Qaŋǧybas itter elorda tūrǧyndaryna şabuyl jasauda. Demalys künderı balalar aulada alaŋsyz oinai almaityn küige jettı. Jyl basynan berı Astanada 2000 adamdy qaŋǧybas itter men mysyqtar qauyp alypty! Ökınıştısı, olardyŋ jartysyna juyǧy – balalar. Köp jaǧdailarda üisız-küisız januarlar adamdarǧa şabuyl jasaǧan.
Astanalyq Aithan Hasenov «Öndırıs» tūrǧyn üi audanyna barǧan jūmys saparyn älı künge qorqynyşpen eske alady. Ol bır köşenıŋ qiylysynda äiel adamǧa ittıŋ jügırgenın körıp, kömekke ūmtylǧan. Bıraq, qaŋǧybas it qorqudyŋ ornyna özıne bas salypty. Äieldı qūtqaryp, doldanǧan ittı bıraz jerge deiın quyp tastaǧanymen, özı auruhanadan bır-aq şyqqan. «İttıŋ tıstegen jerınıŋ qatty auyrǧany ras. Köpke sozbai, auruhanaǧa bardym. Därıgerler jedel medisinalyq kömek körsettı. Qalǧanyn aitqym kelmeidı» deidı ol. Qazır qaŋǧybas ittı sanitar-därıgerler ızdestırude. Sebebı onyŋ qūtyrǧan it ekenın anyqtau üşın qan alady.
Mamandar bolsa, qūtyrǧan itterden saqtanudyŋ bırden-bır joly egılu ekenın eskertedı. Astana qalalyq qoǧamdyq densaulyq saqtaudy qorǧau departamentınıŋ jetekşısı Säduaqas Baiǧabylov bas qalada bar-joǧy 1885 adamnyŋ egılu jolymen qaŋǧybas üi januarlarynan saqtandyrylǧanyn aitady. «Būl jerdegı eŋ senımdı saqtanudyŋ joly – egılu. Üi januarlary tıstegen nemese jaraqattaǧan jaǧdaida tegın egıluge bolady. Öitkenı qūtyrudyŋ ekı türı bar. Sonyŋ bırı – qaladaǧy üi januarlarynyŋ qūtyruy, ekınşısı – tabiǧi: jabaiy januarlardyŋ (tülkı, qasqyr jäne t.b) qūtyruy» dep tüsındıredı mäselenı ol.
Elordanyŋ qaŋǧybas itter köp şoǧyrlanǧan jerı – Almaty, Saryarqa jäne Esıl audandary. Qūzyrly organdardyŋ mälımetınşe, äzırşe qūtyrǧan itterdı aulaumen ainalysatyn bır ǧana kompaniia bar. Biyl it aulaityn brigadalar 4 000-nan asa qaŋǧybas itterdı ūstaǧan. Tıpten, qalalyq äkımdık biudjetten osy maqsatqa 60 mln teŋge qarajat bölıptı. Ūstalǧan itterdı arnaiy qamaityn jerlerde 60 kün asyraidy. Qazır itterdıŋ «uaqytşa abaqtysynda» 600 töbet bar körınedı. Eger de bır aidyŋ ışınde olardy qojaiyndary nemese volenterler alyp ketpese, tūnşyqtyryp öltıredı. Sondai-aq būl mäselenı it-mysyqtaryn qaŋǧytyp jıbergen qojaiyndaryna qataŋ jaza belgıleu arqyly da şeşuge bolady. Äzırşe, bızde ondai jaza qoldanylmaidy.
