Elordadaǧy «Astana» universitetınde qazaq bılımpazdary sezınıŋ 95 jyldyǧyna arnalǧan «Ahmet Baitūrsynūly mūrasy jäne qazaq bılımpazdarynyŋ tūŋǧyş sezı» atty halyqaralyq ǧylymi-teoriialyq konferensiia öttı.
Osydan bır ǧasyrǧa juyq būryn Orynborda ötken sezde ūlt ziialylary qazaq folkloryn jinau, zertteu, ädebietımız ben mädenietımızdı damytu, latyn qarpıne köşu sekıldı maŋyzdy mäselelerdı talqylady. Mıne, osy mäsele qanşama uaqyt ötse de, älı de özektılıgın joiǧan joq. Al osy sezde Ahmet Baitūrsynūly qazaq älıpbiı taqyrybynda söz qozǧady. Bügınde ūlt ūstazynyŋ mol mūrasy ūlt ǧylymy men bılımınıŋ qainar közıne ainalyp otyr. Bıraq tuǧan halqy üşın basyn bäigege tıkken azamattyŋ ömırı de azapqa toly boldy. Mäselen, belgılı ǧalym, akademik Mämbet Qoigeldiev öz baiandamasynda Ahaŋnyŋ abaqtydaǧy jaǧdaiynan mysal keltırdı.
– Ahaŋ qandai qiyndyqty bastan keşse de, öz biıgın saqtaǧan. 1929 jyly ol Almatyda tūtqynǧa alynyp, Mäskeudegı Butyrka türmesıne jöneltıldı. Onda ūlt ūstazyn Pavlov degen tergeuşı tergeidı. 1928-30 jyldary Qazaqstanda 372 köterılıs bolsa, 1930 jyly Orta Aziiada 172 köterılıs bolǧan. Anyǧyn aitqanda, keŋes bilıgı öz halqymen soǧys jaǧdaiynda tūrdy. Sonda tergeuşı Ahaŋa: «Qazaqstandaǧy köterılıstı ūiymdastyrǧan sızder me?» deidı. Ahaŋ: «joq» dep jauap beredı. Tergeuşı aitady: «Al sonda köterılıske şyqtyŋyzdar, ne bıtıresızder, qoldaryŋyzda qisyq auyz myltyqtaryŋyz joq» deidı. Sonda Ahaŋ: «Mäsele bıtırude emes, qarsylyq körsetude, erık-jıgerdı köterude. Ol būl halyq älı de kürese alady degendı körsetedı» deidı. Ahaŋnyŋ tergeu materialdary bır-ekı betten aspaidy, qysqa keledı. Onda eşkımnıŋ syrtynan söz aitpaǧan. Bız keide bır närsege män bermeimız. Alaş qozǧalysy, alaş qairatkerlerı deimız, bıraq onyŋ ekınşı maǧynasy – qazaq ūlt-azattyq qozǧalysy degen söz. Şyn mänınde, keŋes ökımetı qazaq ūlt-azattyq qozǧalysymen kürestı, solarmen esep aiyrysty, – dedı tarihşy.
Sondai-aq, filosofiia ǧylymdarynyŋ doktory Jūmatai Äliev «Alaş ideiasy jäne ūlttyq demografiia mäselelerı», Ş.Uälihanov atyndaǧy Tarih jäne etnologiia institutynyŋ direktory Ziiabek Qabyldinov «Ahmet Baitūrsynūly jäne onyŋ tarihi közqarastary», akademik Şerubai Qūrmanbaiūly «Qazaq bılımpazdarynyŋ tūŋǧyş sezı jäne qazırgı tıl mäselesı», Sūltanhan Aqqūlūly «Älihan Bökeihan jäne qazaq memlekettıgınıŋ tarihi negızı», Qūrmanǧali Därkenov «Ahmet Baitūrsynūlynyŋ qairatkerlık jäne aǧartuşylyq qalyptasu kezeŋı» atty jäne taǧy basqa da ǧalymdar konferensiia taqyrybymen özektes baiandamalar jasap, qazaq bılımpazdarynyŋ qazyǧy – täuelsızdık ideiasy bolǧandyǧyn söz ettı. Jiyndy filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Bekjan Äbduäliūly aiaqqa qūiǧan astai jinaqy jürgızıp otyrdy. Şara barysynda «Astana» universitetı ışınen ūlt ūstazy atyndaǧy ortalyq aşylyp, öz jūmysyn bastady.
