Ol ūstazdyq etken mektepte bügınde ömır öz yrǧaǧymen jürıp jatyr. Ärıptesterı ol turaly «öz jūmysyna jauapty, ısker adam bolyp edı» deuden ärıge bara almady. «Bolar ıs boldy, ony endı esıme de alǧym kelmeidı» dedı ekınşı bır qatar jürgen qūrbysy.
Bız de jürekke qaiau tüsırgen qasırettı oqiǧany şiyrlap, qaita eske tüsırıp jatuǧa qūştar emespız. Alaida oidy oi qozǧaidy demekşı, jaqynda mänerlep körkemsöz oqudan qalalyq olimpiada öttı. Osy söz saiysta Äsemgül esımdı qyz bala bas jüldenı jeŋıp aldy. Oquşyny jeŋısımen qūttyqtap, osyndai jetıstıkke jetuıne kım sebepşı bolǧanyn sūraǧanymyzda äŋgıme arasynda qyzdyŋ anasy «menıŋ qyzymdy bırınşı synyptan bastap söz önerıne baulyǧan marqūm synyp jetekşısı Älima Mūratqyzy edı» dep auyr kürsındı.
Qyzdyŋ anasy jas ūrpaqqa bergen önegelı tälımın aityp, ülgılı ısterın eske alyp otyrǧan adam turaly bızdıŋ de tereŋırek bılgımız keldı. Söitıp, talai büldırşınnıŋ talabyn ūştaǧan, qanatyn qataitqan ūstaz turaly, onyŋ qasırettı taǧdyryna bailanysty äŋgıme tını tarqatyla bastady.
Qatygezdıgınen qorqatynmyn
Aiadai ekı bölmelı üide apai bızdı ekı jienımen bırge qarsy aldy. «Jürekke öşpestei jara salǧan qatygezdıktı nesıne sūrai beresıŋder?» dep keiıdı.
Ötken jyly da bırneşe jurnalşy kelıp, suyrtpaqtap syr tarqatqan. Qaitalap aita bergım kelmeidı būl äŋgımenı. Al endı qyzym turaly aitaiyn. Bıraq artyq eşteŋe sūrama menen» dep äp degende aşyla qoimady.
Älimaşym qarşadaiynan zerek bolyp östı. Bır aitqandy qaǧyp alyp, müdırmei aityp beretın. Köp öleŋ, jyrlardy jatqa bıletın. Besınşı synypta jürgende äkesı «Batyrlar jyry» kıtabyn äkelıp berıp, sonyŋ köptegen betterın jatqa aityp jürdı. Özı de öleŋ şyǧaruşy edı.
İnstitutqa öz küşımen tüstı. Üzdık oqydy. Qatarynyŋ aldy boldy. Söitıp jürıp mynaǧan (Apai küieu balasynyŋ atyn ataǧysy kelmedı. Bız ony ıştei tüsınıp otyrdyq) tap boldy.
Alǧaş tanystyruǧa ertıp kelgennen-aq ūnamady. Alaida, qyzymnyŋ taŋdauyna qalai qarsy şyǧaiyn? Qaraǧym, ana jüregı aldamaidy ǧoi. Men qatelespeppın… (Apai közıne jas aldy).
Olar qosylǧannan keiın bır-ekı ai ötken soŋ älgı jauyz menıŋ közımşe aldynan kesıp ötken bır mysyqty ūstap alyp basyn şauyp tastady. Qyzyma aityp edım «köŋılıŋe alma, apa, ol mysyqty bala künınen jek köredı» dep onşa män bermedı.
Masqara kekşıl, qatygez edı. Basynan söz asyrmaityn. Bırde mas bolyp tuǧan aǧasymen töbelesıp, oŋbai taiaq jedı. Sodan erteŋıne älgı aǧasynyŋ motosiklımen bırge garajyn örtep jıberdı. Solardyŋ bırınen de qyzym sabaq almady. Endı, mıne, ne boldy? Ömırı qyrşyn qiylyp, ekı bala tırıdei jetım qaldy.
Üstıne benzin şaşyp, ot qoiǧan
Myna zaman jatypışerlerge taptyrmaityn syltau boldy. «Mamandyǧym boiynşa jūmys joq» degendı jeleu etıp, ol da jan qinamaudy ädetke ainaldyrdy. Taŋerteŋ «jūmys ızdeimın» dep ketedı de tüs aua ışımdıkke masaiyp kelıp,
ūiqyǧa kırısetın. Osyny kündelıktı daǧdyǧa ainaldyryp alǧasyn oǧan kım şydaidy? Üi ışınde dau-janjal, aiqai şyǧyp, balalardyŋ berekesı kete bastady.
Şydamnyŋ da şegı bar. Älima küieuımen bırjolata at qūiryǧyn kesısuge bel bailap, sotqa berdı. Aldynda da bır-ekı ret soqqyǧa jyqqany bar. Onyŋ üstıne otbasyndaǧy oirandy jaqsy bıletın et bauyr jaqyndary būl şeşımdı dūrys dedı.
Söitıp, ol aiyrylysyp, üş bölmelı üidıŋ ekı bölmesı ekı balasymen Älimaǧa, bır bölmesı küieuıne tiıstı boldy. Künde yrdu-dyrdu, maskünem adammen bır şaŋyraqtyŋ astynda bırge tūru taǧy mümkın bolmady. Amal joq, üş bölmenı qalanyŋ ekı audanyndaǧy bır ekı jäne bır bölmelı üige auystyryp, qūlaǧy tynyştalǧandai bolyp edı. Qatelesken eken.
Bıraz uaqyt ötken soŋ ol taǧy kelıp tūr. «Üiımdı satyp jıberdım. Mynau jarty aqşasy, balalarymmen bırge tūrǧym keledı» degendı aitady. Küiıp kettı. Polisiia şaqyrtyp, üiden quyp şyqty.
Osylai onyŋ ömırınde azapty kezeŋ bastaldy. Auzyna araq tise boldy, neşe türlı bylapyt sözderdı aityp, esıgın ūrady da tūrady. Polisiiaǧa tapsyrady, üş saǧattan keiın şyǧaryp jıberedı. Būrynǧydan da qaharyna mınıp taǧy keledı.
Söitıp jürgende soŋǧy ret ülken janjal şyǧyp, ol äielın de, araşa tüsken balalaryn da soqqyǧa jyqty. On bes täulıkke qamaldy.
«Älima ömırıme qauıp tönıp tūr» dep ışkı ıster organyna aryz da tüsırdı. Olar «tūrmystyq kikıljıŋ» dep onşa män bermegen siiaqty. Aqyry soŋy qaiǧyly aiaqtaldy.
Sol künı mektepke kündegıden erterek şyqqan. Oqu jyly aiaqtalu qarsaŋy bolatyn. Qarbalas kezeŋ edı. Bılım ūiasyna üş jüz metr qalǧanda būrynǧy küieuı aldynan şyqty. Qolynda litr jarym plastmassa bötelkege qūiylǧan sūiyqtyǧy bar.
Būdan ärı bolǧan oqiǧany jetpıs jastaǧy kuäger Tatiana Nikolaevna bylai dep baiandaidy: «Taŋerteŋgı jetı jarymnyŋ şamasy edı. Balkonda taza aua jūtyp tūrǧanmyn. Mektepke qarai bır äiel kele jatty. Köp keşıkpei ekınşı üidıŋ būryşynan bır er adam şyqty. Ekeuı bırden qatty-qatty söilestı. Bır kezde älgı erkek qolyndaǧy
bötelkenıŋ tyǧynyn aşty da ışındegı sūiyqtyqty äieldıŋ üstıne şaşa bastady. Sodan soŋ qolyndaǧy şyrpyny tūtatty da äieldıŋ üstıne laqtyryp, özı qaşa jöneldı. Tūla boiy otqa ornaǧan äiel janūşyryp jerge qūlap tüstı. Ary qarai menıŋ bolǧan oqiǧany köruge dätım şydamady. Polisiiaǧa habarlamaqqa telefonǧa jarmastym».
Mıneki, qyryq bes jastaǧy Ämen Qanatov on jetı jyl otasqan äielın osylai tırıdei örtep jıberdı. Qūdaiym sondailardan saqtasyn!
Taŋatar Töleuǧaliev
