Qarjy piramidasymen küreste Astana qalasy boiynşa Ekonomikalyq tergep-tekseru departamentı jüielı jūmys jürgızedı. Jalpy būl departament – qylmys jolymen alynǧan kırısterdı zaŋdastyruǧa jäne qylmystyq qūqyq būzuşylyqtyŋ aldyn alu, anyqtau, jolyn kesu, aşu jäne tergep-tekseru jönındegı funksiialardy oryndauǧa uäkılettı organ. Departament ökılı Ainūr HAMZAEVA halyqty aldap, qarjy piramidasynyŋ qarmaǧyna tüsıretın sondai ūiymdardyŋ qitūrqy äreketterı men täsılderı turaly aityp berdı.
– Ainūr hanym, bügınde internette tez aqşa tabu mümkındıgı jiı aitylatyn boldy, mūndai oŋai olja turaly tıptı adamdar jaqyn tanystarynan da estıp jatady. Bıraq oŋai aqşa adamǧa bereke bere me, būl älde qarapaiym jandar üşın qūrylatyn tūzaq pa? Qarjy piramidasynyŋ qandai negızgı belgılerın atap ötuge bolady?
– Jalpy olardyŋ qūryǧyna bügınde halyqtyŋ basym bölıgınıŋ tüsıp qalu qaupı basym. Al belgılerıne kelsek, bırınşıden, ırı kölemde qolma-qol aqşa saluǧa ügıtteu, ekınşıden, investisiia retınde salynǧan kapitaldy öte joǧary paiyzben qaitaryp aluǧa uäde beru, üşınşıden, aqşaŋyzdy qaitaru üşın tanystaryŋyzdy tartu kerek ekenı, taǧy bır sipaty – jobanyŋ nou-hau retınde ūsynyluy. Sonymen qatar äleumettık jelılerde tartymdy jarnamamen, türlı tanystyrylym arqyly berıluı jäne kelısımşartta eşqandai jauapkerşılıktıŋ jazylmauy da bır belgısıne jatady. Kompaniia şaǧyn qarjy ūiymdarynyŋ, nesie biurolarynyŋ, «Qaryzǧa qarsy» baǧdarlamalardyŋ, qarjy qyzmetterı ortalyqtarynyŋ atyn jamylyp, jasyryn äreket etuı mümkın. Sondai-aq aqşany qolma-qol qabyldaidy nemese internet-tölemderdıŋ türlı jüiesın, kompaniianyŋ banktegı eseptık arnaiy şotyn paidalanbai audarym jasau jolyn qoldanady. Azamattardan aqşa tartuda Qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgınıŋ lisenziiasy bolmaidy.
– Qarjy piramidasy qandai qyzmet türlerı nemese qandai biznesterdı betke ūstap, jasyryn äreket etedı?
– Olar jelıdegı marketing, onlain-oiyn, turistık qyzmet, sonymen qatar investisiia jobasyna aqşa salu siiaqty biznes türlerın qalqan etıp alyp jūmys jürgızuı mümkın. Qarjy piramidasyn qūruşylar öte tez äreket etedı, äleumettık jelılerde agressivtı jäne adamdardyŋ köŋılın tez aulaityn jarnamalar taratady, jyldam baiudyŋ jolyn ūsynyp, töbeŋnen altyn jaudyruǧa uäde beredı. Adamdardyŋ aşközdık jäne qolyn qimyldatpai köp aqşa tabuǧa qūmarlyq qalauyn tiımdı paidalanady. Qarjy piramidasynda «İnvestisiiany bügın sal!», «Aqşa tabuǧa asyq!», «Mümkındıgıŋdı jıberıp alma!» degen ūrandar jiı qoldanylady. Al negızı būl – qarapaiym psihologiialyq manipuliasiia.
– Olardyŋ aram piǧyldy aila-şarǧysyna tüsıp, «qūrbandaryna» ainalmau üşın qandai keŋes beresız?
– Ärine, aldymen qarjy piramidasynyŋ joǧaryda atalǧan belgılerın bılu maŋyzdy. Maŋdai terıŋızben tapqan aqşaŋyzdy «qūmǧa sıŋgen sudai» etıp olardyŋ qaltasyna salyp bermes būryn onyŋ barlyq qaupı men täuekelın äbden tarazyǧa salyp, ekşep, oilanyp baryp äreket etıŋız. Äsırese eger sızdı kez kelgen bır jerge aqşa saluǧa tabandy türde şaqyryp, ügıtteitın bolsa, būl asa qauıptı, ondai qadamnan sekem alyp, öte saq bolu kerek. Astana qalasy boiynşa Ekonomikalyq tergep-tekseru departamentı azamattardy tez aqşa tabu jolyndaǧy osyndai aldamşy ūiymdardyŋ qyzyqtyruyna senıp qalmauǧa keŋes etedı. Aldymen Qarjy monitoringı jönındegı agenttık jasap şyǧarǧan Telegram-bot Baiga, Piramida arqyly sızdı özıne tartqan qarjy kompaniiasy turaly derekterdı tekserıp, onyŋ qarjy piramidasyna jatatynyn nemese jatpaitynyn anyqtap alyŋyz. Eger sondai qarjy piramidasy nemese sızdıŋ jaqyndaryŋyz ben tanystaryŋyz kırgen soǧan ūqsas ūiymdarmen ūşyrasyp qalsaŋyz, bırden Astana qalasy boiynşa Ekonomikalyq tergep-tekseru departamentınıŋ 8 (7172) 70-84-79 (ışkı nömır: 21384) senım telefonyna qoŋyrau şaluyŋyzdy sūraimyz!
