Astana qalasynyŋ äkımı Jeŋıs Qasymbek osy aptanyŋ beisenbısınde Almaty audanynyŋ tūrǧyndarymen kezdesıp, 4,5 saǧat boiy halyqtyŋ sūraqtaryna jauap berıp, mäselelerıne qūlaq türdı. Elordadaǧy №51 mektep-gimnaziia qabyrǧasynda ötken kezdesu barysynda tūrǧyndardyŋ köbınıŋ janaiqaiy abattandyru, qūrylysy bıtpegen tūrǧyn üiler, kırgen päterlerınıŋ bırneşe jyldan berı qūjatyn ala almau, baspanasyz jürgen jalǧyzbasty analar, joldar men äleumettık nysandar salu jäne taǧy da basqa özektı jaittarmen bailanysty boldy. Olardyŋ sūraqtaryna, äkım jäne audan basşylyǧynan bölek, tiıstı basqarma basşylary da jauap berdı.
Jiynda aldymen audan äkımı Maqsat Samatūlynyŋ atalǧan audan kölemındegı jūmys esebı tyŋdaldy. Ol byltyr qala äkımı Almaty audany halqymen 5 eseptık kezdesu ötkızıp, oǧan 1 myŋ adam qatysqanyn, 325 sūraq tüsıp, sonyŋ 90 paiyzy şeşımın tapqanyn jäne qalǧan sūraqtar baqylauǧa alynǧanyn jetkızdı.
Abattandyru – kün tärtıbınde
– Bırınşı mäsele – abattandyru jäne kögaldandyru jūmystary. Audan aumaǧynda 500 aula aumaǧy bar, soŋǧy 3 jylda 207 aula abattandyryldy. Taǧy 100 aula güldendırudı qajet etedı. Biyl 35 aulany keşendı abattandyru josparlanuda. Sonymen qatar soŋǧy 3 jylda 34 qoǧamdyq keŋıstık abattandyryldy. Ötken jyly Q.Sätpaev köşesı, Aqbūlaq özenı jaǧalauy boiynşa jürgınşıler keŋıstıgın, K.Äzırbaev, Qordai köşelerındegı gülbaǧynda auqymdy jūmys jürgızılgenın atai ketu kerek. Osy jyly bölıngen qarjy şeŋberınde 6 qoǧamdyq keŋıstıktı, atap aitqanda, Täuelsızdık daŋǧylyndaǧy, iaǧni Aqbūlaq özenınen bastap B.Momyşūly daŋǧylyna deiıngı aralyqty, T.Jürgenov köşesındegı, iaǧni Ainaköl men J.Näjımedenov köşelerı aralyǧyn, Aqbūlaq özenı jaǧalauyn, iaǧni Abylaihan men Amman köşelerı aralyǧyn, Abylaihan daŋǧylyn, iaǧni Küişı Dina men B.Momyşūly köşelerı aralyǧyn, Q.Sätpaev eskertkışı maŋaiyn, «Bravo family» TK aumaǧyn abattandyru közdelude, – dedı audan äkımı baiandamasynda.
Almaty audany «jasyl aimaq» klasterımen aty şyqqan. Audanda qazırgı taŋda 7 park, 2 bulvar jäne 30-dan astam gülbaǧy men qoǧamdyq keŋıstık, 200-ge juyq aǧaş, 41 myŋnan astam būta, 3,5 mln şarşy metr gazon bar. Biyl taǧy 15 myŋ tüpten astam aǧaşty Täuelsızdık, Abylaihan, Ūly dala daŋǧyldary men T.Jürgenov köşesıne, Aqbūlaq özenı jaǧalauy maŋyna otyrǧyzu josparlanyp otyr.
Ekınşı mäsele – jaryqtandyru. Audanda barlyǧy 15565 jaryqtandyru tıregı bar, onyŋ 9200-ı köşenı, 5360-y parkterdı jaryqtandyru tırekterı, 39 dıŋgek, 966 tırek oramışılık jaryqtandyruǧa arnalǧan. Sonymen qatar 20460 jaryqşam ıske qosylǧan. Audandaǧy özektı mäselenıŋ bırı – köşelerdı, parkter men oramışılık aumaqtardy jaryqtandyru. Būl baǧytta kün saiyn jūmys jürgızıledı, 2023 jyly 40 aula men 8 oramışılık joldar jaryqtandyryldy. Biyl audan kölemınde taldau jürgızılıp, taǧy da 35 aula men 7 oramışılık joldardy jaryqtandyru qajettılıgı anyqtaldy.
Üşınşı mäsele – sanitariia. Sanitariialyq tazalauǧa audanda 22 merdıger ūiym, 500 tehnika men 600 jol jūmysşysy jūmyldyrylǧan. Künnıŋ jylynuyna bailanysty audandy qystan keiıngı qalpyna keltıru jūmystary bastalyp, sonyŋ ışınde trotuarlardy, qorşaulardy, jaryqtandyru tırekterın, aialdama pavilondaryn, köpırlerdı juyp-şaiu jäne būzylǧan, synǧan jerlerdı jöndeu jūmystary qarqyndy jürgızılude.
– Özderıŋız bıletındei, Memleket basşysynyŋ bastamasymen qalada, sonyŋ ışınde bızdıŋ audanda «Taza Qazaqstan» ekologiia aksiiasy aiasynda jūmystar jürude. 27 säuırde «Jasyl aimaq» degen ataumen jasyl köşetter otyrǧyzuǧa arnalǧan jalpyqalalyq senbılık öttı. Aksiiany audan tūrǧyndary, qoǧamdyq jäne äleumettık ūiymdar, käsıpkerler, sonymen qatar Parlament Mäjılısı men Astana qalalyq mäslihatynyŋ deputattary belsendı türde qoldady. Aksiiaǧa barlyǧy 30900 adam, 520 ūiym qatysyp, 250 arnaiy tehnika tartyldy, 1000 tonnadan astam qoqys şyǧaryldy jäne 1025 aǧaş otyrǧyzyldy. Barlyq audan tūrǧyndaryn osy aksiiadan tys qalmai, ekoaksiiaǧa belsendı qatysuǧa şaqyramyz, – dedı audan äkımı.
Baiandamasynyŋ soŋynda ol 4 mamyrda «Önegelı ūrpaq» aksiiasy aiasynda Ş.Qūdaiberdıūly, 5 jäne Q.Sätpaev, 20 köşelerı maŋaiynda, sonymen qatar Balalar üiı, Balalar auyly jäne «Nūrly jürek» üiı aumaǧynda qalalyq mäslihat deputattarynyŋ qatysuymen aulalardy abattandyru, tazalau jūmystary jürgızıletının jetkızdı.
Qala äkımıne qandai sūraqtar qoiyldy?
Elorda äkımı Jeŋıs Qasymbekpen kezdesude osy audanǧa qarasty türlı tūrǧyn üi keşenderınıŋ jäne basqa da tūrǧyndary sol üiler aumaǧynda jobaǧa sai balabaqşa salu, qoqys salatyn jäşıkterdı, joldardy retteu, ipotekamen üi beru kölemın arttyru, jaŋa üilerge su jüielerınıŋ jürgızılmeuı, qoǧamdyq kölıkterdıŋ qatynauy, olardyŋ aialdamalarǧa kelu uaqytynyŋ jüiesızdıgı, joldarǧa tasjol töseu jäne basqa da qordalanyp qalǧan mäselelerın ortaǧa saldy.
Keibır tūrǧyndardyŋ aituynşa, qazır elordada jylyna berılıp jatqan ipotekalyq üiler sany sūranysty qanaǧattandyra almai otyr. Berıletın üidıŋ sanynan baspana qajet halyq sany basym. Soǧan orai olar ekı tūrǧyn üi baǧdarlamasy, iaǧni Astana qalasynda «2-10-20» jäne «5-10-20» baǧdarlamalary boiynşa berıletın üilerdıŋ sanyn köbeitudı sūrady.
– Biudjettıŋ mümkındıgıne qarai jalpy bız jylyna ärtürlı toptarǧa 2000-nan astam päter berıp otyrmyz. Sonyŋ ışınde ipotekalyq üiler de bar, olardan bölek köpbalaly otbasylar, mügedekter, taǧy basqa sanattar bar. Sondyqtan biyl ipotekalyq baǧytta 300 päterden aspaimyz. Sebebı biudjetke salmaq tüsıretın mäsele köp. Mäselen, jylyna elordada 35 myŋ bala düniege keledı, qanşama bala 1-synypqa barady, solardyŋ bärıne balabaqşa, mektep salu, auruhanany köbeitu syndy äleumettık nysandar salu mäselesı de özektı, olardy da şeşu kerek, – dedı äkım.
Tūrǧyndar saualdarynan qaladaǧy köptegen jaŋa tūrǧyn üi keşenderınıŋ paidalanuǧa berılgenıne bıraz uaqyt ötkenıne qaramastan şeşılmegen mäselelerı köp ekenı baiqaldy. Mäselen, «Haivil» tūrǧyn üi keşenı boiynşa balabaqşa qajettılıgı özektı mäsele ekenın jetkızgen tūrǧyn saualyna äkım būl üilerge eŋ jaqyn balabaqşa Qalleki teatry maŋynan salynatynyn jetkızdı. Bıreuı azdyq etetındıkten, ekınşısın saluǧa sol maŋaidaǧy basqa maqsattaǧy telımderdıŋ jobalyq josparlauyn balabaqşaǧa özgertu mäselesı qarastyryluda.
– Qazaq drama teatrynyŋ Myŋjyldyq alleiasyna qaraiǧy bölıgınde soŋǧy bas jospar men soŋǧy EJJ (egjei-tegjeilı josparlau jobasy) boiynşa qosymşa 4 mektep pen 2 balabaqşa salu josparlanuda, – dedı Astana qalasynyŋ äkımı Jeŋıs Qasymbek.
Äkım sondai-aq nöser suy aǧatyn aryq joldarynyŋ jūmysy turaly syn-pıkırlerge jauap berdı.
– Jaŋbyr, köktemgı qar eru kezeŋı öttı, tıptı su tasqyny qaupın tūraqty türde ötkerdık deuge bolady. Ötken jyly B.Momyşūly daŋǧylynda, A.Petrov köşesı men «Euraziia» sauda üiı jaǧynda su basu mäselesı bolǧan edı. Barlyq mäsele şeşıldı, jyldan-jylǧa problemalyq aumaqtar sany azaiyp keledı. Mäselen, 3 kün boiy jaŋbyr jauyp tūr, su basu mäselesın körgen joqsyzdar, – dedı äkım.
Sonymen bırge J.Qasymbek sol jaǧalaudaǧy Tūran-Myŋjyldyq aumaǧyn nelıkten su basqanyn tüsındırdı.
– Aumaqta qūrylys qyzu jürıp jatyr, älı tolyǧymen qoldanuǧa berılmegen. Būl sūraqty da 1,5-2 künde jyldam şeştık. Qalamyz qarqyndy türde ösıp keledı, jylyna 4 mln şarşy metr baspana salamyz. Basqa da jaŋa aumaqtarda mūndai mäsele tuyndauy mümkın, eŋ bastysy, mümkındıgınşe jedel tüzetuge tyrysamyz, – dedı elorda äkımı.
Jiynda qala äkımı qoǧamdyq kölık baǧasyna qatysty sūraqtarǧa jauap berdı. Jazda Astanadaǧy jol jüru aqysy 20 teŋgege qymbattaidy.
– Biyl jazda jol jüru aqysy qymbattaidy. Qazırgı 90 teŋgelık jol aqysy 10 jyl būryn bekıtılgen edı. Būl uaqytta jürgızuşılerdıŋ jalaqysy, benzin qūny – bärı özgerdı. Sondyqtan būl özgerıstıŋ negızı bar. Qazır äkımdık ärbır jolauşy üşın 250-300 teŋge subsidiia tölep otyr, – dedı Jeŋıs Qasymbek.
Qalalyq mäslihat, reglamentke säikes, osy şeşımdı qabyldaidy.
Äleumettık nysandar salynady
Odan ärı Abai köşesı, 88 mekenjaiyndaǧy barak üilerdı ysyru, «Ashat» TK boiynşa qūrylys kompaniiasynyŋ üidıŋ aulasyn abattandyru jūmystaryn aiaqtamauy, köşelerdıŋ sänın ketırgen qūrylys jūmystary, A.Baitūrsynov köşesındegı kırpış zauytyn ysyryp tastau, jaŋa üilerge qūrylys kompaniiasynyŋ 2 jyldyq kepıldık beru merzımın ūzartu mäselelerı de söz boldy.
– Ūly dala köpırınen ärı qarai jalǧasyna qarajat bölıngen. Biyl 2 ülken köşe boiynşa jūmystar bıtedı. Tolyǧymen 6 jolaqty jol jūmystary aiaqtalady. Küzge deiın ıske qosylady. Jalpy «Myŋjyldyq» alleiasy boiynşa bas josparǧa sai kelesı aptada kezdesu ötedı, sol kezde qai jerde balabaqşa, qai jerde mektep jäne taǧy basqa nysandar salynatynyn audan belsendılerın şaqyryp, körsetetın bolady, sol kezde osy alleia boiynşa da tanystyrylym ötedı, – dedı qala äkımı.
Kezdesude sondai-aq qaladaǧy keibır elektr jelılerın «Qazaqstan temırjolynan» qalaǧa beru, qūrylys jürgızu normalarynyŋ būzyluy, «Nūrly jol» vokzaly aumaǧyndaǧy üiler maŋynda gülzarlar salu, «Basqaru-2», «Batys», «Family park» TK jäne basqa da üiler boiynşa tūrǧyn üi qūjattarynyŋ berılmeuı, «Şyǧys» tūrǧyn üi keşenı aumaǧynda qūrylysy aiaqtalmaǧan avtotūraqtyŋ balalar üşın qauıp tudyruy jäne basqa da özektı jaittar aityldy. Keibır sūraq qoiǧan tūrǧyndar äkımderge qanşa barsa da kıre almai ketetının, būrynǧy jiynda şeşıledı dep uäde etılgen bırqatar mäsele älı sol küiınde qalyp otyrǧanyn aityp şaǧymdandy. Sondyqtan bırqatary qala men audan äkımınıŋ jeke qabyldauyna jazylyp, mäselelerın odan ärı qarastyratyn bolyp kelıstı. Sonymen qatar kezdesuge baryp qatysa almaǧan tūrǧyndar Almaty audany äkımdıgınıŋ Facebook paraqşasyndaǧy tıkelei efir kezınde sūraqtaryn onlain türde qoiyp, tiıstı mekemeler tarapynan jauap aldy.
– Qūrmettı Almaty audanynyŋ tūrǧyndary! Audanda, körıp otyrǧanyŋyzdai, qordalanyp qalǧan mäsele jetkılıktı. Sebebı halyq sany artuda jäne jaŋadan salynyp jatqan qūrylys köp. Sondyqtan ony ekıge bölıp, taǧy bır audan aşu turaly mäsele köterılude. Jalpy balabaqşa, mektep salu jūmystary – ünemı basty nazarda. Osy mäselelerdı şeşu üşın respublikadan jäne investorlar tarapynan da qarajat qūiylyp jatyr. Sızder aitqan barlyq mäselenı nazarǧa alamyz, olardyŋ bırazy şeşılıp te jatyr. Bırden şeşu keide mümkın bolmai qalyp jatady. Degenmen bız barynşa qoldan kelgenşe soǧan küş salamyz, osy jyldyŋ soŋyna deiın sızdermen taǧy da bırneşe ret kezdesemız. Qoiylǧan sūraqtardy kelesı aptada jinalyp, tiıstı mekemeler basşylarymen bırge taǧy talqylaimyz, – dedı äkım kezdesu soŋynda.
Jiyn barysynda barlyǧy 50-den astam tūrǧyn äkımge sūraq qoisa, äleumettık jelıde 100-den astam saual joldandy. Jalpy tūrǧyndardyŋ sūraqtar legınen älı de şeşımın kütken, qordalanǧan mäseleler köp ekenı, degenmen sol qiyndyqtaryn tūrǧyndardyŋ aşyna aityp, äkımmen kezdesude aşyq qoia aluy, oǧan äkımdık tarapynan tiıstı jauaptar beruge tyrysqany elordadaǧy azamattyq qoǧam belsendılıgınıŋ damuynda ılgerıleu bar ekenın aŋǧartty.
