Qarlyǧaş ABBASOVA: Ūnamaǧan ändı köŋılımdegıdei oryndai almaimyn

Bızdıŋ keiıpkerımızdıŋ anasy jetı qūrsaq kötergen eken. Änşı Qarlyǧaş Abbasova – otbasynda jetınşı bala. Qazaqtyŋ änşı qyzymen äŋgımemız tömendegışe örbıdı…

Öner anasynan daryǧan

– Özıŋızdıŋ änşılık qabı­letıŋız qalai aşyldy? Äke­ŋızdıŋ sözı äser ettı me, älde özıŋız än aituǧa qyzyqtyŋyz ba?
– Öner maǧan anam jaǧynan kelgen, Şolpan degen naǧaşy apam änşı bolǧan. Ökınışke qarai, būl künde apaiym
ömırde joq. Bauyr­la­rymnyŋ är­qai­sysynyŋ öz sü­iıktı käsıpterı bar, olar äruaqytta maǧan qoldau bıldırıp jüredı. Kışkentai kezımızde üide bärımız yŋyldap än aityp jüretınbız. Bıraq, men aiqailap, bar dausymdy salyp aitady ekenmın. Sonda apailarym mektepten kele jatyp, ätkenşekke otyryp än aityp otyrǧan menı körıp, «Pa, şır­kın! Dausy qandai keremet, osy qyz änşı bolady au!» dep tamsanady eken. Sol da äser ettı me, kım bılsın!
Balabaqşadan berı än aityp, mektep qabyr­ǧa­synda maqtaular estıp, odan ärı qanattanyp, än saluǧa qūş­tar­lyǧym oiana bas­tady. Keide kışkene auy­ryp qalsam da, mū­ǧalımderdıŋ özı «ol änşı ǧoi, dausyna äser eter, üiıne qait­syn» dep ja­na­şyr­lyq tanytyp jatatyn. Menı sol kezden öner iesı dep baǧala­ǧandary sondai, älı künge deiın mektep qa­byr­­ǧasynda suretım ılu­lı tūr. Özım äkemnıŋ ümıtın aqtaǧanyma şükırşılık etemın.
– Otbasynda sızden basqa öner quǧandar bar ma?
– Bauyrlarymnyŋ bärı ärtürlı käsıppen ainalysady. Al Aqnūr degen qyzymnyŋ negızı änşılıkke beiımı bar, qazır bes jasta. Yŋyldap än aityp jüredı, bıraq, änşı bolyp ketedı dep oilamaimyn. Öitkenı: «Mama, men sen siiaq­ty tünde jūmys ıste­mei­mın» deidı. Degenmen, Alla taǧala qyzyma öner berse, ony nege qoldamasqa, ondai bolsa men ony qoldar edım. Özımdı anam qandai jetıstıkke jet­kızse, menıŋ de qyzym sondai däre­­jege jetuı üşın aianbas edım.
– Maǧjan Jūmabaev atyn­daǧy «Qazaq Elı, bır auyz sözım saǧan!» festivalınıŋ 2011 jylǧy jüldegerı atanyp, odan keiın Aqtöbe qala­synan bas jülde alyp, 2013-te İtaliia, iaki Rimge baryp «Djovanni Kantano il Mondo» baiqauynda el namysyn qorǧap, 2-oryn alyp kelgenıŋızden habardarmyz. Ol jerde halyq änı «Būl­būlym» men Estai Berkım­baevtyŋ «Sanduǧaş» änın qazy­lar men körermen qalai qabyl­dady, qan­şa degenmen böten el ǧoi?
– Būl baiqauǧa barmas būryn Aqtöbe qalasyndaǧy «Şoǧyrly jūldyzdar» baiqauyna qatystym, ol jerde köptegen dästürlı än­şıler ışınen kım bas jülde alady, sol İtaliiaǧa barady dedı. Al, İtaliiadaǧy baiqauda köptegen memleketten önerpazdar boldy.
Är ūlt özınıŋ dästürlı än­derın oryndady. Ol jerde sahnaǧa kırıp-şyǧudan bastap bärı nazarǧa alynady, mysa­ly, bızde sahnaǧa şyqqanda iılıp sälem beremız, so­ŋynan tyŋdauşyǧa iılıp taǧzym ete­mız, ondaidy bılmeitın elder de bar eken, sonymen bırge, dauys diapazo­nyna, kiım ülgı­sıne qarady. Nä­ti­­jesınde bas jül­de Rumyniiaǧa būiyrdy, bı­rın­şı orynǧa İtaliia laiyq dep tanyldy. Ekınşı oryndy Qazaq­tan­nan – men, üşınşı oryndy Resei aldy. Ol jaqqa barǧan kezde qatty tol­ǧanysta boldym. Jülde aluǧa degen qūştarlyq, niet küştı edı. Ümıt artyp jı­ber­­gennen keiın barymdy sal­dym. Men üşın būl ülken qua­nyş boldy. Ol jaqta Qa­zaqstan memleketın bıle ber­meidı eken, köşede bolsyn, kez­desken jerde sol eldıŋ adamdary aspapty körsetıp, «oinap körsetşı» dep işara jasaidy, «än aityp berşı» degendei tüsındıredı, tūra qalyp aityp berem, söitıp qai jerde bolsyn änımızdı şyrqadyq. Olar zor süisınıspen qabyldady.

Elbasymen kezdesken erekşe sät

– Prezident şyrşasyna qatysyp, Elbasymen kez­des­kenıŋız turaly aityp berıŋızşı. Būl kez kelgen adamnyŋ basynda bolyp jatqan jait emes qoi.
– Jalpy önerge keluıme se­bepşı bolǧan adam – anam. Anam kış­kentaiymnan qolymnan jetektep osy qyzym änşı bolsa eken dep, äkem ekeuı maǧan ümıt artty. 1994 jyly «Änşı balapanǧa» qatysyp, 34 ümıtkerdıŋ arasynan bas jüldenı jeŋıp aldym. Sol kezde äkemnıŋ quanyşynda şek bolmady. Üige kısıler kelse än aitqyzyp, keleşegımnen ümıt kütıp, «Qyzym änşı bolady, Roza apalarynyŋ ızın quady» deitın äkem köp ūzamai qaitys boldy. 1996 jyly daryndy balalarǧa arnalǧan Elbasy şyrşasy öttı, sonda maǧan şaqyru keldı, mektebımızdıŋ direktory üiımızge şaqyrudy äkelıp, bärımız qatty quanǧanymyz älı esımde. Ol jerde de köptegen balalardyŋ ışınde 4-5 balany Elbasyny qarsy aluǧa taŋdap alǧanda, arasynda men de boldym. Anam şyǧaryp bergen tört joldyq tanys­tyru öleŋım bar edı jattap alǧan, sony aityp berdım. Elbasynyŋ qolynan ūstap, Sara apai betımnen süiıp, ülken quyrşaq syilaǧanda şeksız baqytqa bölendım. Būl men üşın ömırımdegı erekşe sätter bolǧandyqtan, osy künge deiın sūhbat bergen saiyn bärıne aityp jürem.
– Ūstazdaryŋyz Erbol Sarin, Qairat Baibosynovtan sabaq alǧan ekensız, özıŋız şäkırt tärbieleu ısıne qaşan den qoimaqşysyz?
– Astanaǧa kelgende men estradalyq än oryndaimyn degen maqsatpen kelgen edım. Bıraq, 2002 jyly estrada janry bolmady, 2003 jyly aşyldy, sosyn bır jylym qūr ketpesın, qaisysyna alady, soǧan oqimyn dep şeştım.
Ūstazym Erbol Sarin özım üiretem dep, dombyra şeber­lıgıne üirettı, dauys diapazonymdy qoiyp, önerge degen jolymdy aşty. Osy kısıge alǧysym şeksız. «Şabyt» festivalıne qatystym, odan keiın Kenen Äzırbaev, Nūrǧisa Tılendiev, Maǧjan Jūmabaev atyndaǧy baiqaularǧa qatysyp, jüldeler aluyma aǧaiymnyŋ eŋbegı zor dep bılemın. Sonymen bırge, öz basym qazaqtyŋ jeztaŋdai änşısı Qairat Baibosynovtan tälım alǧanymdy da maqtanyşpen aita alamyn. Adam bırınşı ūstaz bolmas būryn, aldymen özın tärbieleu kerek, menıŋ körgenımnen köretınım älı alda. Alla jazsa, ūstaz da bolamyn.
Ol üşın ūstazdyq därejege köterılıp, sol biıkke laiyqty tūlǧa retınde qalyptasuǧa tiıspın. Är oquşy öz ūstazymen maqtanyp jüruı kerek qoi. Kışkene bır därejege jetsem, şäkırt tär­bieleimın degen oiym bar.

Talantty tanymal etken än

– Maǧjan Jūmabaevtyŋ sözıne jazylǧan Jolaman Tūr­synbaevtyŋ änı «Aidyn şalqar kölım-ai!» sızdı tanymal ettı, jalpy ändı qalai tabasyz, ädeiılep än ūsy­natyndar bar ma?
– Estrada janrynda än taŋ­dap, oranjirovka jazdyryp bastaǧanym – «Aidyn şalqar kölım-ai» änı. Qai jerde oryndasam da, halyq jaqsy qabyldaidy. Jolaman Tūrsynbaev aǧama alǧysymdy aitam, osy ändı maǧan ūsynǧanyna öte quanyştymyn, būl ändı özımnıŋ boitūmarym dep esepteimın. Ärine, köptegen ändı ūsynyp jatady. Bıraq, äuelden bır qanǧa sıŋgen mınezım – änge daiyndalǧanda ol än ūnamai tūrsa, köŋılımdegıdei oryndai almaimyn. Keide bıreuler bır änşı turaly: «Osynyŋ basqa änı joq pa, osy ändı aita beredı» dep jatady, ol olai emes, ol än änşınıŋ baǧyn aşqan, änşınıŋ jüregıne sıŋgen än bolǧandyqtan da änşı sol ändı jiı oryndaidy.
– «Otanym» änı halyqqa ūnady, keleşekte osy baǧytta oiǧa alǧan josparyŋyz bar şyǧar?
– Äbdırahman Asylbektıŋ sözıne jazylǧan Baidaly Ryspambettıŋ änı «Otanym» tälımı bar naǧyz patriottyq änderdıŋ bırı. Sonymen bırge, Jaqsygeldı Seiılovtıŋ «Ana turaly ballada» änı bar. Jeŋıstıŋ 70 jyldyǧyna öz ülesımdı qossam degen nietpen osy änge öŋdeu jasatyp, beinebaian tüsırttım. Almatyda Maqsat, Erkın degen aǧalarym tüsırdı, rölderdı somdaǧan apalar, balalarǧa rizamyn.
– Özıŋızdıŋ de jaŋa beinebaian tüsıretın oiyŋyz bar şyǧar. Būl qymbatqa tüse me?
– Ärine, ondai oi bar, äzırge qarjy jinap jatyrmyn. Bärı bır qarjyǧa kelıp tıreledı ǧoi. Negızı onyŋ baǧasy beinebaiannyŋ sapasyna bailanysty. Būryn beinebaian tüsırgenşe ol jaǧyn tüsıne qoimaitynmyn. Ol da oŋai närse emes eken. Arzany da, qymbaty da bolady eken. Öz basym ortaşa, äserlı beinebaian tüsırdım. Bolaşaqta bırneşe beinebaian tüsırsem, özımnıŋ konsertımdı bersem degen josparym bar, bıraq biyl emes. Oǧan ülken daiyndyq kerek. Kışıgırım öner jobasy bolsa da daiyndyqpen kelu kerek.

Sūhbattasqan:
Meŋdolla ŞAMŪRATOV