Būrnaǧy künı ötken Ükımet otyrysy ädettegıge qaraǧanda aitarlyqtai qatqyl auanmen bastaldy. Būǧan soŋǧy kezderı paida bolǧan janar-jaǧarmaidyŋ tapşylyǧy men kömırdıŋ jetımsızdıgı sebep boldy. Kün tärtıbınen tys qozǧalǧan būl mäselelerdı talqylaudyŋ qorytyndysynda osyǧan kınälı sanalǧan bırneşe lauazymdy tūlǧanyŋ äkımşılık jauapqa tartylularyna tura keldı.
Janarmaidyŋ jaǧdaiy «jaryluǧa» jaqyn
Ükımet basşysy otyrys basynda onyŋ kün tärtıbıne aldyn ala engızılmegen taqyryp – elde soŋǧy kezderı oryn alyp otyrǧan janar-jaǧarmaidyŋ tapşylyǧy turaly söz qozǧap, būl zärulıktıŋ eşbır qisynǧa sai kelmeitının aitty. Osy rette öŋırlerde qazır benzinnıŋ limitpen, kei jerlerde tıptı talonmen ǧana berıle bastaǧanyn, mūnyŋ aqyry jer-jerde baǧanyŋ kürt köterılıp ketuıne aparyp soqtyrǧanyn tılge tiek ettı.
Atalmyş mäselege orai aldymen Energetika ministrı Qanat Bozymbaevtyŋ esebı tyŋdaldy. Ol öz sözın qaraşa aiynyŋ basynda benzin qūnyna özgerıs engızuge mümkındık bar ekenınen bastady.
– Men jūrtty şydamdy boluǧa şaqyramyn, – dedı ministr. – Bız kezı kelgende bärın orny-ornyna qoiyp beremız. Baǧanyŋ joǧary ekenıne de taŋǧalyp keregı joq, sebebı Reseidıŋ önımı qymbat. Onyŋ litrı Reseide – 220-225, bızde 190 teŋgeden satyluda. Qaraşada importtyŋ kölemı ekı esege azaiyp, bız baǧany tömendetudıŋ tetıgın tabamyz.
Ministrdıŋ aituynşa, qyrküiekte bırqatar mai qūiu stansalarynda benzinnıŋ litrı 147 teŋgeden 155 teŋgege deiın köterılgen.
– Mysaly, «Sinoilda» ol 148 teŋgeden satyldy, sondyqtan onyŋ ainalasynda ūzyn-sonar kezek qalyptasty, – dedı Q.Bozymbaev. – Basqa jelıler mūnai bazalarynda qajettı kölemdı ūstady. Men elde benzin tapşylyǧy joq der edım. Keşe keşke Aİ-92 markaly 138,5 myŋ tonna benzin boldy.
Q.Bozymbaev osyny baiandai kelıp, elde benzinnıŋ älı 15 kündık qory bar ekenın aituy sol edı, Premer şart kettı.
– Men sızdıŋ sözıŋızdı böleiın, – dedı B.Saǧyntaev sol boida. – Eger tapşylyq joq bolsa, kezek qaidan şyqty? İä, benzin satylyp jatyr, bıraq ol şekteumen, kei jerlerde tıptı talonmen berılude. Nätijesınde baǧa ösıp kettı. Alaida Qanat Aldabergenūlynyŋ Ükımettıŋ ötken otyrysynda būǧan qatysty barlyq problemanyŋ şeşıletını jönınde uäde bergenıne qaramastan, janar-jaǧarmaidyŋ jaǧdaiy sol qalpynda qaldy, iaǧni ol tūraqtala qoiǧan joq.
Ministrdıŋ ekı mūnai öŋdeu zauytynyŋ bır mezgılde jöndeuge tūrǧany men körşı Reseide baǧanyŋ köterılgenı, söitıp, qazaqstandyq öndıruşıler äkeletın benzinnıŋ kölemı tüsıp ketkenı turasyndaǧy uäjderın Ükımet basşysy yqylasty qabyldai qoimai, mūny jai «jaltarma jauap» dep atady.
– Sızder bärın aldyn ala bıldıŋızder, – dedı ol, – mamyr aiynda-aq Pavlodar mūnai öŋdeu zauytynyŋ jöndeuge tūratyn uaqyty köktemnen küzge köşırıletını turaly hat berıldı, sızder ekı zauyt bırınen soŋ bırı jūmystaryn toqtatatynyn jaqsy tüsındıŋızder. Sol sebeptı aimaqtardaǧy benzinge sūranysty qyrküiekte emes, aldyn ala anyqtauǧa tiıstı edık. Söitıp, joq jerden dau taptyŋyzdar.
– Būl üşın kınälıler jauapqa tartylulary kerek, – dedı B.Saǧyntaev. – Bırınşıden, Ükımet müşelerıne qatysty tärtıptık şarany Prezident qabyldaityn bolǧandyqtan, men bügın Memleket basşysynyŋ atyna Energetika ministrı Qanat Bozymbaevqa sögıs jariialau turaly ūsynys beremın. Ekınşıden, vise-ministrlerge qarsy şaralar qabyldau menıŋ qūzyryma jatady, sondyqtan osyny paidalanyp, Energetika vise-ministrı Äset Maǧauovty qyzmetınen bosatu jönınde şeşım şyǧaramyn.
Būdan keiın Premer-ministr «Samūryq-Qazyna» ūlttyq äl-auqat qorynyŋ basşysy Ömırzaq Şökeevten qor qūramyna kıretın «QazMūnaiGaz» ūlttyq kompaniiasynyŋ basqarma töraǧasy Sauat Myŋbaevqa «Özıne tiıstı mındetterın oryndamaǧany üşın belgılengen tärtıp boiynşa sögıs jariialaudy» ūsyndy. Būǧan qosa, qor basqarmasynyŋ basşysyna «özıne jüktelgen mındetterdı tiıstı därejesınde atqara almaǧany üşın» ūlttyq kompaniianyŋ vise-prezidentı Daniiar Berlıbaevtyŋ ökılettıgın toqtatu turaly tapsyrma berdı.
Kömır satuda da kedergıler kezıgıp tūr
Ükımet otyrysynda aimaqtardy kömırmen qamtamasyz etudegı ırkılısterdıŋ jaiy da qaraldy. Premer-ministr būl rette köp öŋırlerdıŋ älı künge deiın kerek kömır qorymen qamtamasyz etılıp ülgermegenın synǧa aldy.
Otyrysta osy mäselege bailanysty Astana qalasynyŋ äkımı Äset İsekeşev te esep berdı. Elorda basşysynan bölşek sauda bazarlarynda kömırdıŋ nege tapşy bolyp otyrǧany sūraldy. Būǧan Äset Örentaiūly jaǧdaidyŋ qazır tolyq baqylauda tūrǧanyn jäne qalada kömırge degen zärulıktıŋ joq ekenın aityp jauap qatty.
– Erekşe aita qoiatyn bır närse – Şūbarköl kömırıne degen sūranystyŋ ösıp ketıp tūrǧany ǧana bar, – dedı qala äkımı. – Bızde on künnıŋ ışınde qazan aiynyŋ normasy satylyp kettı. Sūranys üş ese ösıp tūr. Şynynda da, elımızde kün kürt suytty, qazır Şūbarkölden kömır äkelu artyp barady, erteŋ onyŋ 5 myŋ tonnasy keledı, osydan keiın mäsele oŋ şeşıledı dep oilaimyn.
– Sızder künnıŋ erte suytatynyn bılmedıŋızder me? – dep sūrady kenet Ükımet basşysy.
– Baqytjan Äbdırūly, mūndaǧy mäsele mynada: şynynda da, ülken sūranys qazan aiynyŋ basynan bastaldy, – dep jauap berdı būǧan Ä.İsekeşev. – Rynok subektılerı, osyǧan orai, kömır jetkızu kestesın şūǧyl özgertuge mäjbür boldy, būl alǧaşqy künderde bırden qarbalastyq tuǧyzyp jıberdı.
Premer-ministr osy mäselege bailanysty jasaǧan qorytyndysynda ötken joly tiıstı ministrlıkter men äkımdıkterdıŋ jylytu mausymyna tolyq daiyndyq sapynda tūrǧandaryn baiandap şyqqandaryn eske saldy. Bıraq nätijesınde bärı ondai daiyn bolmai şyqty. Qys bastalmai jatyp-aq kömırdıŋ jetımsız ekenı baiqalyp qaldy.
– Osynyŋ özı jylytu kezeŋı üşın jauap beretın basşylardyŋ jauaptylyǧyn nemese jauapsyzdyǧyn körsetedı, – dep sözın tüiındedı Baqytjan Saǧyntaev. – Bız būl mäselenı ūdaiy baqylauda ūstap otyratyn bolamyz.
Ükımet basşysy otyrys barysynda özınıŋ bırınşı orynbasary Asqar Maminge Qaraǧandy oblysy men Astana tūrǧyndaryn kömırmen qamtamasyz etu mäselesıne baqylau jasaudy tapsyrdy.
Serık PIRNAZAR
