Sudia Viktoriia Semenova töraǧalyq etken Astana qalasyndaǧy Saryarqa audandyq soty senıp tapsyrylǧan mülıktı özderınıŋ baiuy maqsatynda talan-tarajǧa salǧan, söitıp jazyqsyz jandarǧa köpe-körıneu japa şektırgen aǧaiyndy ekı jıgıttı är qaiysysyn segız jylǧa bas bosandyǧynan aiyru turaly ükım şyǧardy.
Oraldaǧy opasyzdyq
Bır qaraǧanda erdıŋ jasy eludı eŋserıp qalǧan Ǧani Jūbatqanov ömırden körgen-tüigenı mol estiiar adam körınedı. Bır basynda ekı joǧary oqu ornyn bıtırgenın rastaityn kürektei dipomy bar jıgıt aǧasyn sözınıŋ bailamy joq su jūqpas ötırıkşı degenge senbes edıŋız. Alaida, adam alasy ışınde degendei, köptegen jan onyŋ jyly-jyly söilep, uädenı üiıp-tögetın jylpostyǧyn baiqamai, qarmaǧyna tüsıp qalyp opyq jep kelgen.
Şynynda, ömırbaianyna säl öŋılgen pende bolsa, Mūhambedidıŋ ülken ūlynyŋ o bastan-aq, aqşaǧa jaqyn, alaiaqtyq pen aldaudyŋ auylynan at jalyn tartyp mıngen jıgıt şaǧynan-aq alys qonbaǧandyǧyn baiqar edı.
Alǧaş ret 1994 jyly eldı daǧdarys jailap, jūrttyŋ köbı kier kiım men ışer asqa zar bolyp, ala dorba arqalap jürgende Ǧani myrza Oral qalasyndaǧy bır bankten jalǧan qūjattar arqyly milliondap kredit alyp, şekesın şylqytyp otyrǧan. Osylai aidy aspanǧa şyǧaryp, dünienı qonyşynan basyp, alty jyl tairaŋdaǧan onyŋ qylmysy aşylyp qalǧanda da joly bolyp ketetındıgı ǧajap. Bıreudıŋ atyn iemdenıp, uys-uys aqşany qaltasyna basqandyǧy anyqtalyp, tört jyl temır tordyŋ dämın tata ma degen ol aiaq astynan raqymşylyqqa ılıgıp, sot zalyna bostandyqqa şyǧa kelgen.
Endı ony joldas-joralary joly bolǧyş Ǧani atai bastaidy. Aitsa aitqandai, sodan tura üş jyl būryn otyrystyŋ mänın ketırıp, toida töbeles şyǧaryp bıreudıŋ basyn jarǧanda da ailasyn asyryp, aiyppūlmen qūtylyp ketkenı bar edı.
Ol ol ma, Ǧani myrzanyŋ jaqyn-juyqtaryn jarylqauǧa kelgende emeşegı üzılıp keterdei bauyrmaldyǧy öz aldyna äŋgıme. Alaida, sol myrzalyq oǧan qaidan kelgen deseŋızşı? Ärine, alaiaqtyqpen. Keiın belgılı bolǧanyndai ol talai adamnan qaryz alyp, qaitarmai qoiypty. Bıraq, onyŋ köbı auyl adamdarynyŋ qazaqylyǧynan däleldenbei, sabazyŋ «sütten aq, sudan taza» bolyp şyǧa keldı.
Al ınısı Qazbek Mūhambediūly turaly söz säl basqa. Negızı ol o basta dūrys jolǧa tüsıp, öz künın qoŋyr tırlıgımen körıp kelgen adamǧa ūqsaidy. Ne ısteisız, tuǧan aǧasynyŋ «aqyly» men yqpaly qoia ma? Onyŋ üstıne qaltaǧa kürep tüsetın mol aqşany körgende erık-jıgerın tızgındei almaǧan tärızdı. Söitıp, bır kezdegı tomaǧa tūiyq, köp sözge joq jıgıt adamdardy aldauǧa kelgende aldyna jan salmaityn şeşen de, kösem de bolyp şyǧa kelgen.
Astanadaǧy alasapyran
Aqtöbeden Astanaǧa kelgen aǧaiyndy ekı jıgıt 2009 jyldyŋ küzınde, dälırek aitqanda, 5 qaraşada bırıne qūda, bırıne qaiynaǧa bolyp keletın A.Meŋeşev degen kısınıŋ qūryltaişylyǧymen «İnjenerlık servistık kompaniiasy» JŞS-yn ädılet basqarmasynda qaitadan Qazbek Jūbatqanovtyŋ atyna tırketedı. Söitıp, ol Astana qalasyndaǧy Oŋtüstık Şyǧys şaǧyn audany Ile köşesı boiynan bastapqy qūny 168467915 teŋge tūratyn toqtap qalǧan qūrylysty 2010 jyldyŋ 1 nauryzyna deiın aiaqtauǧa qalanyŋ qūrylys basqarmasymen kelısım şart jasasady. Ärı sol jyly sol qūrylys nysanynyŋ mansard jäne sokol qabattaryn bıtırıp beruge de uäde berıp, qosymşa qūjat räsımdeidı.
Sol sol-aq eken aǧaiyndy ekı jıgıttıŋ aşközdıgı oianyp, adamdardy aldau jolymen aqşany qalai molyraq qarpyp qaludyŋ naqty qylmystyq josparyn jasaidy.
Direktor Qazbek özınıŋ bırınşı būiryǧymen aǧasy Ǧanidy kompaniiaǧa direktordyŋ orynbasary-zaŋger etıp jūmysqa alady. Özı ıssaparmen ketken uaqyttarda oǧan aqşa qūjatyna qol qoia alatyn qūzırettı de qosa beredı. Oilaǧan arman-maqsattaryn tezırek jüzege asyru üşın Äliia Moldaǧūlova köşesınıŋ boiynan ofistık meken-jai da satyp alady.
Sonymen habarlandyru boiynşa kelıp, olardyŋ qūryǧyna alǧaş ılıkenderdıŋ bırı A.Norin boldy. Ol 2009 jyldyŋ qaraşasynda Oŋtüstık Şyǧys şaǧyn audany Ile köşesınıŋ boiyndaǧy qūrylystyŋ mansard qabatynan 42 şarşy metr päter aluǧa kelısım şart jasasyp, Qazybektıŋ qolyna 4095000 teŋgenı şytyrlatyp, sanap bergen. Kelesı künı kelgen M.Äliakparov ta 58,1 şarşy metr üşın 5229000 teŋgenı onyŋ kassasyna bırden qūiyp opyq jegenın aitady. Söitıp, ol älı qūrylysy tolyq bıtpegen, bıtpek tügılı kei jerlerın būzylyp, qaita salynuy tiıs köp qabatty üidıŋ on jetı päterın bır jūmanyŋ ışınde satyp, 83 million teŋgenı qaltasyna basqan.
Naryq baǧasynan arzandau üi bolǧasyn bolaşaǧyn oilaǧan bäz bıreuler ekı-üş päterge bırden qarjy qūiǧan sätterı de bolǧan. Myna qyzyqty qaraŋyz, adamdar alatyn bolyp kelısken päterlerın kelıp qaraǧanda onyŋ ışınde jūmys ıstegen syŋai tanytyp Ǧani men Qazbektıŋ tuǧan qaryndasy ielık etetın «Tehservis NS» JŞS jūmysşylary jüretın bolǧan. Al şyndyǧynda, ol köz aldau üşın jasalatyn qūityrqy äreketterdıŋ bırı ekendıgı keiın belgılı boldy.
Aşközdıktıŋ asqynuy
«Quyrdaqtyŋ kökesın tüie soiǧanda köresıŋ» demekşı, aǧaiyndylar mansard pen sokol qabattaryn satuǧa rūqsat alǧannan keiın arandary būrynǧydan da aşyla tüskenı baiqalady. Inısı Qazbek kelısım şart jasasyp, aqşasyn alyp alǧan sokol qabatyndaǧy jetı orynjaidy Ǧani ekınşı bıreulerge qaitadan satqan. Tıptı, qyzdy-qyzdymen nysannyŋ elektr jabdyqtary ornalasatyn orny men dälızge arnalǧan şarşy metr alaŋdaryn da saudaǧa salyp jıbergen.
«2014 jyly aqpan aiynda Äliia Moldaǧūlova köşesındegı 29 üige habarlandyrumen baryp, Qazbek Jūbatqanovtan jalpy kölemı 57 şarşy metr bolatyn tömengı qabattan (sokol) orynjai satyp aldym. Menı qūrylysqa Qazbektıŋ özı aparyp körsetıp, qūrylystyŋ 2014 jyldyŋ 31 mamyryna deiın aiaqtalatynyna menı sendırıp edı» deidı ülesker Asqar Ötepov.
Al ekınşı bır üi alamyn dep alty jyl aldamşy ümıtpen jürgen Elemes Älımjan esımdı ülesker Ǧani Jūbatqanov turaly: «Men jasym alpysqa kelgenşe mūndai suait, jylpos adamdy körgenım joq. 2012 jyly «İnjenerlık servistık kompaniiadan» 81 şarşy metr baspana alatyn bolyp, aqşasyn tolyq tölegenmın. Sol kezde Ǧani «aǧa, tek ışkı ärleu jūmystary ǧana qaldy üiıŋnıŋ kıltın üş-tört aida qolyŋa alasyŋ» dep edı sodan berı qanşa uaqyt öttı Ǧanidyŋ aitatyny tek syltau. Ylǧi telefonyn almai, qaşqaqtap jüredı. Bırde qūrylys basynda baqandai üş saǧat sarsylyp kütıp tūryp, kezdeskenımde: «jürıŋız men sızge kelesı qūrylysy aiaqtalǧan üiden tap sondai päter bereiın, kelıp qonystana berıŋız» dep bır üidı körsettı. Men quanyp kelısıp edım, artynan köp keşıkpei «ol qamauǧa alyndy» degen sözdı estıp, salym suǧa kettı» dedı.
Mıne, söitıp 2009-2015 jyldar aralyǧynda aǧaiyndy ekı jıgıt G.Qūlmaǧanbetova, İ.Podşibiakina, A,Qaniev, J.Kenjebek, K.Särsenbaeva, A,Aituev, A.Seiıtqasymov, A.Vist, Q.Qyrǧyzbai, A.Myqtybaeva siiaqty barlyǧy toqsan bır adamǧa memlekettık baǧdarlamamen uaqytynda aiaqtaluy tiıs qūrylystyŋ päterı men mansard jäne sokol qabattaryn satyp, 780 million teŋgenı özderınıŋ jeke müddelerıne jūmsaǧan.
Ärine, olar sotta mūndai qomaqty aqşany alǧandaryn moiyndamauǧa tyrysty. Alaida, özıne sengen adamdardy aldap, alasapyranǧa salǧanyn, söitıp olardyŋ jüikelerın jūqartyp, altyn uaqyttaryn ysyrap etkenderın joqqa şyǧara almady.
Sot ädıl ükım şyǧardy. Jyldar boiy adamdardyŋ senımıne kırıp, aldap kelgen Ǧani Jūbatqanovtyŋ Batys Qazaqstan oblysy Aqsai qalasyndaǧy 20 sotyq jekemenşık üiı men Aqsai qalasyndaǧy ekı bölmelı päterın, Oral qalasyndaǧy üş bölmelı, Aqtöbe qalasyndyǧy üş bölmelı päterın, Astana qalasyndaǧy Raqymjan Qoşqarbaev daŋǧyly men Lepsı köşesı boiyndyǧy bırneşe päterı men Mırjaqyp Dulatov köşesı boiyndyǧy kottedjın, Aqmola oblysy Selinograd audany Qosşy auylyndaǧy jer telımın, KRAZ-258, Gaz -3199, «Mitsubishi Pajero», «Land Cruiser Prado» markaly kölıkterın tärkılese, Qazbek Jūbatqanov pen onyŋ qaryndasy Şynar jäne küieu balasy Dmitrii Temırbolatovtyŋ, qaiynaǧasy A.Meŋeşevtıŋ bırneşe päterı men jer telımderıne, avtokölıkterıne paidalanuǧa tyiym salyndy.
Söitıp, bar tapqan-taianǧandaryn salyp, baspanaly boluǧa ümıttengenderdı äure-sarsaŋǧa salǧandar sazailaryn tartty.
