būl körsetkış bır jyldyŋ ışınde 15 paiyzǧa artty. Däl osy sary konteinerdıŋ arqasynda qaita öŋdeuge jaramdy qaldyqtyŋ ülesın 25 paiyzǧa jetkızuge bolady desedı. Tek būǧan äzırge tūrǧyndardyŋ salaqtyǧy kedergı keltırıp jatqan körınedı. Mäselen, tūrǧyndar arasynda älı de sūryptap tastau mädenietınıŋ qalyptaspaǧanyn aitady mamandar. Sol üşın PİK-terde tüsındıru jūmystary jürgızılıp jatyr.
Elordadaǧy konteinerlerdıŋ jalpy sany – 11320. Onyŋ 116-sy jartylai jer astyna ornatylsa, 6275-ı polietilen, plastik siiaqty qūrǧaq qaldyqtardy sūryptap tastauǧa arnalǧan sary konteiner, qalǧany – organikalyq zattar, taǧam qaldyǧy tastalatyn jasyl jäne temır konteiner. Aita ketsek, jer astyna ornatylǧan konteinerlerdıŋ tiımdılıgı qoqystar jel soqqanda da ūşpaidy ärı künnıŋ ystyǧynda jaǧymsyz iıs şyǧarmaidy.
Qaldyqty aqşaǧa satuǧa bolady
Sonymen qatar astanada soŋǧy uaqytta tūrmystyq qaldyqtardy aqşaǧa qabyldaityn punktter de köptep aşyla bastady. Mūndai punktter qalanyŋ är audanynda bar. Mysaly, «Severnoe siianie», «Arman qala» tūrǧyn üi keşenderınde de tūrmystyq qaldyqtardy qabyldaidy. Qazırgı uaqytta elordada 30-dan asa osyndai punkt jūmys ıstep tūr. Olardyŋ qatary jyl soŋyna deiın taǧy da köbeie tüspek.
Qaldyqtardyŋ kelısınıŋ qūny şikızatqa bailanysty 3 teŋgeden bastalyp, 100 teŋgege deiın barady. Mysaly, polietilenderdıŋ kelısı 90 teŋge bolsa, plastikterdıŋ kelısı – 50 teŋge. Punktterde būdan basqa qaǧaz, äinek, şyny ydystar, makulatura, aliuminii qūtylary siiaqty qaldyqtyŋ 11 türı qabyldanady. Mamandardyŋ aituynşa, elordalyqtardyŋ qaldyqty aqşaǧa aiyrbastauǧa qyzyǧuşylyǧy bar. Tek tūrǧyndardyŋ basym köpşılıgı mūndai oryndardyŋ bar ekenınen habarsyz körınedı. Bıletınder qatty qaldyqty kündelıktı tūraqty türde ötkızıp tūrady eken.
«Qaldyqty qabyldau punktterınıŋ paidasy mol. Bırınşıden, qaita öŋdeuge tiımdı. Ekınşıden, qoqys poligonynda da oryn köbırek bolady. Sondai-aq ata-analary balalarynyŋ kündelıktı jürıs-tūrysynyŋ şyǧyndaryn osydan da şyǧaruǧa bolady. Öitkenı är üiden qaldyq bärıbır şyǧady. Al ony bostan-bosqa tastaǧanşa, aqşaǧa aiyrbastaǧany qandai jaqsy» deidı mamandar.
«Aqyldy qala» jobasy aiasynda
Qala äkımdıgı men «Astana Innovations» kompaniiasynyŋ qoldauymen byltyr Baiqoŋyr audanyna qarasty «Jastar» yqşam audanynda «aqyldy audan» jobasy aiasynda «Astana Clean Time» kompaniiasynyŋ tūrmystyq qatty qaldyqtardy qabyldaityn «GreenStation» punktı aşyldy. Mūnda da joǧarydaǧy 11 türlı qaldyq qabyldanady. Kravsov köşesınıŋ boiyndaǧy «GreenStation»-nıŋ basqa punktterden erekşelıgı – onyŋ kölemınıŋ ülkendıgınde. 30 şarşy metrdı qūraityn būl punkttıŋ qoimasyna 5 sentnerge deiın qaldyq syiyp ketedı. Mūnda keluşıler üşın üstel men oryndyq ta qarastyrylǧan. Qystyŋ kezınde ışı jylytylady. «Astana Clean Time» kompaniiasy basşylyǧynyŋ mälımetınşe, būl punkttı saluǧa 5,5 mln teŋge jūmsalypty. Atalǧan kompaniiada 100-den asa adam jūmyspen qamtylǧan.
Tūrmysqa qajettı zattar jasalady
Sary konteinerlerdegı qaldyqty «Clean City NC» JŞS kompaniiasyna tiesılı 25 Iveco markaly arnaiy jük kölıkterı «KazRecycleService» JŞS-ke tasymaldaidy.
Jalpy, qaldyqty tasymaldau kompaniiasynda 85 jük kölıgı men 412 jūmysşy jūmys ısteidı. Qala syrtyna tasymaldanǧan qaldyq «KazRecycleService» JŞS-tıŋ öŋdeu keşenıne tögıledı. Qaldyqtyŋ qaita öŋdeuge jaramsyz bölıgı brikettelıp, poligondaǧy alaŋǧa kömıledı. Onda organikalyq qaldyqtar men synǧan qara metaldardy avtomatty türde böletın jäne qaitalama şikı zattardy, makulaturalardy qolmen sūryptaityn ekı jelı ornalasqan. Sondai-aq ondaǧy ekı sehta plastikten qaitalama polimerlı tüiırşıkter, al makulaturalardan ekomaqta jasalady.
Aita ketsek, polietilender 500 jylǧa deiın şırımeidı. Ony üş ret qaita öŋdep, paidaǧa jaratuǧa bolady. Al plastikterdı asfalt tösegende de qoldanady eken.
Jalpy, qala syrtyndaǧy «KazRecycleService» JŞS-te sūryptalǧan şikızattar men aqşaǧa qabyldaityn punktterde jinalǧan qaldyqtar «Aǧaiyndar Kz», «Kagazy Recycling» siiaqty şikızattan önım jasap şyǧaratyn qazaqstandyq kompaniialarǧa jöneltıledı. Odan otandyq käsıporyndar şelek, qar tazalauǧa arnalǧan kürek siiaqty basqa da tūrmysqa qajettı zattar jasap şyǧarady.
