Jaqynda elımızge Auǧanstannyŋ bilık ökılderı keldı. Bızdıŋ bilık ökılderı tälıptermen ekı el arasyndaǧy sauda-sattyqty damytu jönınde keŋestı. Qazaqstan – Auǧanstan biznes-forumy aiasynda elordada Auǧanstannan tauarlar körmesın de ötkızdı.
Tälıpter Auǧan bilıgın qaita qolyna alǧan kezde öŋırlık qauıpsızdık mäselesıne bailanysty bırqanşa jinalystar ötkızıp, qyraǧylyǧyn arttyrǧan Qazaqstannyŋ aiaq astynan tälıpterdıŋ talabyn tyŋdap, qabaǧyna qarai qaluyn syrtqy älem de san-saqqa jügırtıp jatyr. Keibır sarapşylar «öŋırlık qauıpsızdık üşın tälıptermen tıl tabysu qajet boldy» dep tūspaldasa, al keibır sarapşylar «Ukrainadaǧy jaǧdaiǧa bailanysty Resei astyǧynyŋ baǧasy tömendep, Qazaqstannan astyq satyp alyp otyrǧan elderdıŋ köbı Resei astyǧyn satyp alyp, Qazaqstannyŋ astyǧy ötpei qaldy da, Qazaqstan Auǧanstanǧa astyq satuǧa mäjbür boldy. Būl jolǧy kezdesu äne sonyŋ aiǧaǧy» dep boljam jasaidy. Bızşe de soŋǧy boljamnyŋ jany bar sekıldı, öitkenı bızdıŋ el kelısım boiynşa aldaǧy uaqytta Auǧanstanǧa astyq satuǧa uaǧdalasty.
Dei tūrǧanmen, osy retkı kezdesude astyq mäselesı aityldy da, Auǧanstandaǧy qazaq mäselesı eskerusız qaldy. 2021 jyly tälıpter bilık basyna qaita kelıp, Auǧanstan elınde «qaş-qaş» bastalǧan kezde Qazaqstan Qaruly küşınıŋ arnaiy ūşaǧy Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ tapsyrmasyna säikes Auǧanstannan 35 qandasty tarihi otanyna köşırıp äkeldı. Sol kezde bärımız «bärekeldı» aityp, quanyp edık. Bıraq būl ıs aiaqsyz qaldy. Odan keiın de qanşama qazaq «Toqaev aǧa, elımızge alyp ketıŋızşı!», «bızge kömektesıŋızderşı» dep ötınış jasaǧanymen, bilık «olar qazaq emes», «qazaq ekenın däleldesın», «qūjattary joq» degen sekıldı ärtürlı syltau aityp, tälıpterdıŋ taptauynda qalyp bara jatqan qandastarǧa eş qaiyr qylǧan joq. Esesıne «Olar eşqandai aiǧaq-dälel ūsyna almady. Keibırı qazaqşa mülde bılmeidı, Auǧanstanǧa ata-babasy qalai barǧanyn, ruyn aita almaidy» dep mälımdedı (2021 jyly 18 tamyz künı SIM ökılı). Astanaǧa tälıpter kele jatyr degende bilık sol qandastardyŋ mäselesın qaita qauzaityn şyǧar dep ümıttengen edık. Baqsaq, ol ümıtımız de selge ketken siiaqty.
1991 jyldan berı Auǧanstannan 13 myŋǧa juyq adam tarihi otanyna köşıp keldı. Olardyŋ aituynşa, Auǧanstanda qalǧan qazaqtardyŋ qazırgı ūrpaǧy jergılıktı halyqqa sıŋıp ketkendıkten, keibıreuı ana tılınen ajyrap qalǧan, otbasynda özbekşe ia dari tılınde söileidı. Olardyŋ sany da az emes. Al Qazaqstan Syrtqy ıster ministrlıgı bolsa, Auǧanstanda 200-dei ǧana qazaq bar dep sanaidy. Bıraq, soŋǧy derek boiynşa Auǧanstannyŋ Kabul, Mazari-Şarif, Qūndyz siiaqty qalarynyŋ özınde neşe jüz qazaqtyŋ bar ekenı mälım boldy. Kabulda jūmys ıstep tūrǧan qazaq mädeniet ortalyǧy da bar eken. Auǧanstan qazaqtaryn Qazaqstanǧa köşırıp alu jūmysyna atsalysyp jürgen bastamşyl top müşerlerınıŋ aituynşa, Auǧan elınen 6000-ǧa juyq adam «qazaqpyz, qazaq elıne köşkımız keledı» dep ötınış bıldırgen. Demek, Auǧanstanda bırneşe jüz emes, bırqanşa myŋ qazaq tūrady. Endeşe bızdıŋ bilık nege olardyŋ jaǧdaiyna nazar audaryp, aldymyzǧa özı kelgen tälıpterden qandastardyŋ ömırıne araşa sūramaidy?! Auǧan qazaqtary dese bızdıŋ bilık «qazaq tılın bılmeidı», «qūjattary joq» degen syltau aitady. Qazaq tılın bılmeitın qazaq «balapan basyna, tūrymtai tūsyna» ketken Auǧanstandy qoiyp, osy qazaq elınıŋ özınde de tolyp jür emes pe?! Ekınşıden, tälıpter nannan taryǧyp, bızben saudalasuǧa kelgende bızdıŋ bilık nege osy oraidy paidalanyp, ol eldegı qandastar mäselesın de qozǧamady?! «Bidai satatyn boldyq» dep maqtanatyndai qandastyŋ qamynan, bidaidyŋ nany artyq pa?! Oilanatyn mäsele
