Bıreuge qaryzǧa aqşa berıp, ala almai jürsız be? Nemese aldyn ala tölem jasaǧanyŋyzben, sızge dūrys qyzmet körsetılmedı me? Tolyq atqarylǧan jūmysyŋyzǧa eŋbekaqy tölenbedı me? Ony öndırıp aludyŋ jaŋaşa joldary qandai? Mıne, osy mäseleler töŋıregınde zaŋdaǧy keibır özgerısterdı äŋgımelegen maman maqalasyn ūsynamyz.
Keiıngı kezde piǧyly terıs, oiy böten adamdardyŋ aldauyna tüsıp qalyp, qaryzyn qaitara almai jürgen adamdar az emes. Olardyŋ köbı alaiaqtardan eşteŋe öndıre almaitynyn sezgen soŋ, ıstı jyly jauyp qoiyp jatatyny da bar. Mıne, zaman talabyna orai osyndai adamdardyŋ ümıtın oiatatyn mümkındıkter tuyp otyr.
Būdan bylai, qolyŋyzda boryşkerdıŋ qaryzdaryn däleldeitın naqty qūjattaryŋyz bolsa, ärı qūqyŋyzdyŋ būzylǧanyna üş jyl ötpese, alaşaǧyŋyzdy öndırıp alu üşın notariustardan atqaruşylyq jazba aluyŋyzǧa bolady.
Atqaruşylyq jazba degenımız ne? Būl – aqşa nemese basqa da jyljymaly mülıktı dausyz talap etken qaryz öndıruşınıŋ şaǧymy boiynşa sot otyrysynsyz, boryşkerdıŋ qatysuynsyz notarius beretın qūjat.
«Atqaruşylyq ıs jürgızu jäne sot oryndauşylarynyŋ märtebesı turaly» zaŋǧa säikes atqaruşylyq jazba nemese tiıstı qauly negızınde mynadai dausyz talaptar boiynşa:
notariat kuälandyrǧan mämılege negızdelgen mındettemenı;
oryndau merzımı bastalǧan jäne mındettemenıŋ oryndalmauyn boryşker moiyndaǧan, onyŋ ışınde daudy sotqa deiın retteu tärtıbımen öndırıp aluşyǧa jıberılgen narazylyqqa jauapta moiyndaǧan, jazbaşa mämılege negızdelgen mındettemenı;
notarius jasaǧan, tölem jasalmauyna, akseptınıŋ bolmauyna jäne aksept künınıŋ belgılenbeuıne veksel narazylyǧyna negızdelgen mındettemenı; lizing şartyna nemese Qazaqstan Respublikasynyŋ zaŋdaryna säikes lizing nysanasyn talap etudı; lombard kepıl beruşı-boryşkerge qoiǧan, kredittı qaitaru merzımı ötken soŋ kepıl nysanasyna öndırıp aludy qoldanudy;
qosymşa şyǧystardy öndırıp alu turaly talaptardy qospaǧanda, «Tūrǧyn üi qatynastary turaly» Qazaqstan Respublikasynyŋ Zaŋynda bekıtılgen kondominium obektısınıŋ ortaq mülkın kütıp-ūstauǧa arnalǧan mındettı şyǧystarǧa qatysudan jaltaratyn üi-jailar (päterler) menşık ielerınen bereşektı;
töleu merzımı bastalǧan, jariia şarttar negızınde naqty tūtynylǧan körsetıletın qyzmetter (elektrmen, gazben, jylumen, sumen jabdyqtau jäne basqalary) üşın, sondai-aq özge de şarttar negızınde belgılengen tarifterge säikes körsetıletın qyzmetter üşın bereşektı;
jaldau tölemderınıŋ jaldau şartynda belgılengen merzımderde tölenbeuıne bailanysty bereşektı;
jūmyskerge esepke jazylǧan, bıraq tölenbegen jalaqy men özge de tölemder jönındegı bereşektı öndırıp aluǧa bolady.
Atqaruşylyq jazba jasaǧannan nemese tiıstı qauly şyǧarǧannan keiın notarius kelesı jūmys künınen keşıktırmei boryşkerge olardyŋ köşırmesın tabys etedı nemese jetkızılgenın tırkeudı qamtamasyz etetın bailanys qūraldaryn paidalana otyryp, boryşkerdıŋ elektrondyq poşta mekenjaiy boiynşa nemese belgılı tūrǧylyqty jerı boiynşa jıberedı.
Boryşker atqaruşylyq jazbanyŋ nemese tiıstı qaulynyŋ köşırmesın alǧan künnen bastap on jūmys künı ışınde atqaruşylyq jazbany jasaǧan nemese tiıstı qaulyny şyǧarǧan notariusqa qoiylyp otyrǧan talappen kelısetın, kelıspeitındıgın jazbaşa türde mälımdeuı tiıs.
Bügıngı taŋda atqaruşylyq jazba – dausyz sipattaǧy talaptardyŋ jedel ärı tiımdı şeşıluın qamtamasyz etetın aiyryqşa qūqyqtyq täsıl ekenı däleldenıp otyr.
Saltanat JOLAMANOVA,
Astana qalasynyŋ
notariusy
